تفسير نور:
سوره تحريم آيه 1
متن آيه :
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ تَبْتَغِي مَرْضَاتَ أَزْوَاجِكَ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
اي پيغمبر ! چرا چيزي را كه خدا بر تو حلال كرده است ، به خاطر خوشنود ساختن همسرانت ، بر خود حرام مي‌كني ؟ خداوند آمرزگار مهرباني است ( و تو را و همسران تو را مي‌بخشايد ) .
توضيحات :
« لِمَ تُحَرِّمُ مَا » : چيزي كه پيغمبر آن را بر خود حرام فرمود ، خوردن عسل ، يا نزديكي با ماريه قبطي ، و يا نزديكي با همه همسران به مدّت يك ماه بود . اين تحريم ، تحريم شرعي نبود و بلكه پيغمبر سوگند مي‌خورد كه از اين به بعد عسل نخورد ، و يا به مدّت يك ماه از آميزش با همسران دوري بكند . چكيده روايت چنين است : همسر پيغمبر ، زينب دختر جحش كه عمّه‌زاده رسول و صاحب وجاهت بود ، اغلب از عسلي كه خويشاوندانش براي او هديّه مي‌آوردند ، به شوهر محبوب خود مي‌خورانيد . خويشاوندي و زيبائي او سبب گرديد بنا به سرشت انساني ، امّ‌المؤمنين حفصه ، و امّ‌المؤمنين عائشه بدو رشك برند . اين دو با يكديگر قرار مي‌گذارند ، وقتي كه پيغمبر به پيش هر يك از آن دو تشريف فرما شوند ، بدو عرض كنند : از وجود مبارك او بوي مغافير به مشام مي‌رسد . مغافير صمغ بدبوئي است كه از درختي به نام عرفط تراوش مي‌كند . هنگامي كه پيغمبر به پيش حفصه تشريف مي‌آورد ، بدو عرض مي‌كند : بوي مغافير استشمام مي‌شود ! رسول خدا مي‌فرمايد كه او عسل خورده است ؛ نه مغافير . آن حضرت سوگند مي‌خورد ، ديگر عسل نخورد . نكند كه زنبوران عسل احتمالاً از مغافير تغذيه كنند ! از حفصه مي‌خواهد اين سخن ، رازي در ميان ايشان باشد ، تا ديگران نشنوند ، و عسل را به پيروي از قدوه خود بر خويشتن حرام نكنند . ولي مسأله پخش مي‌گردد ، و پيغمبر سوگند مي‌خورد كه تا يك ماه با همسران خويش نزديكي نخواهد كرد . روايت ديگر مي‌گويد كه : پيغمبر به ماريه قبطي علاقه وافر داشت و اين امر باعث حسودي برخي از امّ‌المؤمنين گرديد ، و آن حضرت سوگند ياد كرد كه با ماريه نزديكي نكند . به هر حال خداوند دستور مي‌دهند كه كسي حق ندارد ، حلال خدا را حرام ، و حرام خدا را حلال سازد ، چرا كه قانونگذار تنها او است و بس . رسول اكرم برده‌اي را آزاد مي‌نمايد و قضيّه فيصله مي‌يابد . « مَرْضَاة » : رضايت . خوشنودي . مصدر ميمي است و در رسم‌الخطّ قرآني با تاء كشيده نوشته شده است .
سوره تحريم آيه 2
متن آيه :
قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَكُمْ تَحِلَّةَ أَيْمَانِكُمْ وَاللَّهُ مَوْلَاكُمْ وَهُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
خداوند راه گشودن سوگندانتان را براي شما مقرّر مي‌دارد . ( بدين نحو كه كفّاره قسم را مي‌دهيد و خود را از زير بار مسؤوليّت آن بيرون مي‌آوريد ) . خدا ياور و سرور شما است ، و او بس آگاه و كار بجا است .
توضيحات :
« فَرَضَ » : اجازه داده است . مقرّر داشته است . واژه ( فَرَضَ ) اگر با ( عَلي ) همراه باشد ، به معني ( وجوب ) است ، و اگر با ( ل ) باشد ، به معني مقرّر و مشخّص داشتن و اجازه دادن است ( نگا : بقره / 236 و 237 ، احزاب / 38 ) . « تَحِلَّةَ » : گشودن . حلال كردن . مراد كفّاره دادن و از زير بار مسؤوليّت سوگند به در آمدن است ( نگا : مائده / 89 ) .
