تفسير نور:
سوره نبأ آيه 1
متن آيه :
عَمَّ يَتَسَاءلُونَ
ترجمه :
( اين مردم ) درباره چه چيز از يكديگر مي‌پرسند ؟
توضيحات :
« عَمَّ » : از چه چيز . اين واژه ، مخفّف ( عَمَّا ) است كه در اصل ( عَنْ مَا ) است . « يَتَسَآءَلُونَ » : از همديگر مي‌پرسند . وقتي كه كفّار و مشركان مكّه ، با مطالب و مباحث تازه‌اي ، از قبيل مبدأ و معاد و وحي و نبوّت و رستاخيز و حساب و كتاب قيامت ، و بهشت و دوزخ ، روبرو شدند ، گاهي از روي شكّ و ترديد ، و گاهي از روي شوخي و مسخره ، پرسشهائي درباره آن مطالب از يكديگر مي‌كردند . در اينجا سؤال ايشان اين بود كه : واقعاً راست است كه قيامت وجود دارد ؟
سوره نبأ آيه 2
متن آيه :
عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ
ترجمه :
از خبر بزرگ ( و مهمّ رستاخيز مي‌پرسند ) .
توضيحات :
« النَبَإِ » : خبر مهمّ ( نگا : مائده / 27 ، انعام / 34 و 67 ، يونس / 71 ) .
سوره نبأ آيه 3
متن آيه :
الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ
ترجمه :
آن خبري كه راجع بدان اختلاف دارند .
توضيحات :
« مُخْتَلِفُونَ » : اختلاف ورزندگان . دسته‌اي آن را مي‌پذيرند ، و گروهي درباره آن گرفتار شكّ و ترديدند .
سوره نبأ آيه 4
متن آيه :
كَلَّا سَيَعْلَمُونَ
ترجمه :
نه چنين است ( كه مي‌پندارند ) ! به زودي خواهند فهميد .
توضيحات :
« كَلاّ » : نه چنين است ! ( نگا : مريم / 79 و 82 ، مؤمنون / 100 ) . « سَيَعْلَمُونَ » : خواهند دانست . مراد بعد از مرگ است . چرا كه انسان بعد از مرگ متوجّه احوال و اوضاع خود مي‌گردد .
سوره نبأ آيه 5
متن آيه :
ثُمَّ كَلَّا سَيَعْلَمُونَ
ترجمه :
باز هم نه چنين است ( كه مي‌پندارند ) ! به زودي خواهند فهميد .
توضيحات :
« كَلاّ » : تكرار براي تأكيد است . « سَيَعْلَمُونَ » : مراد بعد از زنده شدن و سر برآوردن از گورها است ( نگا : المصحف‌الميسّر ) .
سوره نبأ آيه 6
متن آيه :
أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَاداً
ترجمه :
آيا ما زمين را جايگاه آماده‌اي ( براي زندگي شما انسانها ) نساخته‌ايم ؟
توضيحات :
« مِهَاداً » : جايگاه آماده . گاهواره . محلّ آسايش و آرامش ( نگا : بقره / 206 ، آل‌عمران / 12 و 197 ، اعراف / 41 ) . مراد اين است كه زمين به گونه‌اي آفريده شده است كه گهواره پرورش و بستر آسايش و جولانگاه كار و كوشش است .
سوره نبأ آيه 7
متن آيه :
وَالْجِبَالَ أَوْتَاداً
ترجمه :
و آيا كوهها را ميخهائي ( براي نگاهداري زمين در برابر فشار موادّ مذاب دروني ) ننموده‌ايم ؟
توضيحات :
« أَوْتَاداً » : جمع وَتَد ، ميخها ( نگا : ص / 12 ، فجر / 10 ) . كوهها كيلومترها در دل زمين فرو رفته‌اند و در آنجا به هم پيوسته‌اند و همچون زرهي پوسته زمين را در برابر فشار ناشي از موادّ مذاب دروني ، و طوفانهاي عظيم درياها و اقيانوسها ، حفظ مي‌كنند .
