تفسير نور:
سوره ذاريات آيه 1
متن آيه :
وَالذَّارِيَاتِ ذَرْواً
ترجمه :
سوگند به بادها ! كه ( ابرها را برمي‌انگيزند و به اين سو و آن سو برابر فرمان يزدان مي‌برند و ) به سرعت پراكنده مي‌دارند .
توضيحات :
« الذَّارِيَاتِ » : جمع ذَارِيَة ، بادهائي كه ابرها را به حركت درمي‌آورند و گرده گياهان و چيزهاي ديگر را اينجا و آنجا پراكنده مي‌دارند . ( نگا : كهف / 45 ) . « ذَرْواً » : پراكندن . پخش كردن . واژه ( ذرو ) از صفات ويژه بادها است ( نگا : أضواءالبيان ) و به معني اسم فاعل ، يعني ( ذَارِيَة ) است و در اصل چنين است : وَالْذَّارِيَاتِ ذَارِيَة ( نگا : التفسير القرآني للقرآن ) .
سوره ذاريات آيه 2
متن آيه :
فَالْحَامِلَاتِ وِقْراً
ترجمه :
و سوگند به ابرهائي كه بار سنگيني ( از باران ) را با خود برمي‌دارند !
توضيحات :
« الْحَامِلاتِ » : جمع حَامِلَة ، ابرهائي كه آبستن به آب و بردارندگان آن هستند . « وِقْراً » : بار سنگين . مراد ابرهاي سنگين و متراكم است ( نگا : اعراف / 57 ) .
سوره ذاريات آيه 3
متن آيه :
فَالْجَارِيَاتِ يُسْراً
ترجمه :
و سوگند به كشتيهائي كه ساده و آسان ( در آبهاي رودخانه‌ها و درياها و اقيانوسها ) روان و در حركتند !
توضيحات :
« الْجَارِيَاتِ » : جمع جَارِيَة ، كشتيها . ( نگا : شوري / 32 ، رحمن / 24 ، حاقه / 11 ) . « يُسْراً » : ساده و آسان . حال است و در تقدير چنين است . فَالْجَارِيَاتِ فِي حَالِ كَوْنِهَا مُيَسَّرَةً مُسَخَّراً لَهَا الْبَحْرُ .
سوره ذاريات آيه 4
متن آيه :
فَالْمُقَسِّمَاتِ أَمْراً
ترجمه :
و سوگند به فرشتگاني كه كارها را ( ميان خود برابر فرمان يزدان ) تقسيم كرده‌اند !
توضيحات :
« الْمُقَسِّمَاتِ » : تقسيم‌كنندگان . مراد فرشتگان است كه هر يك عهده‌دار كاري از كارهاي جهان هستند . رابطه ذاريات ، حاملات ، جاريات ، و مقسمات در اين است كه تا بادها ابرها را به حركت در نياورند و آنها را بارور و تلقيح نسازند ، آبي در ميان نخواهد بود ، و اگر آب نباشد ، كشتيها از حركت مي‌ايستند ، و دنياي زندگان كره زمين هم نابود مي‌شود ، و هنگامي كه جانداران و بويژه انسان بر كره زمين نباشند ، كار فرشتگان راجع به انسان تعطيل مي‌گردد ( نگا : التفسير القرآني للقرآن ) .
سوره ذاريات آيه 5
متن آيه :
إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٌ
ترجمه :
مسلّماً چيزي كه بدان وعده داده مي‌شويد و از آن ترسانيده مي‌شويد ، راست و قطعي است .
توضيحات :
« تُوعَدُونَ » : وعد و وعيد داده مي‌شويد .
سوره ذاريات آيه 6
متن آيه :
وَإِنَّ الدِّينَ لَوَاقِعٌ
ترجمه :
و روز جزا ، حتماً وقوع پيدا مي‌كند و مي‌آيد .
توضيحات :
« الدِّينَ » : جزا و سزا . ( نگا : فاتحه / 4 ، حجر / 35 ، شعراء / 82 ) .
سوره ذاريات آيه 7
متن آيه :
وَالسَّمَاء ذَاتِ الْحُبُكِ
ترجمه :
سوگند به آسمان ! كه داراي راهها است .
توضيحات :
« الْحُبُكِ » : جمع حَبيكَة ، راهها . هم‌وزن و هم‌معني طرائق ، جمع طَريقة است . مراد مسيرهاي ستارگان و سيّارگان است .
سوره ذاريات آيه 8
متن آيه :
إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُّخْتَلِفٍ
ترجمه :
( اي كفار ! هر لحظه ) شما سخن و گفتار ديگري داريد . ( گاه فرستاده ما را مجنون ، گاه شاعر ، گاه ساحر ، و . . . مي‌ناميد ) .
