تفسير نور:
سوره نوح آيه 1
متن آيه :
إِنَّا أَرْسَلْنَا نُوحاً إِلَى قَوْمِهِ أَنْ أَنذِرْ قَوْمَكَ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
ترجمه :
ما نوح را به سوي قومش فرستاديم ( و بدو دستور داديم ) كه قوم خود را ( از عذاب خدا ) بترسان ، پيش از آن كه عذاب دردناكي به سراغ ايشان بيايد .
توضيحات :
« عَذَابٌ أَلِيمٌ » : اين عذاب دردناك ممكن است عذاب دنيا باشد يا عذاب آخرت ، يا هر دو .
سوره نوح آيه 2
متن آيه :
قَالَ يَا قَوْمِ إِنِّي لَكُمْ نَذِيرٌ مُّبِينٌ
ترجمه :
گفت : اي قوم من ! من براي شما بيم دهنده روشن و روشنگرم .
توضيحات :
« نَذِيرٌ مُّبِينٌ » : ( نگا : اعراف / 184 ، هود / 25 ، حجر / 89 ) .
سوره نوح آيه 3
متن آيه :
أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
خدا را بپرستيد ، و از او بترسيد ، و از من فرمانبرداري كنيد .
توضيحات :
« أَنْ » : حرف تفسيريّه است .
سوره نوح آيه 4
متن آيه :
يَغْفِرْ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرْكُمْ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى إِنَّ أَجَلَ اللَّهِ إِذَا جَاء لَا يُؤَخَّرُ لَوْ كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
ترجمه :
( اگر دعوت مرا بپذيريد ) خداوند گناهان شما را مي‌آمرزد ، و تا اجل نهائي مرگ شما را به تأخير مي‌اندازد . امّا اگر متوجّه باشيد ، هنگامي كه اجل نهائي الهي فرا رسد ، تأخير پيدا نمي‌كند .
توضيحات :
« يُؤَخِّرْكُمْ » : شما را به تأخير مي‌اندازد . مراد طول عمر بخشيدن و به آن بركت دادن است . حكمت خدا مقتضي آن است كه ملّتي كه ايمان داشته باشد و جاده عدل و داد را در پيش گيرد ، بيشتر زيست كند و از طول عمر برخوردار شود ، و ملّتي كه كفر و فساد و ظلم و زور را در پيش گيرد ، هرچه زودتر نابود گردد ( نگا : المصحف‌الميسّر ) . امّا در هر صورت ، سر رسيد عمر يا اجل نهائي در وقت خود فرا مي‌رسد و پَسي و پيشي در آن نيست . به عبارت ديگر ، انسان داراي دو اجل است : يكي اجل معلّق ، كه مشروط به عوامل و اسباب بوده و قابل تغيير است ، و ديگري اجل مُبْرَم ، كه حتمي است و مقيّد به چيزي نبوده و قابل تغيير و تعجيل و تأخير نيست ( نگا : نمونه . التفسير القرآني للقرآن ) . « أَجَلٍ مُّسَمّيً » : ( نگا : انعام / 2 ، اعراف / 34 ، يونس / 49 ، هود / 3 ) .
سوره نوح آيه 5
متن آيه :
قَالَ رَبِّ إِنِّي دَعَوْتُ قَوْمِي لَيْلاً وَنَهَاراً
ترجمه :
نوح گفت : پروردگارا ! من قوم خود را شب و روز ( به سوي ايمان به تو ) فرا خوانده‌ام .
توضيحات :
« لَيْلاً وَ نَهَاراً » : شب و روز . مراد استمرار در دعوت است .
سوره نوح آيه 6
متن آيه :
فَلَمْ يَزِدْهُمْ دُعَائِي إِلَّا فِرَاراً
ترجمه :
امّا دعوت و فرا خواندنم تنها بر گريز ايشان افزود !
توضيحات :
« دُعَآئِي » : دعوت من . فرا خواندن و رهنمود كردن من .
سوره نوح آيه 7
متن آيه :
وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَاراً
ترجمه :
من هر زمان كه ايشان را دعوت كرده‌ام تا ( ايمان بياورند و ) تو آنان را بيامرزي ، انگشتهاي خود را به گوشهايشان فرو كرده‌اند ( تا نداي حق را نشنوند ) و جامه‌هايشان را بر سر كشيده‌اند ( تا قيافه مرا نبينند ) و ( در فسق و فجور و ظلم و زور بيشتر فرو رفته‌اند و بر كفر ) پافشاري كرده‌اند و سخت سركشي نموده و بزرگي فروخته‌اند .
