تفسير نور:
سوره لقمان آيه 1
متن آيه :
الم
ترجمه :
الف . لام . ميم .
توضيحات :
« الم » : ( نگا : بقره / 1 ) .
سوره لقمان آيه 2
متن آيه :
تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ
ترجمه :
اين ، آيات كتاب پرمحتوا و استوار ( قرآن ) است .
توضيحات :
« تِلْكَ ءَايَاتُ . . . » : ( نگا : يونس / 1 ) .
سوره لقمان آيه 3
متن آيه :
هُدًى وَرَحْمَةً لِّلْمُحْسِنِينَ
ترجمه :
هدايت و رحمت براي نيكوكاران است .
توضيحات :
« هُديً وَ رَحْمَةً » : حال آيات مي‌باشند .
سوره لقمان آيه 4
متن آيه :
الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ
ترجمه :
آن كساني كه نماز را چنان كه بايد مي‌خوانند ، و زكات را مي‌پردازند ، و به آخرت كاملاً ايمان دارند .
توضيحات :
« الَّذِينَ » : صفت محسنين است .
سوره لقمان آيه 5
متن آيه :
أُوْلَئِكَ عَلَى هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
ترجمه :
آنان هدايت پروردگارشان را فرا چنگ آورده‌اند و ايشان قطعاً رستگارند .
توضيحات :
« أُولئِكَ عَلي هُديً . . . » : ( نگا : بقره / 5 ) .
سوره لقمان آيه 6
متن آيه :
وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا هُزُواً أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ
ترجمه :
در ميان مردم كساني هستند كه خريدار سخنان پوچ و ياوه‌اند تا با چنين سخناني ( بندگان خدا را ) جاهلانه از راه خدا منحرف و سرگشته سازند و آن را مسخره كنند . آنان عذاب خوار و رسوا كننده‌اي دارند .
توضيحات :
« لَهْوَ الْحَديثِ » : سخناني كه انسان را غافل از چيزهاي سودمند دنيوي و اخروي كند . مانند : خرافات ، افسانه‌هاي بيفايده ، حرفهاي مضحك ، و آوازهاي جلف .
سوره لقمان آيه 7
متن آيه :
وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِ آيَاتُنَا وَلَّى مُسْتَكْبِراً كَأَن لَّمْ يَسْمَعْهَا كَأَنَّ فِي أُذُنَيْهِ وَقْراً فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
ترجمه :
هنگامي كه آيات ما بر ايشان خوانده مي‌شود ، مستكبرانه روي برمي‌گردانند و مي‌روند . انگار آنها را نشنيده‌اند . گوئي در گوشهايشان سنگيني است . ايشان را به عذاب دردناكي مژده بده .
توضيحات :
« مُسْتَكْبِراً » : متكبّرانه . خود بزرگ‌بينانه . « وَقْراً » : سنگيني .
سوره لقمان آيه 8
متن آيه :
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِيمِ
ترجمه :
كساني كه ايمان آورده و كارهاي شايسته و بايسته بكنند ، باغهاي پرنعمت بهشت از آن ايشان است .
توضيحات :
« جَنَّاتُ النَّعِيمِ » : ( مائده / 65 ، حجّ / 56 ) .
سوره لقمان آيه 9
متن آيه :
خَالِدِينَ فِيهَا وَعْدَ اللَّهِ حَقّاً وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
جاودانه در آن خواهند ماند . اين وعده مسلّم الهي است ، وعده‌اي تخلّف‌ناپذير . ( خداوند نه وعده دروغين مي‌دهد ، و نه از وفاي به وعده‌هاي خود عاجز است ، چرا كه ) او عزيز و قدرتمند ، و حكيم و آگاه است .
توضيحات :
« وَعْدَاللهِ حَقّاً » : ( وَعْدَ ) و ( حَقّاً ) مفعول مطلق بوده و تقدير چنين است : وَعَدَاللهُ ذلِكَ وَعْداً ، وَ أَحَقَّ ذلِكَ حَقّاً .
سوره لقمان آيه 10
متن آيه :
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَأَلْقَى فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمْ وَبَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَابَّةٍ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوْجٍ كَرِيمٍ
ترجمه :
خداوند آسمانها را بدون ستوني كه قابل رؤيت ( براي شما ) باشد آفريده است ، و در زمين كوههاي استواري را پراكنده است ، تا زمين شما را نلرزاند و سراسيمه نگرداند ، و در زمين انواع جنبندگان را پخش و پراكنده كرده است . و از آسمان آب فرو فرستاده‌ايم و با آن اقسام گوناگوني از گياهان پرارزش را رويانده‌ايم .