سوره نبأ آيه 8
متن آيه :
وَخَلَقْنَاكُمْ أَزْوَاجاً
ترجمه :
و شما را به صورت جفتهاي ( نر و ماده ) نيافريده‌ايم ؟
توضيحات :
« أَزْوَاجاً » : جمع زَوْج ، جفتها ( نگا : فاطر / 11 ، زخرف / 12 ) . حال است .
سوره نبأ آيه 9
متن آيه :
وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتاً
ترجمه :
و خوابتان را مايه آرامش و آسايشتان نكرده‌ايم ؟
توضيحات :
« سُبَاتاً » : آرامش و آسايش ( نگا : فرقان / 47 ) . بعضي آن را به معني مرگ گرفته‌اند ( نگا : جزء عمّ محمّد عبده ، أضواءالبيان ) . به اين اعتبار كه خدا هر شب و هر روز ، نمونه‌اي آشكار از مردن و زنده شدن را به انسانها نشان مي‌دهد . خواب مردمان مرگ آنان ، و بيدار شدن ايشان رستاخيزشان است ( نگا : زمر / 42 ) .
سوره نبأ آيه 10
متن آيه :
وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاساً
ترجمه :
و شب را جامه و پوشش ننموده‌ايم ؟ ( تا در خلوت شب ، دور از ديدگان مردمان آرامش و آسايش كنيد ، و به تجديد قوا بپردازيد ) .
توضيحات :
« جَعَلْنَا الَّيْلَ لِبَاساً » : ( نگا : فرقان / 47 ) . پرده شب ، لباس و پوششي است بر اندام زمين . با فرو افتادن پرده ظلمت ، نور آفتاب برچيده مي‌شود ، و فعّاليّتهاي خسته‌كننده انسانها و حيوانها تعطيل مي‌گردد .
سوره نبأ آيه 11
متن آيه :
وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشاً
ترجمه :
و روز را وقت تلاش و كوشش زندگي نكرده‌ايم ؟ ( تا پس از تجديد قوا در شب ، در روز به كار و كسب بپردازيد ) .
توضيحات :
« مَعَاشاً » : وقت زندگي . زمان خيزش و كوشش . حيات و زندگي . اسم زمان يا مصدر ميمي عيش است كه به زندگي ويژه آدميان اطلاق مي‌شود .
سوره نبأ آيه 12
متن آيه :
وَبَنَيْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعاً شِدَاداً
ترجمه :
و بالاي سر شما هفت آسمان استوار نساخته‌ايم ؟ ( و بر فراز فرش زمين ، خرگاه آسمان را برافراشته نكرده‌ايم ؟ ) .
توضيحات :
« سَبْعاً » : هفت . اين عدد براي تكثير است و اشاره به كُرات متعدّد آسمان و مجموعه‌هاي منظومه‌ها و كهكشانهاي فراوان جهان هستي است كه داراي ساختار استوار و بزرگي هستند . و يا بر تحديد دلالت دارد ، امّا آنچه ما از ستارگان مي‌بينيم همه متعلّق به آسمان اوّل است و ماوراي آن ، شش آسمان ديگر وجود دارد كه از دسترس علم بشر بيرون و فراتر است ( نگا : صافّات / 6 ، فصّلت / 12 ) .
سوره نبأ آيه 13
متن آيه :
وَجَعَلْنَا سِرَاجاً وَهَّاجاً
ترجمه :
و چراغ درخشان و فروزاني را نيافريده‌ايم ؟ ( تا در بزمگاه جهان محيط را برايتان روشن و گرم دارد ؟ ) .
توضيحات :
« جَعَلْنَا » : آفريده‌ايم . جعل در اينجا به معني خلق است ( نگا : اعراب القرآن درويش ) . « سِرَاجاً » : چراغ . « وَهَّاجاً » : درخشان . فروزان . مراد خورشيد است .
