تفسير نور:
سوره مزّمِّل آيه 1
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ
ترجمه :
اي جامه به خود پيچيده !
توضيحات :
« الْمُزَّمِّلُ » : جامه به خود پيچيده . گويا پيغمبر اسلام در وقت نزول وحي اغلب با جامه‌اي خود را مي‌پوشاند . در اينجا پيغمبر گرامي با همان حالتي مخاطب قرار مي‌گيرد كه به هنگام وحي پيدا مي‌كرد ، و چنين ندائي هم براي ملاطفت با او است ؛ نه معاتبت . اشاره‌اي هم به اين دارد كه هر مؤمني كه در دل شبها جامه به خود پيچيده است ، بلند شود و خودسازي كند و اندوخته‌اي بيندوزد . صورت اصلي اين واژه ( مُتَزَمِّل ) و از باب تفعّل است .
سوره مزّمِّل آيه 2
متن آيه :
قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلاً
ترجمه :
شب ، جز اندكي ( از آن ) بيدار بمان .
توضيحات :
« قُمْ » : پاشو ! برخيز ! مراد برخاستن از خواب و شب‌زنده‌داري و پرداختن به نماز و نيايش است . « قَلِيلاً » : مستثني است . برابر اين آيه ، حضرت تنها اندكي از شب مي‌توانست بخوابد .
سوره مزّمِّل آيه 3
متن آيه :
نِصْفَهُ أَوِ انقُصْ مِنْهُ قَلِيلاً
ترجمه :
نيمي از شب ، يا كمي از نيمه بكاه ( تا به يك سوم شب مي‌رسد ) .
توضيحات :
« مِنْهُ » : از نصف . برابر اين آيه ، حضرت مي‌توانست دست كم تا يك سوم شب بخوابد .
سوره مزّمِّل آيه 4
متن آيه :
أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلاً
ترجمه :
يا بر نيمه آن بيفزا ( تا به دو سوم شب مي‌رسد ) و قرآن را بخوان خواندني ( همراه با دقّت و تأمّل ، و در ضمن شمرده و روشن ) .
توضيحات :
« عَلَيْهِ » : بر نصف . برابر اين آيه ، حضرت مي‌توانست تا دو سوم شب به خواب رود . « رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِيلاً » : مراد اين است كه قرآن را با تلفّظ صحيح حروف و واژه‌ها ، و با تدبّر و تفكّر در مفاهيم و معاني بخواند .
سوره مزّمِّل آيه 5
متن آيه :
إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلاً ثَقِيلاً
ترجمه :
ما سخن ( پر مسؤوليّت و پر دردسر و لبريز از تكاليف و وظائف ) سنگيني را بر تو نازل خواهيم كرد ( كه قرآن است ) .
توضيحات :
« قَوْلاً ثَقِيلاً » : سخن سنگين . مراد قرآن است . سنگين ، دو معني دارد : الف - داراي رزانت لفظ و متانت معني ( نگا : قاسمي ) . ب - داراي تكاليف و وظائف و اوامر و نواهي سنگين بر دلها ، و مشكل از نظر تبليغ مقاصد و تبيين محتوا .
سوره مزّمِّل آيه 6
متن آيه :
إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْءاً وَأَقْوَمُ قِيلاً
ترجمه :
عبادت شبانه ، ( افعال آن ) مؤثّرتر و ماندگارتر ، و اقوال ( آن ) درست‌تر و پابرجاتر است .
توضيحات :
« نَاشِئَةَ » : قيام . برخاستن . مراد عبادت شبانه است . مصدر ثلاثي مجرّدي است همچون خَاتِمَة و فَاتِحَة و عَاقِبَة . « وَطْأً » : سنگيني . ثبات . اثر ( نگا : أضواءالبيان ) .