توضيحات :
« بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا » : ( نگا : رعد / 2 ) . « رَوَاسِيَ » : ( نگا : رعد / 3 ، نحل / 15 ) . « أَن تَمِيدَ بِكُمْ » : ( نگا : نحل / 15 ، انبياء / 31 ) . « بَثَّ » : زياد و فراوان و پخش و پراكنده كرد ( نگا : نساء / 1 ) . « زَوْجٍ » : صنف . نوع ( نگا : انعام / 143 ) . « كَرِيمٍ » : زيبا و سودمند ( نگا : انفال / 4 ) .
سوره لقمان آيه 11
متن آيه :
هَذَا خَلْقُ اللَّهِ فَأَرُونِي مَاذَا خَلَقَ الَّذِينَ مِن دُونِهِ بَلِ الظَّالِمُونَ فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ
ترجمه :
اينها ( كه مي‌نگريد و مي‌بينيد ) آفريده‌هاي خدايند ، شما به من نشان دهيد آناني كه جز خدايند چه چيز را آفريده‌اند ؟ ( تا شايسته پرستش و شراكت در الوهيّت را داشته باشند ) . بلكه ستمگران ( كفرپيشه ) در گمراهي آشكاري هستند .
توضيحات :
« هذا » : اين مخلوقات و موجودات جهان هستي ، اعم از انسان و نبات و حيوان و زمين و ساير كرات . « مِن دُونِهِ » : بجز خدا . سواي خدا .
سوره لقمان آيه 12
متن آيه :
وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ وَمَن يَشْكُرْ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ
ترجمه :
ما به لقمان فرزانگي بخشيديم ( و بدو دستور داديم ) كه خدا را سپاسگزاري كن و ( بدان كه ) هر كس سپاسگزاري كند ، به سود خويش سپاسگزاري مي‌كند ، و هر كس ناسپاسي كند ( به خود زيان مي‌رساند نه به خدا ) چرا كه خدا بي‌نياز و ستوده است .
توضيحات :
« لُقْمَانَ » : نام شخصي صالح و فهميده و فاضل و آگاهي است كه تاريخ زندگاني او روشن نيست . برخي او را پبغمبر پروردگار ، و گروهي وي را فرزانه‌اي پرهيزگار مي‌دانند . « الْحِكْمَةَ » : نبوّت . فرزانگي . حكمت اصابه در قول و عمل ، و اتقان در امور است . به عبارت ديگر ، حكمت مجموعه فضائلي است كه دارنده آن در پرتو آن هر كاري را در جاي خود انجام مي‌دهد و هر سخني را در موقع مناسب اداء مي‌كند . « أَنْ » : حرف تفسيريّه است . چرا كه شكرگزاري عين حكمت ، و حكمت عين شكرگزاري است . « كَفَرَ » : كافر شد . كفران نعمت كرد . « حَمِيدٌ » : ستوده توسّط فرشتگان و همه ذرّات موجودات ( نگا : ابراهيم / 8 ) .
سوره لقمان آيه 13
متن آيه :
وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ يَعِظُهُ يَا بُنَيَّ لَا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ
ترجمه :
( يادآور شو ) زماني را كه لقمان به پسرش گفت - در حالي كه او را پند مي‌داد - پسر عزيزم ! ( چيزي و كسي را ) انباز خدا مكن ، واقعاً شرك ستم بزرگي است .
توضيحات :
« بُنَيَّ » : مصغّر ابن است و به ( ي ) متكلّم اضافه شده است .
سوره لقمان آيه 14
متن آيه :
وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ
ترجمه :
ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش كرده‌ايم ( كه در حق ايشان نيك باشد و نيكي كند ، به ويژه مادر ، چرا كه ) مادرش بدو حامله شده است و هر دم به ضعف و سستي تازه‌اي دچار آمده است . پايان دوران شيرخوارگي او دو سال است ( و در اين دو سال نيز ، كودك شير ، يعني شيره جان مادر را مي‌نوشد . مادر در اين مدّت 33 ماهه حمل و شيرخوارگي ، مهمترين خدمات و بزرگترين فداكاري را مبذول مي‌دارد . لذا به انسان توصيه ما اين است ) كه هم سپاسگزار من و هم سپاسگزار پدر و مادرت باش ، و ( بدان كه سرانجام ) بازگشت به سوي من است ( و نيكان را جزا و بدان را سزا مي‌دهم ) .