سوره نبأ آيه 14
متن آيه :
وَأَنزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاء ثَجَّاجاً
ترجمه :
و از ابرهاي افشارنده ، آب فراوان ريزنده فرو نفرستاده‌ايم ؟
توضيحات :
« الْمُعْصِرَاتِ » : جمع مُعْصِر ، ابرهائي كه زمان باريدن آنها فرا رسيده باشد . گويا ابرها به هنگام تراكم ، سيستمي بر آنها حاكم مي‌شود كه خود را مي‌فشارند و در نتيجه باران از آنها مي‌بارد ( نگا : نمونه ) . « ثَجَّاجاً » : بسيار ريزنده و بارنده . پياپي ريزان .
سوره نبأ آيه 15
متن آيه :
لِنُخْرِجَ بِهِ حَبّاً وَنَبَاتاً
ترجمه :
تا با آن برويانيم دانه‌ها و گياهها را .
توضيحات :
« حَبّاً » : دانه‌هاي خوراكي . مراد خوراك انسان است . « نَبَاتاً » : گياهان . مراد خوراك حيوان است .
سوره نبأ آيه 16
متن آيه :
وَجَنَّاتٍ أَلْفَافاً
ترجمه :
و باغهاي درهم و انبوه را .
توضيحات :
« أَلْفَافاً » : مفرد آن ( لَفّ ) يا ( لَفيف ) است ، و بعضي هم معتقدند كه مفرد ندارد ، به معني : انبوه ، درهم پيچيده ، سر در هم كشيده .
سوره نبأ آيه 17
متن آيه :
إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كَانَ مِيقَاتاً
ترجمه :
روز داوري ( خداوند جهان در بين مردمان ) و جدائي ( حق از باطل ، و حقائق از اوهام ، و مؤمنان از كافران ) ، وقت مقرّر ( رستاخيز همگان ) است .
توضيحات :
« يَوْمَ الْفَصْلِ » : ( نگا : صافّات / 21 ، دخان / 40 ، مرسلات / 13 و 14 و 38 ) . « مِيقَاتاً » : ميعاد . وقت معيّن و مقرّر براي زنده شدن ( نگا : اعراف / 142 و 187 ، شعراء / 38 ، واقعه / 50 ) .
سوره نبأ آيه 18
متن آيه :
يَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجاً
ترجمه :
همان روزي كه در صور دميده مي‌شود و شما گروه گروه و دسته دسته ( به سوي ميدان محشر ) مي‌آئيد .
توضيحات :
« يَوْمَ » : بدل از ( يَوْمَ الْفَصْلِ ) يا ( مِيقَاتاً ) است ، يا مفعولٌ‌به براي فعل محذوف ( أَعْنِي ) است . « الصُّورِ » : بوق . شيپور . آنچه در اين آيه آمده است اشاره به دميدن در صُور براي دومين بار است كه نفخه حيات مجدّد و رستاخيز مردگان است . « أَفْوَاجاً » : جمع فَوْج ، گروهها و دسته‌ها . قيامت ، موضعها و موقعيّتهاي گوناگوني دارد . در جائي مردم گروه گروه همراه با پيشوايان خود رهسپار ميدان محشر مي‌گردند ( نگا : اسراء / 71 ) و در جائي هركدام همراه با يك نفر مأمور و يك گواه در پاي دادگاه عدل الهي حاضر مي‌شوند ( نگا : مريم / 95 ، ق / 21 ) .
سوره نبأ آيه 19
متن آيه :
وَفُتِحَتِ السَّمَاء فَكَانَتْ أَبْوَاباً
ترجمه :
و آسمان باز و گشوده مي‌گردد و به درها و دروازه‌ها تبديل مي‌شود .