توضيحات :
« جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي ءَاذَانِهِمْ » : ( نگا : بقره / 19 ) . انگشت در گوش فرو كردن ، كنايه از گوش فرا ندادن ، و خود را از شنيدن حق كر كردن است . « إسْتَغْشَوْا » : جامه بر سر كشيدند . جامه بر خود پيچيدن و خويشتن را به زير جامه كردن ، كنايه از نفرت و عداوت است . « إِسْتَكْبَرُوا » : ( نگا : نساء / 173 ، اعراف / 36 و 40 ) .
سوره نوح آيه 8
متن آيه :
ثُمَّ إِنِّي دَعَوْتُهُمْ جِهَاراً
ترجمه :
سپس من آنان را آشكارا و با صداي بلند ( به يكتاپرستي و ايمان راستين ) دعوت كرده‌ام .
توضيحات :
« جِهَاراً » : آشكارا . با صداي بلند . مفعول مطلق است چون به معني نوعي دعوت است . يا صفت مصدر محذوفي است ، و يا در معني ( مُجَاهِراً ) و حال است ( نگا : روح‌المعاني ) .
سوره نوح آيه 9
متن آيه :
ثُمَّ إِنِّي أَعْلَنتُ لَهُمْ وَأَسْرَرْتُ لَهُمْ إِسْرَاراً
ترجمه :
گذشته از اين ، به گونه علني و ( جمعي ) ، و به صورت نهاني ( و فردي ، دعوت آسماني را ) بديشان رسانده‌ام .
توضيحات :
« أَعْلَنتُ » : علني و آشكارا بيان كرده‌ام . مراد بيشتر دعوت جمعي و گروهي است . « أَسْرَرْتُ » : پنهان و نهان كرده‌ام . منظور بيشتر دعوت فردي و شخصي است . به طور كلّي ، مراد از فرموده نوح انواع و اقسام دعوت و گونه‌هاي مختلف تبليغ است .
سوره نوح آيه 10
متن آيه :
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّاراً
ترجمه :
و بديشان گفته‌ام : از پروردگار خويش طلب آمرزش كنيد كه او بسيار آمرزنده است ( و شما را مي‌بخشايد ) .
توضيحات :
. . .
سوره نوح آيه 11
متن آيه :
يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَاراً
ترجمه :
( اگر چنين كنيد ) خدا از آسمان بارانهاي پر خير و بركت را پياپي مي‌باراند .
توضيحات :
« يُرْسِلْ » : جواب شرط محذوفي است : إِن تَسْتَغْفِرُوا يُرْسِلِ الْسَّمَآءَ . « السَّمَآءَ » : مراد ابر آسمان ، و باران آن است ( نگا : المصحف‌الميسّر ، روح‌البيان ) . « مِدْرَاراً » : فراوان و پياپي . صيغه مبالغه بوده و حال واقع شده است .
سوره نوح آيه 12
متن آيه :
وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَل لَّكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَل لَّكُمْ أَنْهَاراً
ترجمه :
و با اعطاء دارائي و فرزندان ، شما را كمك مي‌كند و ياري مي‌دهد ، و باغهاي سرسبز و فراوان بهره شما مي‌سازد ، و رودبارهاي پر آب در اختيارتان مي‌گذارد .
توضيحات :
« جَنَّاتٍ . . . أَنْهَاراً » : تنوين اين واژه‌ها بيانگرِ وفور نعمت آنها است .
سوره نوح آيه 13
متن آيه :
مَّا لَكُمْ لَا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقَاراً
ترجمه :
شما را چه مي‌شود كه براي خدا عظمت و شكوهي قائل نيستيد ؟
توضيحات :
« لا تَرْجُونَ » : در نظر نمي‌گيريد . قائل نيستيد . « وَقَاراً » : سنگيني و شكوه . در اينجا بزرگي و عظمت مراد است ( نگا : روح‌البيان ) . منظور آيه ، اين است كه : چرا شما در برابر عظمت خدا خاضع نبوده و از او نمي‌ترسيد ؟
سوره نوح آيه 14
متن آيه :
وَقَدْ خَلَقَكُمْ أَطْوَاراً
ترجمه :
در حالي كه خدا شما را در مراحل مختلف خلقت به گونه‌هاي گوناگوني آفريده است ( و در هر گام شما را رهبري و هدايت كرده ، و به شما لطف و عنايت نموده است ) .
توضيحات :
« أَطْوَاراً » : جمع طَوْر ، حال و وضع . مراحل و حالات ( نگا : مؤمنون / 12 و 14 ) .