سوره مزّمِّل آيه 7
متن آيه :
إِنَّ لَكَ فِي اَلنَّهَارِ سَبْحاً طَوِيلاً
ترجمه :
تو در روز ، تلاش فراوان و طولاني‌داري ( و به سبب اشتغال به امور زندگي و تبليغ رسالت ، فراغتي براي پرداختن به قرائت قرآن نخواهي داشت ) .
توضيحات :
« سَبْحاً » : تلاش و جنبش . مراد اشتغال به امور زندگي و حركت در راه انجام كار تبليغ و مأموريّت سنگين پيغمبري است . شنا . گوئي جامعه انساني ، درياي بيكراني است كه گروه زيادي در آن در حال غرق شدن هستند ، و پيغمبر شناگر نيرومندي است كه با كشتي قرآن ، سرگرم نجات آنان است . لذا در پرتو نيايش شبانه بايد اين كشتي نجات را با دقّت بنگرد و خود را براي چنين مأموريّت و رسالت بزرگي آماده سازد .
سوره مزّمِّل آيه 8
متن آيه :
وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَتَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلاً
ترجمه :
نام پروردگارت را بِبَر ، و از همه چيز بِبُر و بدو بپيوند ( و در دلهاي شب به نيايش و پرستش او بپرداز ) .
توضيحات :
« أذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ » : نام پروردگارت را ببر و به ياد او باش . ذكر خدا بكن . « تَبَتَّلْ » : كناره‌گيري كن . مراد دوري از مردم و با تمام وجود متوجّه خدا شدن و در خلوت شبها به عبادت پرداختن است .
سوره مزّمِّل آيه 9
متن آيه :
رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَكِيلاً
ترجمه :
يزدان ، خداوندگار مشرِق و مغرب ( و همه جهان هستي ) است ، و جز او معبودي نيست ، پس تنها او را به عنوان كارساز و ياور برگير و برگزين ( و كار و بار خويش را بدو واگذار كن ) .
توضيحات :
« وَكِيلاً » : ( نگا : آل‌عمران / 173 ، نساء / 81 ) .
سوره مزّمِّل آيه 10
متن آيه :
وَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِيلاً
ترجمه :
در برابر چيزهائي كه مي‌گويند شكيبائي كن ، و به گونه پسنديده از ايشان دوري كن .
توضيحات :
« مَا يَقُولُونَ » : مراد ياوه‌سرائيهاي كافران و مشركان است . « أُهْجُرْهُمْ » : به ترك ايشان بگوي . از آنان دوري كن . « هَجْراً جَمِيلاً » : دوري و رويگرداني زيبا و پسنديده . يعني در مسير دعوت گاهي لازم است به گونه محترمانه و شايسته ، از بدگوئي دشمنان رويگردان شد ، و بدون عتاب و انتقام موقّتاً به ترك ايشان گفت .
سوره مزّمِّل آيه 11
متن آيه :
وَذَرْنِي وَالْمُكَذِّبِينَ أُولِي النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِيلاً
ترجمه :
مرا با ثروتمنداني واگذار كه ( تو را و رسالت آسماني را دروغ مي‌نامند و ) تكذيب مي‌دارند ، و با آسودگي خاطر آنان را اندكي مهلت بده . ( خود دانم و ايشان ) .
توضيحات :
« أُوْلِي‌النَّعْمَةِ » : صاحبان نعمت . اشخاص دارا . « مَهِّلْهُمْ » : ايشان را به آرامي و بدون دغدغه خاطر ، مهلت و فرصت بده ، و آنان را به خود واگذار .
سوره مزّمِّل آيه 12
متن آيه :
إِنَّ لَدَيْنَا أَنكَالاً وَجَحِيماً
ترجمه :
نزد ما غل و زنجيرها و آتش سوزان دوزخ است .
توضيحات :
« أَنكَالاً » : جمع نِكلْ ، هر نوع غل و زنجير سنگين و بند گران .