توضيحات :
« فُتِحَتْ » : باز گرديد . گشوده شد . ذكر فعل به صورت ماضي براي تحقّق است . مراد از باز شدن آسمان ، اشاره به متلاشي شدن كرات آسماني است كه آن اندازه در آنها شكافها ايجاد مي‌گردد كه گوئي سرتاسر آن تبديل به درها و دروازه‌هائي شده است ( نگا : انشقاق / 1 ، انفطار / 1 ) . به تعبير ديگر ، در آن روز نظم كائنات بهم مي‌خورد و كرات ما به كرات ديگري تغيير شكل مي‌دهند ( نگا : ابراهيم / 48 ) . شايد اشاره به اين هم باشد كه در چنين روزي ، دروازه‌هاي عالم بالا باز و وسائل پرواز انسانها آماده و آسان مي‌گردد و گذرگاههاي بهشت و دوزخ نمايان ، و درهاي بهشت و دوزخ به روي مردمان باز و گشوده مي‌گردد ، و درها و دروازه‌هائي جز درها و دروازه‌هاي اين دو مكان براي آدميزادگان وجود ندارد ( نگا : زمر / 71 و 72 و 73 ، رعد / 23 ، نحل / 29 ، ص / 50 ) .
سوره نبأ آيه 20
متن آيه :
وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ فَكَانَتْ سَرَاباً
ترجمه :
و كوهها به حركت انداخته مي‌شوند ( و روان مي‌گردند و در فضا به شكل غباري در مي‌آيند ) و يك سراب بزرگي را تشكيل مي‌دهند .
توضيحات :
« سَرَاباً » : سراب . آب‌نما كه به سبب شكست نور پيدا و جلوه‌گر مي‌شود ( نگا : نور / 39 ) .
سوره نبأ آيه 21
متن آيه :
إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَاداً
ترجمه :
دوزخ كمينگاه بزرگي است ( و در انتظار نخجيرهاي گريزان از فرمان يزدان ، و ورودشان به كام خود است ) .
توضيحات :
« مِرْصَاداً » : كمينگاه . جايگاهي كه در آن فرشتگان مأمورِ عذاب ، آمدن دوزخيان را مي‌پايند . اين واژه مي‌تواند اسم مكان باشد كه معني آن گذشت ، و مي‌تواند صيغه مبالغه يا صفت مشبّهه باشد ( نگا : روح‌المعاني ) . در اين صورت معني چنين است : دوزخ در كمين دوزخيان است . برخي هم به معني گذرگاه دانسته و گفته‌اند : دوزخ گذرگاه همگان است .
سوره نبأ آيه 22
متن آيه :
لِلْطَّاغِينَ مَآباً
ترجمه :
مرجع و مأواي سركشان است .
توضيحات :
« مَئَاباً » : محلّ بازگشت . مأوي ( نگا : آل‌عمران / 14 ، رعد / 29 ، ص / 40 و 49 و 55 ) .
سوره نبأ آيه 23
متن آيه :
لَابِثِينَ فِيهَا أَحْقَاباً
ترجمه :
روزگاران متوالي بيكران ، در آن مي‌مانند .
توضيحات :
« لابِثِينَ » : ماندگاران . حال است . « أَحْقَاباً » : جمع حُقُب ، و آن هم جمع حِقْبَة است ، به معني مدّت زمان نامحدود ( نگا : المصحف‌الميسّر ) . روزگاران پياپي و بي‌نهايت ( نگا : روح‌القرآن ، جزء عمّ محمّد عبده ، قاسمي ، روح‌البيان ) . سالهاي سال . مفعولٌ‌فيه است .
سوره نبأ آيه 24
متن آيه :
لَّا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرْداً وَلَا شَرَاباً
ترجمه :
در آنجا نه ( هواي ) خنكي مي‌چشند ، و نه نوشيدني گوارائي مي‌نوشند .
توضيحات :
« بَرْداً » : سرد . خنك . مراد باد و هواي خنك است ( نگا : روح‌القرآن ، المصحف‌الميسّر ، المنتخب ) . « شَرَاباً » : نوشيدني گوارا مراد است .
سوره نبأ آيه 25
متن آيه :
إِلَّا حَمِيماً وَغَسَّاقاً
ترجمه :
وليكن آب جوشان و سوزان ، و زردابه و خونابه ( زخم دوزخيان ) را مي‌نوشند .