توضيحات :
« قَوْلٍ مُّخْتَلِفٍ » : سخنان گوناگون و گفتارهاي جوراجور .
سوره ذاريات آيه 9
متن آيه :
يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ
ترجمه :
كساني ( از ايمان به سزا و جزا ) منحرف مي‌شوند كه ( از مسير دليل عقل و منطق حق‌طلبي ، به سبب پيروي از اهريمن و هوا و هوس ) منحرف شده باشند .
توضيحات :
« يُؤْفَكُ » : بازگردانده مي‌شود . بدور داشته مي‌شود . « عَنْهُ » : از ايمان به سزا و جزا در قيامت . « مَنْ أُفِكَ » : هر كس كه اهريمن و هواها و هوسها او را بازداشته باشد . « يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ » : اين جمله بدان مي‌ماند كه براي بيان شدت جنگ گفته شود : جنگ درگرفت و هر كه كشته شد ، كشته شد ، و هر كه نجات يافت ، نجات يافت . يعني : از ايمان به سزا و جزا بازگردانده مي‌شود هركه باز گردانده مي‌شود .
سوره ذاريات آيه 10
متن آيه :
قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ
ترجمه :
مرگ بر دروغگويان !
توضيحات :
« قُتِلَ » : نفرين و نابود باد ! ( نگا : عبس / 17 ) . « الْخَرَّاصُونَ » : دروغگويان . كساني كه حرفهاي بي‌پايه و بي سر و ته مي‌زنند . كساني كه از روي گمان و تخمين سخن مي‌گويند .
سوره ذاريات آيه 11
متن آيه :
الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ سَاهُونَ
ترجمه :
همان كساني كه در گرداب ضلالت و جهالت ، غافل و سرگشته‌اند ( و راه بجائي نمي‌برند ) .
توضيحات :
« غَمْرَةٍ » : گرداب . ورطه . مراد گرداب و ورطه غفلت و بي‌خبري و ناداني است . « سَاهُونَ » : جمع ساهي ، غافل . دچار اشتباه . مراد غافل از ادلّه و براهين يقيني و قطعي است .
سوره ذاريات آيه 12
متن آيه :
يَسْأَلُونَ أَيَّانَ يَوْمُ الدِّينِ
ترجمه :
( با تمسخر پيوسته ) مي‌پرسند : روز ( حساب و كتاب و ) سزا و جزا كي خواهد آمد ؟
توضيحات :
« أَيَّانَ » : كي ؟ چه وقت ؟ پرسش كفار هم جنبه استهزاء دارد و هم جنبه بعيد به نظر رسيدن وقوع قيامت .
سوره ذاريات آيه 13
متن آيه :
يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُونَ
ترجمه :
آن روز ، روزي است كه ايشان روي آتش گداخته مي‌شوند .
توضيحات :
« يُفْتَنُونَ » : ذوب و گداخته مي‌شوند . عذاب مي‌گردند . مراد تعذيب ايشان با دوزخ است .
سوره ذاريات آيه 14
متن آيه :
ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هَذَا الَّذِي كُنتُم بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ
ترجمه :
( بديشان گفته مي‌شود : ) بچشيد عذاب خود را . اين همان چيزي است كه در فرا رسيدن آن شتاب مي‌ورزيديد .
توضيحات :
« فِتْنَتَكُمْ » : عذاب خود را .
سوره ذاريات آيه 15
متن آيه :
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ
ترجمه :
پرهيزگاران در ميان باغهاي بهشت و چشمه‌ساران خواهند بود .
توضيحات :
« إِنَّ الْمُتَّقِينَ . . . » : ( حجر / 45 ) .
سوره ذاريات آيه 16
متن آيه :
آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُحْسِنِينَ
ترجمه :
دريافت مي‌دارند چيزهائي را كه پروردگارشان بديشان مرحمت فرموده باشد . چرا كه آنان پيش از آن ( در سراي جهان ) از زمره نيكوكاران بوده‌اند .
توضيحات :
« ءَاخِذِينَ » : دريافت‌كنندگان و خوشنودشوندگان .
سوره ذاريات آيه 17
متن آيه :
كَانُوا قَلِيلاً مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ
ترجمه :
آنان اندكي از شب مي‌خفتند .
توضيحات :
« قَلِيلاً » : كمي ، پاسي . مفعول فيه يا صفت ظرف يا مصدر محذوف است : زَمَاناً قَلِيلاً . يا هُجُوعاً قَلِيلاً . « مَا » : حرف زائد و براي تأكيد قلّت است ؛ يا اين كه مصدريه و فاعل ( قَلِيلاً ) است . « يَهْجَعُونَ » : مي‌خوابيدند . مي‌خفتند . از مصدر هُجُوع . آيه اشاره به عظمت سربرداشتن از خواب گرم و بستر نرم ، و سر نهادن بر آستانه آفريدگار در دل شبها ، و برداشتن دست دعا به درگاه خدا است .