توضيحات :
« حَمَلَتْهُ » : بدو حامله شده است و باردار گشته است . « وَهْناً » : ضعف و سستي . حال ( أُمّ ) است ، يعني ذاتَ وَهْنٍ . يا مفعول مطلق فعل محذوف است و جمله حال است ، و تقدير چنين است : تَهِنُ وَهْناً . « وَهْناً عَلي وَهْنٍ » : ضعفها و سستيهاي پياپي و پشت سرهم . « فِصَالُ » : از شير بريدن . پايان دوران شيرخوارگي ( نگا : احقاف / 15 ) . « عَامَيْنِ » : دو سال ( نگا : بقره / 233 ) .
سوره لقمان آيه 15
متن آيه :
وَإِن جَاهَدَاكَ عَلى أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفاً وَاتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ترجمه :
هر گاه آن دو ، تلاش و كوشش كنند كه چيزي را شريك من قرار دهي كه كمترين آگاهي از بودن آن و ( كوچكترين دليل بر اثبات آن ) سراغ نداري ، از ايشان فرمانبرداري مكن . ( چرا كه در مسأله عقائد و كفر و ايمان همگامي و همراهي جائز نيست ، و رابطه با خدا ، مقدّم بر رابطه انسان با پدر و مادر است ، و اعتقاد مكتبي برتر از عواطف خويشاوندي است . ولي در عين حال ) با ايشان در دنيا به طرز شايسته و به گونه بايسته‌اي رفتار كن و راه كساني را در پيش گير كه به جانب من ( با يكتاپرستي و طاعت و عبادت ) رو كرده‌اند . بعد هم همه به سوي من برمي‌گرديد و من شما را از آنچه ( در دنيا ) مي‌كرده‌ايد آگاه مي‌سازم ( و بر طبق اعمالتان پاداش و كيفرتان مي‌دهم ) .
توضيحات :
« جَاهَدَاكَ » : اگر درباره تو به تلاش ايستادند و كوشش نمودند . « مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ » : آنچه تو از آن بي‌خبري و دليلي بر وجودش نداري . يعني چيزي كه اصلاً وجود ندارد و در واقع محال و ناشدني است . « مَعْرُوفاً » : نيك و پسنديده . صفت مصدر محذوفي است و تقدير چنين است : صَاحِبْهُمَا فِي‌الدُّنْيَا صِحَاباً مَّعْرُوفاً . « أَنَابَ » : برگشت . مراد از رجوع كردن ، رو نمودن است . دو آيه ، از ( وَصَّيْنَا الإِنسَانَ ) تا ( تَعْمَلُونَ ) معترضه و تأكيد بر نهي از شرك است .
سوره لقمان آيه 16
متن آيه :
يَا بُنَيَّ إِنَّهَا إِن تَكُ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ فَتَكُن فِي صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّمَاوَاتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ
ترجمه :
پسر عزيزم ! اگر به اندازه سنگيني دانه خردلي ( عمل نيك يا بد انجام گرفته ) باشد و در دل سنگي ، يا در آسمانها ، و يا اين كه در ميان زمين باشد ، خدا آن را حاضر مي‌آورد ( و به حساب و كتاب آن رسيدگي مي‌كند ) . چرا كه خداوند بس دقيق و آگاه است .
توضيحات :
« إِنَّهَا » : مرجع ( هَا ) خَصْلَة است اعم از نيك يا بد ، يا حسنات و سيّئات . « مِثْقَالَ حَبَّةٍ » : اندازه دانه‌اي . مراد سنگيني آن است . ( نگا : نساء / 40 ، يونس / 61 ، انبياء / 47 ) . « خَرْدَلٍ » : دانه خردل . سپندان . در كوچكي و حقارت ضرب‌المثل است . « صَخْرَةٍ » : سنگ بزرگ و سخت ( نگا : كهف / 63 ) . مثال سختي است . « السَّمَاوَاتِ » : مثال دوري است . « الأرْضِ » : مثال نهاني است . « لَطِيفٌ » : ( نگا : انعام / 103 ، يوسف / 100 ) .
سوره لقمان آيه 17
متن آيه :
يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ
ترجمه :
اي پسر عزيزم ! نماز را چنان كه شايد بخوان ، و به كار نيك دستور بده و از كار بد نهي كن ، و در برابر مصائبي كه به تو مي‌رسد شكيبا باش . اينها از كارهاي ( اساسي و مهمّي ) است كه بايد بر آن عزم را جزم كرد و ثبات ورزيد .
