تفسير نور:
سوره بلد آيه 1
متن آيه :
لَا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ
ترجمه :
سوگند به اين شهر ( مكّه كه كعبه در آن است ) !
توضيحات :
« لآ أُقْسِمُ . . . » : سوگند مي‌خورم ( نگا : واقعه / 75 ، حاقّه / 38 ، قيامت / 1 ) . « هذَا الْبَلَدِ » : اين شهر . مراد مكّه است كه بيت‌الحرام در آن است .
سوره بلد آيه 2
متن آيه :
وَأَنتَ حِلٌّ بِهَذَا الْبَلَدِ
ترجمه :
شهري كه تو ساكن آنجا هستي ( و وجود پرفيض و پربركت تو ، بر شرافت و عظمت آن افزوده است ) .
توضيحات :
« وَ أَنتَ » : در حالي كه تو . و تو . حرف واو ، حاليّه يا اعتراضيه است و جمله بعد از آن معترضه . « حِلٌّ » : نازل و ساكن . مصدر و به معني اسم فاعل ، يعني حال است . برخي آن را به معني حَلال ضدّ حرام مي‌دانند ( نگا : مائده / 5 ) كه اشاره به توطئه آينده قريشيان براي كشتن پيغمبر در منزل خود است كه منتهي به هجرت نبوي گرديد . يا اشاره به مدّتي از روز فتح مكّه است كه جنگيدن در مكّه براي پيغمبر حلال و مباح گشت . « أَنتَ حِلٌّ بِهذَا الْبَلَدِ » : تو ساكن اين شهري . خون تو در اين شهر حلال مي‌گردد . جنگيدن در اين شهر براي تو حلال و مباح مي‌شود .
سوره بلد آيه 3
متن آيه :
وَوَالِدٍ وَمَا وَلَدَ
ترجمه :
و سوگند به پدر ، و فرزندي كه به وجود مي‌آورد !
توضيحات :
« وَالِدٍ » : پدر . « وَلَدَ » : به وجود آورد . مرجع ضمير فاعلي ( والد ) است . « وَالِدٍ وَ مَا وَلَدَ » : اشاره به هر پدر و فرزندي است ، اعم از انسان و حيوان ( نگا : المصحف الميسّر ) . چرا كه مسأله توالد و تناسل انسان و ديگر جانداران در طول ادوار مختلف ، به گونه تساوي تقريبي نر و ماده ، از شگفت‌انگيزترين مسائل خلقت است .
سوره بلد آيه 4
متن آيه :
لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي كَبَدٍ
ترجمه :
ما آدمي را براي رنج و محنت آفريده‌ايم ( نه براي راحت و آسايش ) .
توضيحات :
« لَقَدْ خَلَقْنَا . . . » : جواب قسمهاي بالا است . « فِي » : معني مصاحبت و مرادفت دارد . يعني انسان همراه و همزاد با رنج و زحمت است و زندگي اين جهان او براي استراحت و خوشي نيست . سرتاسر حيات او ميدان مبارزه با مشكلات است و زندگي وي غرق در درد و رنج ، حرف ( في ) علاوه از معني ظرفيّت ، مقارن حرف لام نيز مي‌باشد . گويند : إِنَّما أَنْتَ لِلْعَنَاءِ وَ النَّصَبِ . يا اين كه : إَنَّمَا أَنْتَ فِي الْعَنَاءِ وَ النَّصَبِ ( نگا : روح‌البيان ، كبير ) . « كَبَدٍ » : درد و رنج . مشقّت و محنت . « فِي كَبَدٍ » : حال انسان است ( نگا : روح‌البيان ) .
سوره بلد آيه 5
متن آيه :
أَيَحْسَبُ أَن لَّن يَقْدِرَ عَلَيْهِ أَحَدٌ
ترجمه :
آيا انسان ( با وجود اين همه درد و رنجي كه بدان گرفتار است و نشانه ضعف او است ) گمان مي‌برد هرگز كسي بر او توانائي ندارد و بدو دست نمي‌يابد ؟ ( لذا هر كاري را بكند بازخواست نمي‌شود و از قلمرو مجازات در امن و امان است ! ) .
توضيحات :
« أَنْ » : مخفّف از مثقّله است ، و تقدير جمله چنين است : أَنَّهُ لَن يَقْدِرَ عَليْهِ أَحَدٌ . . . مفهوم آيه اين است : كافر گمان مي‌برد هرگونه فسق و فجوري را مرتكب شود ، بازخواستي در ميان نيست ، و از قلمرو مجازات الهي بركنار است ، و كسي نمي‌تواند قدرت و يا ثروت وي را پس بگيرد . در صورتي كه زندگيِ آميخته با درد و رنجِ انسان ، دليل بر ضعف و ناتواني او در برابر خدا است .