سوره ذاريات آيه 18
متن آيه :
وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ
ترجمه :
و در سحرگاهان درخواست آمرزش مي‌كردند .
توضيحات :
« بِالأسْحَارِ » : در بامدادان . در سحرگاهان . يعني تنها پاسي از شب مي‌خوابيدند و در آخر شب هم طلب مغفرت مي‌كردند .
سوره ذاريات آيه 19
متن آيه :
وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ
ترجمه :
در اموال و دارائيشان حقي و سهمي ( جز زكات ) براي گدايان و بينوايان تهي‌دست بود .
توضيحات :
« السَّآئِلِ » : گدا . فقيري كه طلب صدقه و احسان مي‌كند . « الَْمُحْرُومِ » : بي‌چيز . مراد فقيري است كه روي گدائي را ندارد و درخواست چيزي از مردم نمي‌كند .
سوره ذاريات آيه 20
متن آيه :
وَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِّلْمُوقِنِينَ
ترجمه :
در زمين دلائل و نشانه‌هاي فراواني است براي كساني كه مي‌خواهند به يقين برسند ( و از روي دليل خداي را بشناسند و آثار قدرت او را ببينند ) .
توضيحات :
« ءَايَاتٌ » : دلائل روشن . نشانه‌هاي آشكار . « لِلْمُوقِنِينَ » : براي افرادي كه خواهان يقين هستند . كساني كه اهل يقين هستند .
سوره ذاريات آيه 21
متن آيه :
وَفِي أَنفُسِكُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ
ترجمه :
و در خودِ وجود شما ( انسانها ، نشانه‌هاي روشن و دلائل متقن براي شناخت خدا و پي بردن به قدرت او ) است . مگر نمي‌بينيد ؟
توضيحات :
« فِي أَنفُسِكُمْ » : دستگاههائي كه در بدن انسان است ، مانند : قلب ، كليه ، ريه ، دهها هزار كيلومتر رگهاي درشت و باريك ، ده ميليون ميليارد سلول ، حواسي همچون بينائي و شنوائي و . . . هر يك آيتي از عظمت است . « أَفَلا تُبْصِرُونَ ؟ » : مگر غافل شده‌ايد و نمي‌بينيد ؟ ( نگا : قصص / 72 ، زخرف / 51 ) .
سوره ذاريات آيه 22
متن آيه :
وَفِي السَّمَاء رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ
ترجمه :
در آسمان ، روزي شما است و نيز چيزهائي كه بدان وعد و وعيد داده مي‌شويد .
توضيحات :
« رِزْقُكُمْ » : ( نگا : هود / 6 ) . « مَا تُوعَدُونَ » : آنچه به آن وعده داده مي‌شويد و آنچه از آن بيم داده مي‌شويد . اشاره به هرگونه خير و بركت يا بلا و عذابي است كه خدا به انسانها مژده داده ، و يا انسانها را از آن ترسانده است ، از جمله بهشت ( نگا : نجم / 15 ) .
سوره ذاريات آيه 23
متن آيه :
فَوَرَبِّ السَّمَاء وَالْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَا أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ
ترجمه :
به خداي آسمان و زمين سوگند كه اين ( مطلب ، يعني وقوع رستاخيز ، حساب و كتاب ، جزا و سزا ، بهشت براي دينداران ، و دوزخ براي بي‌دينان ) حق است ، درست همان گونه كه شما سخن مي‌گوئيد ( و سخن گفتن كاملاً برايتان محسوس است و درباره آن شك و ترديدي نداريد ) .
توضيحات :
« مِثْلَ مَآ أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ » : مراد اين است كه وقوع رستاخيز و وجود بهشت و دوزخ و سعادت و شقاوت در آخرت ، محقق و بدور از شك و گمان است ، بدان گونه كه سخن گفتن خودتان برايتان محسوس است و واقعيت دارد و درباره آن شك و ترديد نداريد .
سوره ذاريات آيه 24
متن آيه :
هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُكْرَمِينَ
ترجمه :
آيا خبر مهمانهاي بزرگوار ابراهيم به تو رسيده است ؟
توضيحات :
« ضَيْفِ » : مهمانها . اين واژه براي مفرد و مثني و جمع و مذكر و مؤنث بكار مي‌رود ( نگا : حجر / 51 و 68 ، هود / 78 ) . مراد فرشتگاني است كه به صورت انسان به پيش حضرت ابراهيم آمدند . « الْمُكْرَمِينَ » : بزرگواران .