توضيحات :
« ذلِكَ » : اشاره به ( صبر ) و سائر امور ديگر ، يعني نهي از منكر و امر به معروف و اقامه نماز ، بر سبيل بَدَليّت است . « عَزْمِ الأمُورِ » : ( نگا : آل‌عمران / 186 ) .
سوره لقمان آيه 18
متن آيه :
وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ
ترجمه :
با تكبّر و بي‌اعتنائي از مردم روي مگردان ، و مغرورانه بر زمين راه مرو ، چرا كه خداوند هيچ متكبّر مغروري را دوست نمي‌دارد .
توضيحات :
« لا تُصَعِّرْ » : از مردم ، با تكبّر و بي‌اعتنائي روي مگردان . از ماده ( صَعَر ) به معني بيماري گردن كجي و يا چهره يا گونه كژي است . مراد روي گرداني با بي‌اعتنائي و تكبّر است . « مَرَحاً » : شادماني فراوان توأم با غرور و سرمستي است ( نگا : اسراء / 37 ) . « مُخْتَالٍ فَخُورٍ » : ( نگا : نساء / 36 ) .
سوره لقمان آيه 19
متن آيه :
وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِن صَوْتِكَ إِنَّ أَنكَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ
ترجمه :
و در راه رفتنت اعتدال را رعايت كن ، و ( در سخن گفتنت ) از صداي خود بكاه ( و فرياد مزن ) چرا كه زشت‌ترين صداها ، صداي خران است .
توضيحات :
« إِقْصِدْ » : ميانه‌روي كن . اعتدال داشته باش . مراد انتخاب ميان تند و كند رفتن است . « أغْضُضْ » : بكاه . پائين بياور . « الْحَمِيرِ » : جمع حِمار ، الاغها . خران . « إِنَّ أَنكَرَ الأصْوَاتِ . . . » : صداي خر در زشتي ضرب‌المثل است . چرا كه اين حيوان گاهي بي‌جهت و بدون هيچ گونه نيازي ، وقت و بي‌وقت عرعر مي‌كند ، و زشتي آن بيشتر از نظر بلندي است ، و عربها هم به بلندي صدا افتخار مي‌كردند .
سوره لقمان آيه 20
متن آيه :
أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُّنِيرٍ
ترجمه :
آيا نديده‌ايد كه خداوند آنچه را كه در آسمانها و زمين است مسخّر شما كرده است ( و در مسير منافع شما به حركت انداخته است ) ، و نعمتهاي خود را - چه نعمتهاي ظاهر و چه نعمتهاي باطن - بر شما گسترده و افزون ساخته است ؟ برخي از مردم بدون هيچ گونه دانش و هدايت و كتاب روشن و روشنگري ، درباره ( شناخت و يكتائي ) خدا راه ستيز و جدال را پيش مي‌گيرند .
توضيحات :
« سَخَّرَ لَكُمْ . . . » : ( نگا : رعد / 2 ، حجّ / 65 ) . « أَسْبَغَ » : فراوان و فراخ كرده است . اتمام بخشيده است و فراگير نموده است . . « ظَاهِرَةً وَ بَاطِنَةً » : آشكار و پنهان . نعمتهاي ظاهر ، همچون : صحّت ، دارائي ، فرزندان خوب . نعمتهاي باطن ، همچون عقل ، حسن تدبير ، اطمينان قلب ، ايمان . حال هستند . « يُجَادِلُ فِي . . . » : ( نگا : حجّ / 8 ) .
سوره لقمان آيه 21
متن آيه :
وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءنَا أَوَلَوْ كَانَ الشَّيْطَانُ يَدْعُوهُمْ إِلَى عَذَابِ السَّعِيرِ
ترجمه :
هنگامي كه بدانان گفته مي‌شود : از آنچه خدا نازل كرده است پيروي كنيد ، مي‌گويند : بلكه ما از چيزي پيروي مي‌كنيم كه پدران خود را بر آن يافته‌ايم . آيا ( از نياكان خود پيروي مي‌كنند ) ولو اين كه اهريمن ايشان را به عذاب آتش فروزان ( دوزخ ) فرا خواند ؟
توضيحات :
« مَآ أَنزَلَ اللهُ » : مراد كتاب آسماني و حق و هدايت است . « نَتَّبِعُ مَا . . . » : ( نگا : بقره / 170 ) . « السَّعِيرِ » : آتش زبانه‌كش و فروزان ( نگا : نساء / 10 و 55 ، حجّ / 4 ) .