توضيحات :
« إِلاّ » : ليكن . مگر . استثناء مي‌تواند منقطع يا متّصل باشد . « حَمِيماً » : آب بسيار داغ ( نگا : انعام / 70 ، يونس / 4 ، حجّ / 19 ) . « غَسَّاقاً » : خونابه . چرك زخم ( نگا : ص / 57 ) .
سوره نبأ آيه 26
متن آيه :
جَزَاء وِفَاقاً
ترجمه :
( اين ) كيفري است مناسب و موافق ( با اعمال آنان . ايشان در دنيا از فرمان خدا سركشي كردند ، دلهاي ستمديدگان را سوزاندند ، جانشان را به آتش كشيدند ، و با ظلم و زر و زور خود بر كسي رحم ننمودند ، هم اينك سزاوار است كه در دوزخ كيفرشان چنان و نوشابه‌هايشان چنين باشد ) .
توضيحات :
« جَزَآءً » : مجازات . كيفر . مفعول مطلق فعل محذوف ( جُوزُوا ) است . « وِفَاقاً » : موافق و سازگار . مصدر است و در معني اسم فاعل .
سوره نبأ آيه 27
متن آيه :
إِنَّهُمْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ حِسَاباً
ترجمه :
اين بدان خاطر است كه ايشان توقّع بازپرسي و حسابرسي نداشتند ( و معتقد به رستاخيز و دادگاهيِ آخرت و سزا و جزاي نيكان و بدان نبودند ) .
توضيحات :
« كَانُوا لا يَرْجُونَ » : اميدوار نبودند و انتظار نمي‌كشيدند . « حِسَاباً » : محاسبه و حسابرسي .
سوره نبأ آيه 28
متن آيه :
وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كِذَّاباً
ترجمه :
آنان ، آيه‌هاي ما را به كلّي تكذيب مي‌كردند ، و كاملاً دروغ مي‌انگاشتند .
توضيحات :
« كِذَّاباً » : سخت تكذيب كردن . ستيزه‌جويانه دروغ پنداشتن . مصدر باب تفعيل است ، همچون فِسّار ( نگا : كشّاف ) و قِصّار و خِرّاق ( نگا : معاني‌القرآن ) .
سوره نبأ آيه 29
متن آيه :
وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ كِتَاباً
ترجمه :
ما همه چيزها را كاملاً شمارش نموده‌ايم و با دقّت ثبت و ضبط كرده‌ايم .
توضيحات :
« أَحْصَيْنَاهُ » : آن را شمارش كرده‌ايم . آن را سرشماري نموده‌ايم . « كِتَاباً » : نگاشتن . نوشتن . نوشته . در اينجا مفعول مطلق و در معني ( إِحصاء ) يعني سرشماري كردن است . يا اين كه واژه كتاب به معني مكتوب است و حال بشمار است . در اين صورت معني آيه چنين مي‌گردد : ما همه چيزها را در حالي كه ثبت و ضبط شده‌اند ، شمارش كرده‌ايم ( نگا : كهف / 49 ، يونس / 21 ، يس / 12 ، قمر / 52 و 53 ) .
سوره نبأ آيه 30
متن آيه :
فَذُوقُوا فَلَن نَّزِيدَكُمْ إِلَّا عَذَاباً
ترجمه :
پس بچشيد ! ما هرگز چيزي جز عذاب و درد و رنج ، برايتان نمي‌افزائيم .
توضيحات :
« ذُوقُوا » : بچشيد . اين جمله ، جنبه تهديد و تحقير دارد ، و بيانگر خشم تكان‌دهنده ذوالجلال است . « فَلَن نَّزِيدَكُمْ إِلاّ عَذَاباً » : اين آيه و آيه‌هاي بسيار ديگري بيان مي‌دارند كه دوزخيان هميشه بر عذابشان افزوده مي‌گردد و شكنجه و دردشان فزوني مي‌گيرد ، و كمي و كاستي پيدا نمي‌كند ( نگا : نحل / 85 و 88 ، اسراء / 97 ، هود / 20 ، فرقان / 69 . بقره / 86 و 162 ، آل‌عمران / 88 ، فاطر / 36 ) .