سوره ذاريات آيه 25
متن آيه :
إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَاماً قَالَ سَلَامٌ قَوْمٌ مُّنكَرُونَ
ترجمه :
در آن زماني كه بر او وارد شدند و گفتند : سلام ( بر تو ! ) گفت : سلام بر شما ! ( شما مهمانان ، برايم ) مردمان ناآشنا و ناشناسي هستيد .
توضيحات :
« مُنكِرُونَ » : افراد ناآشنا و ناشناس ( نگا : حجر / 62 ) .
سوره ذاريات آيه 26
متن آيه :
فَرَاغَ إِلَى أَهْلِهِ فَجَاء بِعِجْلٍ سَمِينٍ
ترجمه :
به دنبال آن ، پنهاني به سوي خانواده خود رفت ، و گوساله فربه‌اي را ( كه بريان كرده بودند ، براي ايشان ) آورد .
توضيحات :
« رَاغَ » : پنهاني و يواشكي رفت ( نگا : صافات / 91 و 93 ) . « عِجْلٍ » : گوساله . « سَمِينٍ » : چاق و فربه .
سوره ذاريات آيه 27
متن آيه :
فَقَرَّبَهُ إِلَيْهِمْ قَالَ أَلَا تَأْكُلُونَ
ترجمه :
و آن را نزديك ايشان گذارد . ( ولي با تعجب ديد دست به سوي غذا نمي‌برند و از آن چيزي نمي‌خورند ! ) گفت : آيا نمي‌خوريد ؟ !
توضيحات :
« أَلا تَأْكُلُونَ ؟ ! » : مگر نمي‌خوريد ؟ ! چرا نمي‌خوريد ؟ !
سوره ذاريات آيه 28
متن آيه :
فَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً قَالُوا لَا تَخَفْ وَبَشَّرُوهُ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ
ترجمه :
( هنگامي كه ديد دست به سوي غذا نمي‌برند ) در دل از ايشان احساس ترس و وحشت كرد . گفتند : مترس ! سپس او را به تولد پسري دانا و آگاه بشارت دادند .
توضيحات :
« أَوْجَسَ » : احساس ترس كرد . خوف و هراس به دلش راه يافت . البته حضرت ابراهيم اين ترس و خوف را بديشان مي‌گويد ( نگا : حجر / 52 ) . علت خوف ابراهيم اين بوده كه برابر عرف آن زمان ، اگر مهمان غذاي مهماندار را نمي‌خورد ، نشانه اين بود كه براي دشمني و كار خطرناكي آمده است ( نگا : هود / 69 و 70 ) . « غُلامٍ » : پسر . مراد حضرت اسحاق است .
سوره ذاريات آيه 29
متن آيه :
فَأَقْبَلَتِ امْرَأَتُهُ فِي صَرَّةٍ فَصَكَّتْ وَجْهَهَا وَقَالَتْ عَجُوزٌ عَقِيمٌ
ترجمه :
همسرش جلو آمد ، در حالي كه ( از تعجب ) فرياد مي‌كشيد و به صورت خود مي‌زد و مي‌گفت : من پيرزني نازا هستم ( مگر مي‌شود در اين سن و سال بزايم و فرزندي به دنيا بياورم ؟ ! ) .
توضيحات :
« صَرَّةٍ » : فرياد . واويلا ( نگا : هود / 72 ) . « صَكَّتْ » : سيلي زد . چك زد . « عَجُوزٌ عَقِيمٌ » : ( نگا : هود / 72 ) .
سوره ذاريات آيه 30
متن آيه :
قَالُوا كَذَلِكَ قَالَ رَبُّكِ إِنَّهُ هُوَ الْحَكِيمُ الْعَلِيمُ
ترجمه :
فرشتگان گفتند : همان گونه خواهد بود كه گفتيم . پروردگارت دستور فرموده است ( و قطعاً چنين خواهد شد ) . او ( كارهايش ) داراي حكمت ، و آگاه ( از هر چيز ) است .
توضيحات :
« كَذلِكِ » : همان گونه خواهد شد كه گفتيم . جار و مجرور است و در موضع نصب است و صفت مصدر محذوفي است و تقدير چنين است : قَوْلاً مِّثْلَ ذلِكَ الَّذِي قُلْنَا .
سوره ذاريات آيه 31
متن آيه :
قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ
ترجمه :
ابراهيم گفت : اي فرستادگان ! ( بعد از مژده ، مأموريت شما چيست و ) چه كار مهمي‌داريد ؟
توضيحات :
« خَطْبُ » : كار مهم ( نگا : طه / 95 ، حجر / 57 ، قصص / 23 ، يوسف / 51 ) .