سوره تحريم آيه 3
متن آيه :
وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلَى بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِيثاً فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَن بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِ قَالَتْ مَنْ أَنبَأَكَ هَذَا قَالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ
ترجمه :
خاطرنشان ساز وقتي را كه پيغمبر با يكي از همسرانش ( به نام حفصه ) رازي را در ميان نهاد ، و او آن راز را ( به عايشه ) خبر داد ، و خداوند پيغمبرش را از اين ( افشاي سرّ ) آگاه ساخت . پيغمبر برخي از آن ( رازگوئي ) را ( براي همسر رازگويش حفصه ) بازگو كرد و از برخي ديگر خودداري كرد . هنگامي كه همسرش را از آن ( رازگوئي ) مطّلع كرد ، او گفت : چه كسي تو را از اين ( موضوع ) آگاه كرده است ؟ پيغمبر گفت : خداوند بس دانا و آگاه مرا با خبر كرده است .
توضيحات :
« أَسَرَّ » : پنهاني بيان كرد . به گونه راز بيان داشت . « بَعْضِ » : يكي . فردي . مراد حفصه است . « حَدِيثاً » : سخن . كلام . مراد ، فرموده پيغمبر مبني بر نخوردن عسل ، و يا عدم نزديكي با ماريه قبطي است . « نَبَّأَتْ بِهِ » : حفصه راز را به عايشه خبر داد . « أَظْهَرَهُ » : آن را اطّلاع داد . « عَرَّفَ » : شناساند . بازگو نمود .
سوره تحريم آيه 4
متن آيه :
إِن تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِن تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ
ترجمه :
اگر به سوي خدا برگرديد و توبه كنيد ( خداوند برگشت و توبه شما را مي‌پذيرد ) چرا كه دلهايتان ( از حفظ سرّ كه پيغمبر دوست مي‌داشت ) منحرف گشته است . و اگر بر ضدّ او همدست شويد ( و براي آزارش بكوشيد ، باكي نيست ) خدا ياور او است ، و علاوه از خدا ، جبرئيل ، و مؤمنان خوب و شايسته ، و فرشتگان پشتيبان او هستند .
توضيحات :
« إن تَتُوبَا . . . » : مخاطب حفصه و عائشه ( عليهما السلام ) است . جواب شرط محذوف است و تقدير چنين است : إن تَتُوبَا يَتُبْ عَلَيْكُمَا . « صَغَتْ » : منحرف گشته است . بگرديده است . « إن تَظَاهَرا » : اگر همدستي و هم‌پشتي كنيد . فعل مضارع است و اصل آن ( إن تَتَظَاهَرا ) است كه يكي از دو تاء را حذف كرده‌اند . « صَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ » : مؤمنان شايسته و بايسته . واژه ( صالح ) مفرد است و در معني جمع استعمال شده است و مراد جنس صالح است يعني فردفرد مسلمانان خوب و متّقي . مثل : لا يَفْعَلُ هَذا ، الصَّالِحُ مِنَ الَنَّاسِ . « ظَهِيرٌ » : پشتيبان ( نگا : اسراء / 88 ، فرقان / 55 ، قصص / 17 و 86 ، سبأ / 22 ) .
سوره تحريم آيه 5
متن آيه :
عَسَى رَبُّهُ إِن طَلَّقَكُنَّ أَن يُبْدِلَهُ أَزْوَاجاً خَيْراً مِّنكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُّؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَاراً
ترجمه :
اگر پيغمبر شما را طلاق دهد ، چه بسا پروردگارش به جاي شما همسراني را نصيب او گرداند كه بهتر از شما باشند . زنان دوشيزه يا غير دوشيزه فرمانبردار ، با ايمان ، فروتن ، توبه كار ، پرستشگر ، و گردنده ( و پر تحرّك در جهان انديشه و در مسير طاعت و عبادت ) .
توضيحات :
« مُسْلِمَاتٍ » : جمع مُسْلِمَة ، مسلمان و فرمانبردار . « قَانِتَاتٍ » : جمع قَانِتَة ، خاشع و خاضع . فروتن ( نگا : نساء / 34 ، احزاب / 35 ) . « سَآئِحَاتٍ » : جمع سَآئِحَة ، روزه‌دار ، گردنده ( نگا : توبه / 112 ) . « ثَيِّبَاتٍ » : جمع ثَيِّبْ ، غير دوشيزه . بيوه . « أَبْكَاراً » : جمع بِكْر ، دوشيزه ( نگا : واقعه / 36 ) .