سوره بلد آيه 6
متن آيه :
يَقُولُ أَهْلَكْتُ مَالاً لُّبَداً
ترجمه :
مي‌گويد : من دارائي فراواني را ( در راه خوشگذرانيها و لذائذ خرج نموده‌ام و ) نابود و تباه كرده‌ام .
توضيحات :
« أَهْلَكْتُ » : نابود و تباه كردم . مراد خرج كردن و مصرف نمودن است . « لُبَداً » : انباشته و فراوان . « أَهْلَكْتُ مالاً لُّبَداً » : مرادِ چنين كافري و كافراني ، اظهار تفاخر به كثرت دارائي ، و بذل و بخشش بي‌رويه به مردمان ، و گشاده‌دستيها و ولخرجيهاي فراوان است .
سوره بلد آيه 7
متن آيه :
أَيَحْسَبُ أَن لَّمْ يَرَهُ أَحَدٌ
ترجمه :
آيا گمان مي‌برد كه كسي او را نديده است ؟ ( بي‌خبر است كه اگر كسي هم از آفريدگان نديده و ندانسته است ، خدا ديده و دانسته است كه او اين اموال را از كجا به دست آورده است و در چه راهي مصرف كرده است و نيّت وي چه بوده است ) .
توضيحات :
« أَيَحْسَبُ . . . ؟ » : انسان مغرور و خودستا بي‌خبر است كه خدا از پندار و گفتار و كردار او مطّلع است . اگر مالي دارد به شبي است ، و اگر جاني دارد به تبي است . اصلاً ثروت و قدرت و سراپاي وجودش داده خدا و از آن الله است .
سوره بلد آيه 8
متن آيه :
أَلَمْ نَجْعَل لَّهُ عَيْنَيْنِ
ترجمه :
مگر ما براي او دو چشم را ترتيب نداده و نساخته‌ايم ؟
توضيحات :
« أَلَمْ نَجْعَلْ » : مگر ترتيب نداده و نساخته‌ايم ؟
سوره بلد آيه 9
متن آيه :
وَلِسَاناً وَشَفَتَيْنِ
ترجمه :
و زباني و دو لب را نيافريده‌ايم ؟
توضيحات :
« شَفَتَيْنِ » : مثنّي شَفَة ، دو لب . يعني ابزار ديدار و دستگاه گفتار و تمام وسائل اقتدار بنده ، متعلّق به خداي دادار است . پس او كي دارا است ؟ بلكه نادار است .
سوره بلد آيه 10
متن آيه :
وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ
ترجمه :
( و او را به دو پستان رهنمود نكرده‌ايم ؟ ) و راه خير و شرّ را بدو ننموده‌ايم ؟
توضيحات :
« النَّجْدَيْنِ » : دو راه واضح و آشكار . مراد راه خير و شرّ است كه كاملاً براي عقل انسان نمايان است ( نگا : انسان / 3 ، شمس / 8 ) . دو برجستگي . مراد دو پستان است ( نگا : قاموس ، زادالّمسير ) .
سوره بلد آيه 11
متن آيه :
فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ
ترجمه :
( ما كه دو راه پيش پاي انسان نهاده‌ايم ، آن كس كه ناسپاس است ) او خويشتن را به گردنه ( رهائي از شقاوت و رسيدن به سعادت ) نمي‌زند ( و آن را پشت سر نمي‌گذارد ) .
توضيحات :
« مَا اقْتَحَمَ » : اقتحام ، به معني بي‌باكانه دست به كار شدن و شجاعانه به كاري آغازيدن است . « الْعَقَبَةَ » : گردنه . مراد گردنه نجات است كه بر سر راه سعادت قرار دارد و بايد با انجام وظائف و تكاليف بندگي ، خويشتن را بدان زد و آن را پشت سر گذاشت .
سوره بلد آيه 12
متن آيه :
وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ
ترجمه :
تو چه مي‌داني آن گردنه چيست ؟
توضيحات :
« مَآ أَدْرَاكَ » : تو چه مي‌داني ؟ ( نگا : حاقّه / 3 ، مدّثّر / 27 ، مرسلات / 14 ) .
سوره بلد آيه 13
متن آيه :
فَكُّ رَقَبَةٍ
ترجمه :
آزاد كردن برده و بنده است .