سوره مزّمِّل آيه 13
متن آيه :
وَطَعَاماً ذَا غُصَّةٍ وَعَذَاباً أَلِيماً
ترجمه :
و همچنين خوراك گلوگيري و عذاب دردناكي موجود است .
توضيحات :
« غُصَّةٍ » : هرچيزي كه در گلو گير كند و نه بيرون بيايد و نه درون برود . همچون استخوان و خار ( نگا : ابراهيم / 17 ، دخان / 43 - 46 ، غاشيه / 6 ) .
سوره مزّمِّل آيه 14
متن آيه :
يَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ وَكَانَتِ الْجِبَالُ كَثِيباً مَّهِيلاً
ترجمه :
روزي ، زمين و كوهها سخت به لرزش و جنبش درمي‌آيد و ( چنان كوهها در هم كوبيده مي‌شود كه ) كوهها به توده‌هاي پراكنده و تپه‌هاي ريگ روان تبديل مي‌گردد .
توضيحات :
« تَرْجُفُ » : مي‌لرزد و مي‌جنبد ( نگا : اعراف / 78 و 91 و 155 ، عنكبوت / 37 ) . « كَثِيباً » : توده شن . تپه ريگ . « مَهِيلاً » : پراكنده . روان . اسم مفعول از ماده ( هيل ) .
سوره مزّمِّل آيه 15
متن آيه :
إِنَّا أَرْسَلْنَا إِلَيْكُمْ رَسُولاً شَاهِداً عَلَيْكُمْ كَمَا أَرْسَلْنَا إِلَى فِرْعَوْنَ رَسُولاً
ترجمه :
( اي اهل مكّه ! ) ما پيغمبري را به سوي شما فرستاده‌ايم كه ( در روز قيامت ) گواه بر شما است ، همان گونه كه به سوي فرعون پيغمبري را فرستاده بوديم .
توضيحات :
« رَسُولاً » : مراد حضرت محمّد ( ص ) است . « شَاهِداً » : ( نگا : نساء / 41 ) .
سوره مزّمِّل آيه 16
متن آيه :
فَعَصَى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْنَاهُ أَخْذاً وَبِيلاً
ترجمه :
فرعون با آن پيغمبر به مخالفت برخاست ، و ما هم او را به سختي فرو گرفتيم ( و به مجازات شديدي گرفتار ساختيم ) .
توضيحات :
« وَبِيلاً » : سخت و شديد . سنگين . « فَأَخَذْنَاهُ » : ( نگا : اعراف / 130 ، عنكبوت / 40 ) .
سوره مزّمِّل آيه 17
متن آيه :
فَكَيْفَ تَتَّقُونَ إِن كَفَرْتُمْ يَوْماً يَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِيباً
ترجمه :
اگر كافر شويد ، چگونه خود را از ( عذاب شديد ) روزي بركنار مي‌داريد كه ( ترس و هراس آن ) كودكان را پير مي‌سازد ؟ !
توضيحات :
« الْوِلْدَانَ » : جمع وَليد ، كودكان ( نگا : نساء / 75 ، شعراء / 18 ) . نوجوانان ( نگا : انسان / 19 ) . « شِيباً » : جمع أَشْيَب ، پيران مو سپيد .
سوره مزّمِّل آيه 18
متن آيه :
السَّمَاء مُنفَطِرٌ بِهِ كَانَ وَعْدُهُ مَفْعُولاً
ترجمه :
در آن روز آسمان ( با همه قوت و عظمتي كه دارد ، از خوف و هول قيامت ) از هم شكافته مي‌گردد . وعده خدا قطعاً به وقوع مي‌پيوندد .
توضيحات :
« مُنفَطِرٌ » : شكافته . « وَعْدُهُ » : مراد حوادث روز قيامت است كه خدا از آنها خبر داده است . « مَفْعُولاً » : انجام پذيرفته ( نگا : نساء / 47 ، انفال / 42 و 44 ، اسراء / 5 و 108 ، احزاب / 37 ) .