سوره ذاريات آيه 32
متن آيه :
قَالُوا إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَى قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ
ترجمه :
گفتند : ما به سوي مردمان بزهكاري فرستاده شده‌ايم .
توضيحات :
« قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ » : قوم لوط است .
سوره ذاريات آيه 33
متن آيه :
لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِّن طِينٍ
ترجمه :
تا باراني از سنگ گِلي برآنان ببارانيم .
توضيحات :
« حِجَارَةِ مِّن طِينٍ » : سنگي از گِل . همان چيزي است كه در ( هود / 82 ، حجر / 74 ) با واژه ( سِجّيل= سنگ گِل ) بيان شده است و كيفيّت آن بر ما معلوم نيست .
سوره ذاريات آيه 34
متن آيه :
مُسَوَّمَةً عِندَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ
ترجمه :
اين سنگها ، از جانب پروردگارت ، براي اسرافكاران ( در فسق و فجور ) نشاندار شده بود .
توضيحات :
« مُسَوَّمَةً » : داراي علامت و نشانه ، نشاندار ( نگا : آل‌عمران / 14 ، هود / 83 ) .
سوره ذاريات آيه 35
متن آيه :
فَأَخْرَجْنَا مَن كَانَ فِيهَا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
ترجمه :
ما تمام مؤمناني را كه در شهرهاي قوم لوط زندگي مي‌كردند ( قبل از نزول بلا از شهرها ) بيرون برديم .
توضيحات :
« فِيهَا » : در شهرهاي قوم لوط . مرجع ضمير حذف شده و براثر شهرت از سياق كلام پيدا است . همچون ( ارض ) در ( فاطر / 45 ) . « الْمُؤْمِنِينَ » : كساني كه ايمان داشته باشند ، و آن عقائد است .
سوره ذاريات آيه 36
متن آيه :
فَمَا وَجَدْنَا فِيهَا غَيْرَ بَيْتٍ مِّنَ الْمُسْلِمِينَ
ترجمه :
در آن مناطق جز يك خانواده مسلمان ( راستين ) نيافتيم .
توضيحات :
« بَيْتٍ » : اهل يك خانواده يا خاندان . مراد خانواده يا خاندان لوط ( ع ) است . « الْمُسْلِمِينَ » : كساني كه اسلام داشته باشند ، و آن اعمال است ، از قبيل : نماز و روزه . مراد از اين خانواده و يا خاندان ، كساني است كه ايمان و اسلام را يكجا در خود گرد آورده و در گفتار و كردار فرمانبردار آفريدگار بوده‌اند .
سوره ذاريات آيه 37
متن آيه :
وَتَرَكْنَا فِيهَا آيَةً لِّلَّذِينَ يَخَافُونَ الْعَذَابَ الْأَلِيمَ
ترجمه :
در آن سرزمين نشانه‌اي ( دالّ بر هلاك كفار ) براي كساني برجاي گذاشتيم كه از عذاب دردناك ( دنيوي و اخروي خدا ) مي‌ترسند .
توضيحات :
« تَرَكْنَا » : باقي گذاشتيم . « ءَايَةً » : اثر و نشانه‌اي كه به وسيله آن ، خداپرستان در آينده پند و عبرت بگيرند .
سوره ذاريات آيه 38
متن آيه :
وَفِي مُوسَى إِذْ أَرْسَلْنَاهُ إِلَى فِرْعَوْنَ بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ
ترجمه :
در ( داستان زندگي ) موسي نيز پند و عبرت وجود دارد . آنگاه كه او را مجهز به نيروي آشكاري ( از معجزات كه عصا و يد بيضا بود ) به سوي فرعون فرستاديم .
توضيحات :
« سُلْطَانٍ مُّبِينٍ » : قدرت آشكار . مراد معجزات موسي ( ع ) است ، از قبيل عصا و يد بيضاء ( نگا : هود / 96 ، مؤمنون / 45 ، غافر / 23 ) .
سوره ذاريات آيه 39
متن آيه :
فَتَوَلَّى بِرُكْنِهِ وَقَالَ سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ
ترجمه :
او همراه با نيروهاي ( نظامي و انتظامي ) خود از ( پيام حق و از ايمان به ) موسي رويگردان شد و گفت : او جادوگر يا ديوانه است .