توضيحات :
« فَكُّ » : بازكردن . مراد آزاد كردن و رها ساختن است . « رَقَبَةٍ » : گردن . مراد برده و بنده است ( نگا : نساء / 92 ، مائده / 89 ، مجادله / 3 ) .
سوره بلد آيه 14
متن آيه :
أَوْ إِطْعَامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ
ترجمه :
يا خوراك دادن در زمان گرسنگي ( قحطي و خشكسالي ) است .
توضيحات :
« مَسْغَبَةٍ » : مراد بيشتر گرسنگي زمان قحطي و خشكسالي است كه در آن غذا و خوراك سخت عزيز و بسيار مهمّ است ، و در چنين موقعي ايثار نشانه باور راستين شخص به خدا و آخرت است .
سوره بلد آيه 15
متن آيه :
يَتِيماً ذَا مَقْرَبَةٍ
ترجمه :
( خاصّه ) به يتيمي خويشاوند .
توضيحات :
« ذَا مَقْرَبَةٍ » : داراي قرابت خويشاوندي ، يا نزديكي همسايگي . « مَقْرَبَةٍ » : خويشاوندي . نزديكي . واژه يتيم ، مفعولٌ‌به إطعام است .
سوره بلد آيه 16
متن آيه :
أَوْ مِسْكِيناً ذَا مَتْرَبَةٍ
ترجمه :
يا به مستمندي خاك‌نشين .
توضيحات :
« ذَا مَتْرَبَةٍ » : خاك‌نشين . سخت درمانده و بيچاره . « مَتْرَبَةٍ » : فقر شديد . خاك‌نشيني .
سوره بلد آيه 17
متن آيه :
ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَتَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ
ترجمه :
گذشته از اينها ، او بايد از زمره كساني باشد كه ايمان مي‌آورند و همديگر را به صبر و شكيبائي توصيه مي‌كنند ، و به ترحّم و مهرباني سفارش مي‌نمايند .
توضيحات :
« ثُمَّ » : گذشته از اينها . علاوه از اينها ( نگا : ابن‌كثير ، المنتخب ، في ظلال القرآن ، نوين ) . « ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِينَ . . . » : گذشته از اينها بايد باشد از . سپس از زمره كساني خواهد شد كه ( نگا : روح‌البيان ) . معني آيه با توجّه به بيان اخير چنين مي‌شود : سپس از زمره كساني مي‌گردد كه ايمان مي‌آورند و يكديگر را به شكيبائي مي‌خوانند و به مهرباني سفارش مي‌كنند . « الْمَرْحَمَةِ » : لطف و مهرباني . شفقت و دلسوزي .
سوره بلد آيه 18
متن آيه :
أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ
ترجمه :
آنان ( كه داراي چنين صفات و خصالي هستند ) سمت راستيها و اهل سعادتند .
توضيحات :
« أَصْحَابُ الْيَمِينِ » : دست راستيها . آنان كه در سمت راست قرار دارند . افراد مبارك و اهل سعادت ( نگا : واقعه / 27 و 38 و 90 و 91 ) . « الْمَيْمَنَةِ » : سمت راست . يمن و بركت . سعادت و اقبال ( نگا : واقعه / 8 ) .
سوره بلد آيه 19
متن آيه :
وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا هُمْ أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ
ترجمه :
ولي كساني كه آيات ( كتابهاي آسماني و دلائل گسترده در گستره جهاني ) ما را نپذيرند ، ايشان سمت چپيها و اهل شقاوتند .
توضيحات :
« أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ » : سمت چپيها . اهل شقاوت . بدبياران و بدبختان ( نگا : واقعه / 9 ) . « الْمَشْأَمَةِ » : سمت چپ . شومي و نحوست . بدبياري و شقاوت .
سوره بلد آيه 20
متن آيه :
عَلَيْهِمْ نَارٌ مُّؤْصَدَةٌ
ترجمه :
آتشي آنان را در بر خواهد گرفت كه سرپوشيده و دربسته است !
توضيحات :
« عَلَيْهِمْ » : بر آنان گماشته شده است . ايشان را در برگرفته است . « مُؤْصَدَةٌ » : در بسته . سرپوشيده . بر كوره سوزان دوزخ سرپوش گذاشته شده ، و درهايش بسته گشته است ، آيا دوزخيان ، در چنين جائي ، چه حالي خواهند داشت ؟ !
بازگشت به لیست سوره‌ها