سوره مزّمِّل آيه 19
متن آيه :
إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَن شَاء اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلاً
ترجمه :
اينها اندرز و يادآوري است ، هركس كه خواستار ( استفاده از آنها ) است ، او راهي را به سوي پروردگار خود برمي‌گزيند ( و خويشتن را به سعادت ابدي مي‌رساند ) .
توضيحات :
« تَذْكِرَةٌ » : پند و اندرز . تذكّر و يادآوري . « فَمَن شَآءَ . . . » : مردمان در انتخاب راه يا چاه آزادند ( نگا : كهف / 29 ) . مفعول ( شَآءَ ) محذوف است و مي‌تواند از جنس جواب و مقدّر باشد . يعني : فَمَن شَآءَ اتِّخَاذَ سَبِيلٍ إِلي رَبِّهِ تَعَاليَ اتَّخَذَ . يا اين كه به مناسبت ماقبل ، پند گرفتن مقدّر شود . يعني : فَمَن شَآءَ الإِتِّعَاظَ اتَّخَذَ إِلي رَبِّهِ سَبِيلاً . بدين مفهوم كه هر كه قصد دارد كه پند گيرد ، با ايمان و طاعت ، به خدا خود را نزديك سازد .
سوره مزّمِّل آيه 20
متن آيه :
إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِن ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِّنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَاللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ عَلِمَ أَن لَّن تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَن سَيَكُونُ مِنكُم مَّرْضَى وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّهِ وَآخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّهِ هُوَ خَيْراً وَأَعْظَمَ أَجْراً وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
پروردگارت مي‌داند كه تو و گروهي از كساني كه با تو هستند ، نزديك به دو سوم شب ، يا نصف ، و يا يك سوم آن را ( نمي‌خوابيد و به عبادت مي‌پردازيد و ) به نماز مي‌ايستيد . خدا است كه اوقات شب و روز را مي‌داند و دقيقاً تعيين مي‌كند . او مي‌داند كه شما نمي‌توانيد ( ساعات شب و روز را دقيقاً تعيين كنيد و ) حساب آن را داشته باشيد ، لذا ( براي شما تخفيف قائل شد و ) بر شما بخشيد . پس آن مقدار از قرآن را ( در نماز ) بخوانيد كه برايتان ميسّر است . خدا مي‌داند كه كساني از شما بيمار مي‌شوند ، و گروهي ديگر براي جستجوي روزي و به دست آوردن نعمت خدا در زمين مسافرت مي‌كنند ، و دسته ديگر در راه خدا مي‌جنگند . لذا آن مقدار كه برايتان ممكن است و توانائي داريد ( در نماز شبانه ) قرآن بخوانيد . نماز بگزاريد ، و زكات مال به در كنيد ، و قرض‌الحسنه به خدا دهيد . هر خوبي و خيري را كه براي خود پيشاپيش مي‌فرستيد ، آن را نزد خداوند بهتر و با پاداش بيشتري خواهيد يافت . از خدا آمرزش بخواهيد ، چرا كه خدا آمرزگار و مهربان است .
توضيحات :
« أَدْني » : كمتر . « يُقَدِّرُ الَّيْلَ وَ النَّهَارَ » : شب و روز را تعيين و اندازه‌گيري مي‌كند . حساب شب و روز را دارد . « يَضْرِبُونَ » : به سفر مي‌پردازند ( نگا : مائده / 106 ) . « أَقْرِضُوا اللهَ قَرْضاً حَسَناً » : ( نگا : بقره / 245 ، مائده / 12 ، حديد / 11 و 18 ، تغابن / 17 ) . « هُوَ خَيْراً » : واژه ( هُوَ ) ضمير فصل و يا تأكيد ضمير ( ه ) در ( تَجِدُوهُ ) است ( نگا : آلوسي ) . واژه ( خَيْراً ) مفعولٌ‌به دوم ( تَجِدُوهُ ) است .
بازگشت به لیست سوره‌ها