سوره نبأ آيه 31
متن آيه :
إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازاً
ترجمه :
مسلّماً پرهيزگاران ، رستگاري ( از دوزخ ) و دستيابي ( به بهشت ) بهره ايشان مي‌گردد .
توضيحات :
« مَفَازاً » : نجات و رستگاري از دوزخ . دستيابي به بهشت . مصدر ميمي ، و يا اسم مكان است و به معني كامگاه .
سوره نبأ آيه 32
متن آيه :
حَدَائِقَ وَأَعْنَاباً
ترجمه :
باغهاي سرسبز ، و انواع رزها ( بهره ايشان مي‌گردد ) .
توضيحات :
« حَدَآئِقَ » : جمع حَدِيقَة ، باغها ( نگا : نمل / 60 ) . بدل است « أَعْنَاباً » : جمع عِنَب ، انگورها . رزها . ذكر آن به خاطر اهمّيّت ويژه‌اي است كه دارد .
سوره نبأ آيه 33
متن آيه :
وَكَوَاعِبَ أَتْرَاباً
ترجمه :
و دختران نوجوان نارپستان همسنّ و سال .
توضيحات :
« كَوَاعِبَ » : جمع كاعِب ، دختران نارپستان . دختراني كه تازه پستانهايشان برآمده است و از كعب ، يعني پاشنه پا بزرگتر نگشته است ( نگا : المصحف‌الميسّر ) . « أَتْرَاباً » : جمع تِرْب ، همسال . همسنّ .
سوره نبأ آيه 34
متن آيه :
وَكَأْساً دِهَاقاً
ترجمه :
و جام پر از شراب .
توضيحات :
« كَأْساً » : جام شراب ( نگا : صافّات / 45 ، طور / 23 ، واقعه / 18 ، انسان / 5 و 17 ) . « دِهَاقاً » : لبريز . مالامال . پر .
سوره نبأ آيه 35
متن آيه :
لَّا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْواً وَلَا كِذَّاباً
ترجمه :
بهشتيان در آنجا نه سخن پوچ و بيهوده‌اي مي‌شنوند ، و نه دروغگوئي و دروغگو ناميدني .
توضيحات :
« لَغْواً » : سخنان پوچ و ياوه ( نگا : مؤمنون / 3 ، فرقان / 72 ، قصص / 55 ) . « كِذَّاباً » : دروغ . دروغگو ناميدن و يكديگر را تكذيب كردن ( نگا : روح‌البيان ) . مصدر باب تفعيل است ( نگا : نبأ / 28 ) .
سوره نبأ آيه 36
متن آيه :
جَزَاء مِّن رَّبِّكَ عَطَاء حِسَاباً
ترجمه :
اين پاداش پروردگار تو است و عطيّه بسنده‌اي ( براي برآورد خواستها و آرزوهاي بهشتيان است ) .
توضيحات :
« جَزَآءً » : مفعول مطلق است . « عَطَآءً » : عطيّه و تفضّل الهي . بدل از ( جَزَآءً ) است . « حِسَاباً » : كافي و وافي . بسنده . يعني نعمتها و عطيّه‌هاي خداوندي آن اندازه به بهشتيان مي‌رسد كه خواهند گفت : ما را بس ! مصدر است و در معني اسم فاعل ، يعني مُحاسِب . بدين معني كه بهشتيان را به گفتن : ( حَسْبُنَا ) مي‌كشاند . صفت ( عَطَآءً ) است .
سوره نبأ آيه 37
متن آيه :
رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا الرحْمَنِ لَا يَمْلِكُونَ مِنْهُ خِطَاباً
ترجمه :
پروردگار مهربان آسمانها و زمين و همه چيزهائي كه در ميان آنها قرار دارد . هيچ كسي توان گفتن و ياراي آغاز سخن با او را ندارد .