سوره نوح آيه 15
متن آيه :
أَلَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقاً
ترجمه :
مگر نمي‌بينيد كه خداوند چگونه هفت آسمان را يكي بالاي ديگر آفريده است ؟
توضيحات :
« طِبَاقاً » : ( نگا : ملك / 3 ) . « سَبْعَ سَمَاوَاتٍ » : ( نگا : بقره / 29 ، اسراء / 44 ، مؤمنون / 86 ) .
سوره نوح آيه 16
متن آيه :
وَجَعَلَ الْقَمَرَ فِيهِنَّ نُوراً وَجَعَلَ الشَّمْسَ سِرَاجاً
ترجمه :
و ماه را در ميان آنها تابان ، و خورشيد را چراغ ( درخشان ) كرده است ؟
توضيحات :
« نُوراً » : ( نگا : يونس / 5 ) . « سِرَاجاً » : ( نگا : فرقان / 61 ) .
سوره نوح آيه 17
متن آيه :
وَاللَّهُ أَنبَتَكُم مِّنَ الْأَرْضِ نَبَاتاً
ترجمه :
خدا است كه شما را از زمين به گونه شگفتي آفريده است .
توضيحات :
« أَنبَتَكُمْ » : شما را رويانده است . مراد از روياندن ، هستي بخشيدن و پديد آوردن است ( نگا : حجر / 19 ) . « نَبَاتاً » : ( نگا : آل‌عمران / 37 ) .
سوره نوح آيه 18
متن آيه :
ثُمَّ يُعِيدُكُمْ فِيهَا وَيُخْرِجُكُمْ إِخْرَاجاً
ترجمه :
سپس شما را به همان زمين بر مي‌گرداند ، و بعد شما را به گونه شگفتي ( زنده مي‌گرداند و ) از زمين بيرون مي‌آورد .
توضيحات :
« يُخْرِجُكُمْ إِخْراجاً » : ذكر مفعول مطلق ، بيانگر غرابت و شگفتي نوع بيرون آوردن و زندگي دوباره بخشيدن است .
سوره نوح آيه 19
متن آيه :
وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ بِسَاطاً
ترجمه :
خداوند زمين را براي شما گسترده و فراخ كرده است .
توضيحات :
« بِسَاطاً » : پهن . گسترده و فراخ .
سوره نوح آيه 20
متن آيه :
لِتَسْلُكُوا مِنْهَا سُبُلاً فِجَاجاً
ترجمه :
تا از جاده‌هاي وسيع آن بگذريد .
توضيحات :
« فِجَاج » : جمع فَجّ ، راههاي فراخ و جاده‌هاي گشاد ( نگا : انبياء / 31 ) .
سوره نوح آيه 21
متن آيه :
قَالَ نُوحٌ رَّبِّ إِنَّهُمْ عَصَوْنِي وَاتَّبَعُوا مَن لَّمْ يَزِدْهُ مَالُهُ وَوَلَدُهُ إِلَّا خَسَاراً
ترجمه :
نوح ( بعد از يأس و نوميدي از ايشان به آستان الهي عرضه داشت و ) گفت : پروردگارا ! آنان از من نافرماني كرده‌اند ، و از كساني پيروي نموده‌اند كه اموال و اولادشان جز زيان و خسران ( براي ايشان پديد نياورده است و ) بر آنان نيفزوده است .
توضيحات :
« عَصَوْنِي » : از من نافرماني كرده‌اند . « مَنْ » : مراد رؤساء و اغنياء است كه ضعفاء و فقراء به فرمانشان گوش مي‌دادند و بديشان اميد مي‌بستند . رؤساء و اغنيائي كه قدرت مادي ايشان مايه زيان و بدبختي خودشان شده بود . چرا كه اندوختن اموال از راه حرام ، مصرف آن در فساد ، به وجود آوردن فرزندان بي‌دين و ناصالح ، سركشي و طغيان در برابر فرمان يزدان ، و تحميل افكار هيچ و پوچ خود بر توده‌هاي مستضعف ، جز زيان و خسران نيست .
سوره نوح آيه 22
متن آيه :
وَمَكَرُوا مَكْراً كُبَّاراً
ترجمه :
( چنين رهبران گمراهي ) نيرنگ بزرگي به كار برده‌اند .
توضيحات :
« كُبَّاراً » : بزرگ . صيغه مبالغه است .
سوره نوح آيه 23
متن آيه :
وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدّاً وَلَا سُوَاعاً وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسْراً
ترجمه :
به آنان گفته‌اند : معبودهاي خود را وامگذاريد ، و وَدّ ، سُواع ، يَغوث ، يعوق ، و نَسر را رها نسازيد .