توضيحات :
« بِرُكْنِهِ » : اگر حرف ( ب ) باء مصاحبت باشد ، معني چنين است : فرعون و هم اركان حكومت و لشكريانش از فرمان خدا و اطاعت از موسي رويگردان شدند . اگر باء سببيه باشد ، معني چنين است : او به سبب تكيه بر اركان حكومت و لشكريانش از فرمان خدا ، رويگردان شد . يا اين كه او با تمام وجود متكبرانه روي برتافت . اگر حرف تعديه باشد ، معني چنين است : او هم خودش از فرمان خدا روي برتافت و هم اركان حكومت و لشكريان خود را از حق منحرف ساخت . « رُكْنٍ » : جانب ، مراد اركان بدن ، يعني تمام وجود است . تكيه‌گاه مادي ، از قبيل لشكر و سپاه و اموال و اولاد .
سوره ذاريات آيه 40
متن آيه :
فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ وَهُوَ مُلِيمٌ
ترجمه :
ما او را و لشكريانش را گرفتار كرديم و به دريايشان انداختيم ، و او سزاوار سرزنش بود ( و لذا تاريخ ، نام ننگين و رفتار و كردار شرم‌آورش را هميشه به خاطر خواهد داشت ) .
توضيحات :
« فَأَخَذْنَاهُ وَ جُنُودَهُ . . . » : ( نگا : قصص / 40 ) . « مُلِيمٌ » : مستحق لومه و سزاوار سرزنش . كسي كه كاري كند كه به سبب آن درخور ملامت باشد ( نگا : صافات / 142 ) .
سوره ذاريات آيه 41
متن آيه :
وَفِي عَادٍ إِذْ أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الرِّيحَ الْعَقِيمَ
ترجمه :
در سرگذشت قوم عاد نيز پند و عبرتي است . بدانگاه كه تندباد بي‌خير و بركتي ( كه مرگ و نابودي ايشان را به همراه داشت ) به سوي ايشان وزان كرديم .
توضيحات :
« الرِّيحَ الْعَقِيمَ » : باد نازا و بي‌باران . باد بيفايده و بي‌بركت . مراد بادي است كه خير و خوبي به همراه ندارد ، و بلكه هلاك و نابودي با خود مي‌آرد ( نگا : احقاف / 24 و 25 ) .
سوره ذاريات آيه 42
متن آيه :
مَا تَذَرُ مِن شَيْءٍ أَتَتْ عَلَيْهِ إِلَّا جَعَلَتْهُ كَالرَّمِيمِ
ترجمه :
به هر چيزي كه برمي‌خورد بر جايش نمي‌گذاشت ، مگر اين كه همچون استخوانهاي پوسيده و پودر شده‌اش مي‌كرد .
توضيحات :
« مَا تَذَرُ » : رها نمي‌كرد . برجا نمي‌گذاشت . ترك نمي‌گفت . « الرَّمِيمِ » : استخوان پوسيده و متلاشي شده ( نگا : يس / 78 ) .
سوره ذاريات آيه 43
متن آيه :
وَفِي ثَمُودَ إِذْ قِيلَ لَهُمْ تَمَتَّعُوا حَتَّى حِينٍ
ترجمه :
در سرگذشت قوم ثمود نيز پند و عبرت است . بدان هنگام كه بديشان گفته شد : مدت كوتاهي از زندگي تمتع برگيريد و بهره ببريد .
توضيحات :
« حَتّي حِينٍ » : تا مدت ناچيزي . تا زمان كوتاهي . مراد تا پايان عمر و فرارسيدن مرگ است . يا مراد سه روز مذكور در ( هود / 65 ) مي‌باشد ( نگا : زاد المسير ) .
سوره ذاريات آيه 44
متن آيه :
فَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ وَهُمْ يَنظُرُونَ
ترجمه :
آنان از فرمان پروردگارشان سر باز زدند و صاعقه ايشان را فرا گرفت و آنان خيره خيره بدان نگاه مي‌كردند ( و نابودي خويش را مي‌ديدند و قدرتي بر دفاع از خويشتن نداشتند ! ) .
توضيحات :
« عَتَوْا » : سركشي كردند . از پذيرش فرمان سرباز زدند ( نگا : فرقان / 21 ) . « وَ هُمْ يَنظُرُونَ » : در حالي كه ايشان صاعقه را مي‌نگريستند كه دارد ايشان را هلاك مي‌سازد .
سوره ذاريات آيه 45
متن آيه :
فَمَا اسْتَطَاعُوا مِن قِيَامٍ وَمَا كَانُوا مُنتَصِرِينَ
ترجمه :
آنان ( چنان نقش زمين شدند كه ) نتوانستند برخيزند و نتوانستند ( از كسي ياري بطلبند و ) خويشتن را كمك كنند .
توضيحات :
« مُنتَصِرِينَ » : ياري‌دهندگان . كمك‌كنندگان .
سوره ذاريات آيه 46
متن آيه :
وَقَوْمَ نُوحٍ مِّن قَبْلُ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْماً فَاسِقِينَ
ترجمه :
پيش از آنان ، ما قوم نوح را هلاك ساخته بوديم . چرا كه ايشان قوم فاسقي بوده و ( با انجام كفر و معاصي ) از فرمان خدا خارج شده بودند .