توضيحات :
« رَبِّ » : بدل از ( رَبِّ ) آيه پيشين است . « الرَّحْمنِ » : بسيار مهربان . صفت يا بدل ( رَبِّ ) است . « لا يَمْلِكُونَ » : توان ندارند . نمي‌توانند . مرجع ضمير فاعلي ، اهل آسمانها و زمين و سراسر كائنات است . « مِنْهُ » : بيان ( خِطَاباً ) و بر آن مقدّم است و جنبه تأكيد دارد . در معني چنين است : لا يَمْلِكُونَ أَن يُخَاطِبُوهُ . « خِطَاباً » : مخاطب قرار دادن . زبان به سخن گشودن . گفتگو كردن .
سوره نبأ آيه 38
متن آيه :
يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِكَةُ صَفّاً لَّا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرحْمَنُ وَقَالَ صَوَاباً
ترجمه :
در آن روزي كه جبرئيل و فرشتگان به صف مي‌ايستند ، و هيچ كدام زبان به سخن نمي‌گشايند ، مگر كسي كه خداوند مهربان بدو اجازه دهد و او نيز سخن راست و درست بگويد .
توضيحات :
« يَوْمَ » : مفعولٌ‌فيه ( لا يَمْلِكُونَ مِنْهُ خِطَاباً ) است . « الرُّوحُ » : جبرئيل ( نگا : شعراء / 193 ، معارج / 4 ، قدر / 4 ) . « صَفّاً » : صف‌زدگان . حال است و به معني مُصْطَفّينَ است .
سوره نبأ آيه 39
متن آيه :
ذَلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ فَمَن شَاء اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآباً
ترجمه :
آن روز واقعيّت دارد ( و حتمي و قطعي است ؛ نه پندار و خيال و داستان و افسانه ) . پس هركس كه بخواهد مي‌تواند به سوي پروردگارش برگردد و ( راه رضاي خدا و خوشبختي را در پيش گيرد ) .
توضيحات :
« ذلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ » : آن ، روز راستيني است . آن روز ، واقعيّت و حقيقت دارد . ( ذلِكَ ) مبتدا و ( الْيَوْمُ ) بدل ، و ( الْحَقُّ ) خبر است . يا اين كه ( الْيَوْمُ ) خبر است و ( الْحَقُّ ) صفت آن است . « مَئَاباً » : محلّ بازگشت . برگشتن . راه . با توجّه به معني دوم ، مفهوم آيه چنين مي‌شود : پس هركس كه بخواهد مي‌تواند به سوي پروردگارش راه در پيش گيرد .
سوره نبأ آيه 40
متن آيه :
إِنَّا أَنذَرْنَاكُمْ عَذَاباً قَرِيباً يَوْمَ يَنظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنتُ تُرَاباً
ترجمه :
ما شما را از عذاب نزديكي بيم مي‌دهيم ( كه رخ مي‌دهد در ) آن روزي كه انسان همه كارهائي را كه كرده است مي‌بيند ، و انسان كافر فرياد برمي‌آورد : كاش من خاك مي‌بودم !
توضيحات :
« يَوْمَ » : مفعولٌ‌فيه براي ( عَذَاباً ) است . « يَنظُرُ » : مي‌نگرد . مي‌بيند . « مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ » : ( نگا : بقره / 95 ، آل‌عمران / 182 ، نساء / 62 ) . « يَا لَيْتَنِي كُنتُ تُرَاباً » : كاش من خاك مي‌بودم ! يعني شخص كافر از مشاهده اين همه عذاب و هول و هراس ، آرزو مي‌كند كه كاش از آغاز زاده نمي‌شدم و از مرحله خاك فراتر نمي‌رفتم ! يا اين كه مي‌گويد : اي كاش ! بعد از آن كه زادم و انسان شدم و مُردَم ، هرگز پس از مردن و خاك شدن ، زنده‌شدني در ميان نمي‌بود ، و آن گونه كه خودم در دنيا معتقد بودم كه رستاخيزي در ميان نيست ، همچنان مي‌بود !
بازگشت به لیست سوره‌ها