سوره تحريم آيه 6
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَاراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! خود و خانواده خويش را از آتش دوزخي بر كنار داريد كه افروزينه آن انسانها و سنگها است . فرشتگاني بر آن گمارده شده‌اند كه خشن و سختگير ، و زورمند و توانا هستند . از خدا در آنچه بديشان دستور داده است نافرماني نمي‌كنند ، و همان چيزي را انجام مي‌دهند كه بدان مأمور شده‌اند .
توضيحات :
« قُوا » : مصون و محفوظ داريد . « أَهْلِيكُمْ » : ( نگا : مائده / 98 ) . « وَقُودُ » : افروزينه ( نگا : بقره / 24 ، آل‌عمران / 10 ) . « غِلاظٌ » : جمع غَليظ ، خشن ، تندخو . « شِدَادٌ » : جمع شَديد ، زورمند . سختگير . توانا در انجام كارهاي دشوار .
سوره تحريم آيه 7
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَعْتَذِرُوا الْيَوْمَ إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ترجمه :
( در روز قيامت خطاب به بي‌دينان گفته مي‌شود ) : اي كافران ! امروزه پوزش مخواهيد و عذر خواهي مكنيد ، چرا كه تنها در برابر كارهائي كه ( در دنيا ) مي‌كرده‌ايد كيفر داده مي‌شويد .
توضيحات :
« لا تَعْتَذِرُوا » : ( نگا : روم / 57 ، غافر / 52 ) .
سوره تحريم آيه 8
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحاً عَسَى رَبُّكُمْ أَن يُكَفِّرَ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ يَوْمَ لَا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعَى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
ترجمه :
اي مؤمنان ! به درگاه خدا برگرديد و توبه خالصانه‌اي بكنيد ، شايد پروردگارتان گناهانتان را محو نمايد و بزدايد ، و شما را به باغهاي بهشتي داخل گرداند كه از زير ( كاخها و درختان ) آن رودبارها روان است . اين كار در روزي خواهد بود كه خداوند پيغمبر و كساني را خوار و سبك نمي‌دارد كه با او ايمان آورده‌اند . ( بلكه ايشان را والا مي‌گرداند و به درجات بالا مي‌رساند ) . نور ( ايمان و عمل صالح ) ايشان ، پيشاپيش و سوي راستشان ( رو به جانب بهشت ) در حركت است . ( وقتي كه خاموش شدن نور منافقان را مي‌بينند ، رو به درگاه خدا مي‌كنند و ) مي‌گويند : پروردگارا ! نور ما را كامل گردان ( تا در پرتو آن به بهشت برسيم ) و ما را ببخشاي ، چرا كه تو بر هر چيزي بس توانائي .
توضيحات :
« نَصُوحاً » : از روي اخلاص . خالصانه . صيغه مبالغه است . توبه نَصُوح ، بايد اين ويژگيها را داشته باشد ، ترك گناه ، پشيمان شدن از گناه ، تصميم بر برنگشتن به گناه ، ردّ مظالم و بازپرداخت حق به صاحبان آن . « نُورُهُمْ يَسْعي » : ( نگا : حديد / 12 و 13 ) . « أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا » : درخواست تكميل نور يا از سوي همه مؤمنان است ، و اين تقاضا وقتي است كه نور منافقان خاموش مي‌گردد . مؤمنان از خداي متعال مي‌خواهند كه تا رسيدن به بهشت نورشان بماند . يا اين كه نور برخي از مؤمنان ، ضعيف بوده و درخواست مي‌نمايند كه نورشان پرتو و تابندگي بيشتري داشته باشد .
سوره تحريم آيه 9
متن آيه :
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ
ترجمه :
اي پيغمبر ! با كافران و منافقان جهاد و پيكار كن ( تا ايشان را از كفر و نفاق به دور داري ) و بر آنان سخت بگير و ( با ايشان خشن باش . اين مجازات كنوني ايشان است ، و در آخرت ) جايگاهشان دوزخ است و چه بد سرنوشت و چه زشت جايگاهي است !