توضيحات :
« كَانُوا قَوْماً فَاسِقِينَ » : ( نگا : نمل / 12 ، زخرف / 54 ) .
سوره ذاريات آيه 47
متن آيه :
وَالسَّمَاء بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ
ترجمه :
ما آسمان را با قدرت بنا ساخته‌ايم و همواره آن را وسعت مي‌بخشيم .
توضيحات :
« أَيْدٍ » : قدرت و قوت ( نگا : ص / 17 ) . در رسم‌الخط قرآني با دو ياء نوشته شده است . « لَمُوسِعُونَ » : جمع مُوسِع ، داراي قدرت و توانائي . گسترش‌دهنده . « إِنَّا لَمُوسِعُونَ » : اين بخش از آيه ، اشاره به نظريه گسترش جهان دارد . علم امروز ثابت كرده است كه نه تنها كره زمين ، بر اثر مواد آسماني تدريجاً فربه و سنگين‌تر مي‌شود ، بلكه آسمانها نيز در حال گسترش هستند . ستارگاني كه در يك كهكشان قرار دارند ، به سرعت از مركز كهكشان دور مي‌شوند ، و ميلياردها كهكشان در فضاي جهان از يكديگر دور مي‌گردند ، و بالاخره جهان پيوسته در حال انبساط و توسعه است . حتي دانشمندان مي‌گويند : تمام كرات آسماني و كهكشانها در آغاز در مركز واحدي جمع بوده - با وزن مخصوص فوق‌العاده سنگين - سپس انفجار عظيم و بسيار وحشتناكي در آن رخ داده ، و به دنبال آن ، اجزاي جهان متلاشي شده ، و به صورت كرات درآمده است ، و به سرعت در حال عقب‌نشيني و توسعه است ( نگا : المنتخب . نمونه ) .
سوره ذاريات آيه 48
متن آيه :
وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ
ترجمه :
و زمين را پهن كرده‌ايم ( و براي زندگي مردمان آماده ساخته‌ايم ) و چه آماده‌كنندگان خوبي بوده‌ايم !
توضيحات :
« فَرَشْنَاهَا » : زمين را پهن كرده‌ايم . « الْمَاهِدُونَ » : جمع ماهِد ، آماده سازنده . خداي مهربان زمين را براي زندگي مردمان همچون گهواره آماده فرموده است و چنانكه بايد براي آسايش ايشان فراهم آورده است ( نگا : طه / 53 ، زخرف / 10 ) .
سوره ذاريات آيه 49
متن آيه :
وَمِن كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
ترجمه :
ما از هر چيز جفتي را آفريده‌ايم ، تا اين كه شما ( عظمت آفريدگار را ) ياد كنيد .
توضيحات :
« زَوْجَيْنِ » : يك جفت نر و ماده در جهان جانداران و گياهان و جمادات و غيره ( نگا : شعراء / 7 ، يس / 36 ، زخرف / 12 ، طه / 53 ) .
سوره ذاريات آيه 50
متن آيه :
فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ إِنِّي لَكُم مِّنْهُ نَذِيرٌ مُّبِينٌ
ترجمه :
به سوي ( عبادت ) خدا بشتابيد . من بيم‌دهنده آشكاري از سوي او براي شما هستم ( و پيغمبري من با دلائل و معجزات ، براي شما روشن است ) .
توضيحات :
« فِرُّوا » : بگريزيد . مراد گريختن از كفر و بت‌پرستي ، به سوي خداشناسي و يكتاپرستي ، و از گناهان و سيئات ، به سوي عبادات و حسنات است . خلاصه گريز از موجبات عذاب و شقاوت ، به سوي موجبات نعمت و سعادت . « مُبِينٌ » : آشكار . يعني پيغمبري من با دلائل و معجزات ، روشن است ، و براي شما ناشناخته نيست .
سوره ذاريات آيه 51
متن آيه :
وَلَا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ إِنِّي لَكُم مِّنْهُ نَذِيرٌ مُّبِينٌ
ترجمه :
با خدا ، معبود ديگري را انباز مسازيد . من بيم‌دهنده و بيانگر ( عاقبت وحشتناك شرك و بت‌پرستي ) از سوي خدا براي شما مي‌باشم .
توضيحات :
« مُبِينٌ » : بيانگر . يعني عاقبت دردناك بت‌پرستي و شرك را برايتان بيان ميدارم و كژراهه شقاوت را از شاهراه سعادت برايتان جدا مي‌سازم .