توضيحات :
« وَدّ » : وَدّ ، سُواع ، يَغوث ، يَعوق ، نَسر ، پنج بتي بوده‌اند كه از ساير بتها در نزد بت‌پرستان مشهورتر و بزرگتر بودند . گويا هر يك از اينها نام انسان خداشناس و صالحي بوده و بعد از فوت آنان ، گنبدها و بارگاهها بر سر قبر ايشان برپا نموده و بعدها بتشان ساخته ، و واسطه و شفيعشان شمرده‌اند ( نگا : المصحف الميسّر ) .
سوره نوح آيه 24
متن آيه :
وَقَدْ أَضَلُّوا كَثِيراً وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا ضَلَالاً
ترجمه :
و بدين وسيله بسياري از مردم را گمراه ساخته‌اند ! ( پروردگارا ! اين خودخواهان گمراهند گمراه‌ترشان گردان ) و جز گمراهي بر ستمكاران ميفزا !
توضيحات :
« لا تَزِدْ » : جملات پيشين جنبه مقدّمه دعا دارد ، و در اينجا حضرت نوح از خداوند متعال درخواست مي‌نمايد از كافران خودخواه و گمراه سلب توفيق بفرمايد و بر بدبختي ايشان بيفزايد .
سوره نوح آيه 25
متن آيه :
مِمَّا خَطِيئَاتِهِمْ أُغْرِقُوا فَأُدْخِلُوا نَاراً فَلَمْ يَجِدُوا لَهُم مِّن دُونِ اللَّهِ أَنصَاراً
ترجمه :
( سرانجام ، همگي ) به خاطر گناهانشان ( در طوفان ) غرق شدند ، و به دوزخ در افتادند ، و جز خدا براي خود يار و ياوري نيافتند ( كه بتواند از ايشان دفاع كند و از دوزخشان برهاند ) .
توضيحات :
« مِمَّا » : بر اثرِ . به خاطرِ . حرف ( مِنْ ) سببيّه است ، و واژه ( ما ) را بعضي زائد دانسته ، و برخي مصدريّه گرفته‌اند ، و گروهي مجرور به حرف جرّ شمرده ، و ( خَطِيئَاتِ ) را بدل آن حساب كرده‌اند . به هر حال بيانگر بزرگي گناهان و بزهكاريهاي كافران ، و تأكيد علّت و سبب است . « مِن دُونِ اللهِ » : بجز خدا . سواي خدا . معلوم است كه خدا هم يار و ياورشان نبوده و نخواهد بود .
سوره نوح آيه 26
متن آيه :
وَقَالَ نُوحٌ رَّبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّاراً
ترجمه :
نوح ( به دعاي خود ادامه داد و ) گفت : پروردگارا ! هيچ احدي از كافران را بر روي زمين زنده باقي مگذار .
توضيحات :
« دَيَّاراً » : كسي . فردي . در اصل به معني كسي است كه بيايد و برود و بگردد و بچرخد . يعني جنبنده انسان نامي .
سوره نوح آيه 27
متن آيه :
إِنَّكَ إِن تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُوا إِلَّا فَاجِراً كَفَّاراً
ترجمه :
كه اگر ايشان را رها كني ، بندگانت را گمراه مي‌سازند ، و جز فرزندان بزهكار و كافرِ سرسخت نمي‌زايند و به دنيا نمي‌آورند .
توضيحات :
« كَفَّاراً » : بسيار كفر پيشه . بسيار ناسپاس .
سوره نوح آيه 28
متن آيه :
رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَن دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِناً وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَاراً
ترجمه :
پروردگارا ! مرا ، و پدر و مادرم را ، و همه كساني را كه مؤمنانه و باورمندانه به خانه من در مي‌آيند و ساير مردان و زنان با ايمان را بيامرز ! و كافران را جز هلاك و نابودي ميفزا !
توضيحات :
« بَيْتِيَ » : خانه من . مراد از ( بَيْت ) چهار چيز مي‌تواند باشد : خانه شخصي نوح ، مسجد نوح ، كشتي نوح ، و آئين و شريعت او . . . متبادر به ذهن منزل است ، وليكن چهارمي بهتر و با آئين آسماني سازگارتر است . چرا كه نوح قطعاً براي همه پيروان خود دعا مي‌كند ، و پيروانِ شخص ، جزو اهل و تبار او است ؛ نه زادگان بي ايمان او . ديگر اين كه به صورت استعاره گفته مي‌شود : قبّه دين ، بارگاه دين . و خود دين مراد است . « الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ » : شامل همه مؤمنان در تمام امكنه و ازمنه مي‌گردد ( نگا : التفسير القرآني للقرآن ) .
بازگشت به لیست سوره‌ها