توضيحات :
« يَآ أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ » : ( نگا : توبه / 73 ، فرقان / 52 ) . مراد جهاد با كفّار ، با قوّت و قدرت تمام ، و با منافقان با حجّت و برهان است .
سوره تحريم آيه 10
متن آيه :
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِّلَّذِينَ كَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَاِمْرَأَةَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ
ترجمه :
خداوند از ميان كافران ، زن نوح و زن لوط را مثل زده است . آنان در حباله نكاح دو تن از بندگان خوب ما بودند و ( با ساخت و پاخت با قوم خود ، و گزارش اسرار و اخبار بديشان ) به آن دو خيانت كردند و آن دو نتوانستند در پيشگاه الهي كمترين كاري براي ايشان بكنند و ( آنان را از عذاب خانمانسوز دنيوي ، و سخت كمرشكن اخروي نجات دهند . به هنگام مرگ توسّط فرشتگان بديشان ) گفته شد : به دوزخ درآئيد همراه با همه كساني كه بدان در مي‌آيند .
توضيحات :
« إمْرَأَةَ » : در رسم‌الخطّ قرآني با تاء كشيده نوشته شده است . مفعولٌ‌به اوّل فعل ( ضَرَبَ ) و ( مَثَلاً ) مفعولٌ‌به دوم آن است . « تَحْتَ » : اين واژه ، كنايه از تحت سرپرستي و زير نكاح است . « خَانَتَاهُمَا » : خيانت اين دو همسرِ بدشگون ، همكاري با دشمنان و گزارش اخبار و پخش اسرار خانواده و مؤمنان بود . خيانت ايشان انحراف از جاده عفّت نبود . زيرا هرگز همسر هيچ پيغمبري آلوده به بي‌عفّتي نشده است ( نگا : نمونه ، جلد 24 ، صفحه 301 ) . « أُدْخُلاَ النَّارَ » : به هنگام مرگ ، فرشتگان به بدان يا نيكان خبر ورود آتي ايشان به دوزخ يا به بهشت را مي‌دهند ( نگا : المصحف الميسّر ) . « فَلَمْ يُغْنِيا » : در آخرت همه رابطه‌هاي دنيوي جز رابطه ايدئولوژي گسيخته مي‌گردد ( نگا : بقره / 48 و 123 ، لقمان / 33 ، ممتحنه / 3 ، انفطار / 19 ) .
سوره تحريم آيه 11
متن آيه :
وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِّلَّذِينَ آمَنُوا اِمْرَأَةَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِندَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِن فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ
ترجمه :
و خدا از ميان مؤمنان ، زن فرعون را مثل زده است . وقتي ( از اوقات ) گفت : پروردگارا ! براي من در بهشت ، نزد خودت خانه‌اي بنا كن ، و مرا از فرعون و كارهايش رهائي‌بخش ، و از اين مردمان ستمكاره نجات بده .
توضيحات :
« إِبْنِ » : بنا كن . بساز .
سوره تحريم آيه 12
متن آيه :
وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهِ مِن رُّوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ
ترجمه :
همچنين خداوند ( از ميان مؤمنان ، دومين الگو ) مريم دختر عمران را مثل زده است كه دامن به گناه نيالود و خود را پاك نگاه داشت ، و ما از روح متعلّق به خود در آن دميديم ، و او سخنان پروردگارش و كتابهايش را تصديق كرد ، و از زمره مطيعان و فرمانبرداران خدا بود .
توضيحات :
« أَحْصَنَتْ » : استوار داشت . مصون و محفوظ داشت . « فَرْج » : عورت . شرمگاه ( نگا : مؤمنون / 5 ، نور / 30 و 31 ، احزاب / 35 ) . « أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا » : ( نگا : انبياء / 91 ) . « مِن رُّوحِنَا » : از روح متعلّق به خود . از روح ساخت خود ( نگا : انبياء / 91 ، سجده / 9 ، حجر / 29 ، ص / 72 ) . « كَلِمَاتِ » : مراد اوامر و نواهي و وعده‌ها و وعيدهاي الهي است . « كُتُبِ » : كتابهاي تورات موسي ، و زبور داود ، و صحف ابراهيم ، و ساير كتابهاي آسماني . « الْقَانِتِينَ » : مطيعان و فرمانبرداران الهي ، مواظبان طاعت و عبادت . مذكّر آمدن آن ، جنبه تغليب دارد .
بازگشت به لیست سوره‌ها