سوره ذاريات آيه 52
متن آيه :
كَذَلِكَ مَا أَتَى الَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا قَالُوا سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ
ترجمه :
همين گونه ( كه اينان شما را تكذيب مي‌دارند ) هيچ پيغمبري به سوي مردمان پيش از ايشان نرفته است ، مگر اين كه گفته‌اند : او جادوگر يا ديوانه است .
توضيحات :
« كَذلِكَ » : بهمين صورت . كار به همين منوال است . خبر مبتداي محذوف است و تقدير چنين است : أَلأََمْرُ كَذلِكَ .
سوره ذاريات آيه 53
متن آيه :
أَتَوَاصَوْا بِهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ
ترجمه :
مگر همديگر را ( به گفتن چنين سخني ) سفارش كرده‌اند ؟ ! نه ، بلكه آنان مردمان طغيانگريند ( و عامل وحدت عمل ايشان همان روحيه واحد خبيث طغيانگريشان است ) .
توضيحات :
« أَ تَوَاصَوْا بِهِ » : همزه استفهام براي تعجب است و مراد اين است كه اي مردم ! مايه تعجب است كه بي‌دينان انگار يكديگر را به تكذيب انبياء سفارش كرده‌اند .
سوره ذاريات آيه 54
متن آيه :
فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَمَا أَنتَ بِمَلُومٍ
ترجمه :
از ستيزه با آنان روي بگردان ، چون تو سرزنش نميگردي ( كه چرا ايشان ايمان نمي‌آورند ) .
توضيحات :
« تَوَلَّ عَنْهُمْ » : از ستيزه با آنان روي بگردان ، چرا كه ايشان متكبر و ستيزه‌جويند « مَلُومٍ » : لومه شده . سزاوار سرزنش .
سوره ذاريات آيه 55
متن آيه :
وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنفَعُ الْمُؤْمِنِينَ
ترجمه :
پند و اندرز بده ، چرا كه پند و اندرز به مؤمنان سود مي‌رساند ( و كاري مي‌كند كه خدا را فراموش نكنند ، و پيوسته بر ايمان و يقينشان بيفزايند ) .
توضيحات :
« الذِّكْري » : موعظه حسنه . پند و اندرزي كه انسان را به ياد خدا مي‌اندازد و موجب تقويت ايمان و افزايش تقوا مي‌گردد .
سوره ذاريات آيه 56
متن آيه :
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
ترجمه :
من پريها و انسانها را جز براي پرستش خود نيافريده‌ام .
توضيحات :
« لِيَعْبُدُونِ » : تا مرا پرستش و بندگي كنند ( نگا : بينه / 5 ) .
سوره ذاريات آيه 57
متن آيه :
مَا أُرِيدُ مِنْهُم مِّن رِّزْقٍ وَمَا أُرِيدُ أَن يُطْعِمُونِ
ترجمه :
من از آنان نه درخواست هيچ گونه رزق و روزي مي‌كنم ، و نه مي‌خواهم كه مرا خوراك دهند .
توضيحات :
« مَآ أُرِيدُ مِنْهُمْ . . . » : من بي‌نياز از جهانيانم و روزي‌ده ايشانم ؛ نه روزيخوار آنان .
سوره ذاريات آيه 58
متن آيه :
إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ
ترجمه :
تنها خدا روزي‌رسان و صاحب قدرت و نيرومند است و بس .
توضيحات :
« ذُوالْقُوَّةِ » : داراي نيرو . « الْمَتِينُ » : داراي نيروي فراوان . تأكيد ( ذُوالْقُوَّةِ ) است .
سوره ذاريات آيه 59
متن آيه :
فَإِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذَنُوباً مِّثْلَ ذَنُوبِ أَصْحَابِهِمْ فَلَا يَسْتَعْجِلُونِ
ترجمه :
كساني كه ستم مي‌كنند ، سهم بزرگي از عذاب دارند ، همانند سهم بزرگ يارانشان ( از اقوام ستمگر پيشين ! ) . بنابراين ، از من به شتاب وقوع عذاب را مخواهيد .
توضيحات :
« ذَنُوباً » : سطل بزرگ ، دلوهاي بزرگي كه دنباله دارند . « فَلا يَسْتَعْجِلُونِ » : ( نگا : انبياء / 37 ) .
سوره ذاريات آيه 60
متن آيه :
فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ كَفَرُوا مِن يَوْمِهِمُ الَّذِي يُوعَدُونَ
ترجمه :
واويلا بر كافران ! از دست آن روزي كه ايشان بدان وعده داده مي‌شوند .
توضيحات :
« فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ . . . » : ( نگا : ابراهيم / 2 ، مريم / 37 ، ص / 27 ، زخرف / 65 ) .
بازگشت به لیست سوره‌ها