سوره لقمان آيه 22
متن آيه :
وَمَن يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى وَإِلَى اللَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ
ترجمه :
كسي كه ( دل به خدا دهد و ) مطيعانه رو به خدا كند ، در حالي كه نيكوكار باشد ، به دستاويز بسيار محكمي چنگ زده است . سرانجام همه كارها به خدا بازگشت داده مي‌شود ( و حسنات را پاداش ، و سيّئات را پادافره مي‌دهد ) .
توضيحات :
« يُسْلِمْ وَجْهَهُ » : مراد خلوص در عبادت است ( نگا : بقره / 112 ، نساء / 125 ) . « إِسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقي » : ( نگا : بقره / 256 ) .
سوره لقمان آيه 23
متن آيه :
وَمَن كَفَرَ فَلَا يَحْزُنكَ كُفْرُهُ إِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ فَنُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
ترجمه :
كسي كه كافر شود ( و اين حقائق روشن را انكار كند ) كفر او تو را غمگين نسازد . بازگشت آنان به سوي ما است و ما ايشان را از كارهائي كه كرده‌اند آگاه مي‌سازيم ( و نتائج تلخ و شوم اعمالشان را بديشان خواهيم چشاند ) . خدا مسلّماً از آنچه در درون سينه‌ها ( از نيّات و رازها ) است ، كاملاً آگاه است .
توضيحات :
« ذَاتِ الصُّدُورِ » : ( نگا : آل‌عمران / 119 و 154 ) .
سوره لقمان آيه 24
متن آيه :
نُمَتِّعُهُمْ قَلِيلاً ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِلَى عَذَابٍ غَلِيظٍ
ترجمه :
ما ايشان را اندكي ( در دنيا از زندگي ) بهره‌مند مي‌سازيم ، سپس آنان را وادار ( به دخول ) به عذاب سخت و شديدي مي‌گردانيم ( و به آتش دوزخشان مي‌كشانيم ) .
توضيحات :
« نُمَتِّعُهُمْ قَلِيلاً » : ( نگا : نساء / 77 ) . « نَضْطَرُّهُمْ » : وادارشان مي‌كنيم . مجبورشان مي‌گردانيم . « غَلِيظٍ » : سخت و شديد .
سوره لقمان آيه 25
متن آيه :
وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ
ترجمه :
هر گاه از آنان ( كه معتقد به انبازها و شركاء هستند ) بپرسي : چه كسي آسمانها و زمين را آفريده است ؟ حتماً مي‌گويند : خدا . ( چرا كه بتها و ساير انبازها سازنده چيزي نبوده و بلكه خودشان ساخته و مخلوقند ) . بگو : ستايش خدا را ( كه مسأله آن اندازه روشن است كه خودتان بدان اعتراف مي‌كنيد ) . ولي اكثر آنان ( چندان چيزي ) نمي‌دانند ( و اين است كه به مقتضي اعتراف خود عمل نمي‌نمايند و عبادت را تنها منحصر به خدا نمي‌كنند ) .
توضيحات :
« وَ لَئِن سَأَلَتَهُمْ . . . » : ( نگا : عنكبوت / 61 و 63 ) .
سوره لقمان آيه 26
متن آيه :
لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ
ترجمه :
از آن خدا است آنچه در آسمانها و زمين است . لذا خدا بي‌نياز ( از عبادت انسانها ) و ستوده ( از طرف همه آفريده‌هاي جهان ) است .
توضيحات :
« هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ » : ( نگا : بقره / 267 ، حجّ / 64 ) .
سوره لقمان آيه 27
متن آيه :
وَلَوْ أَنَّمَا فِي الْأَرْضِ مِن شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِن بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَّا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
ترجمه :
اگر همه درختاني كه روي زمين هستند قلم شوند ، و دريا ( براي آن مركّب گردد ) و هفت دريا كمك اين دريا شود ( و با آن مخلوقات خدا يادداشت گردد ، قلمها مي‌شكنند و مركّبها مي‌خشكند ، ولي ) مخلوقات خدا پايان نمي‌گيرند . خداوند عزيز و حكيم است ( مي‌داند چه چيزها را بايد بيافريند و چگونه بيافريند ) .
توضيحات :
« يَمُدُّهُ » : كمكش كند . يعني مركب گردد و بر آن بيفزايد ( نگا : كهف / 109 ) . « مِن بَعْدِهِ » : مراد بعد از تمام شدن مركّب دريا . « سَبْعَةُ أَبْحُرٍ » : هفت دريا . مراد كثرت است نه تحديد . يعني درياها و درياها . « مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللهِ » : سخنان خدا كه بيانگر علم خدا است پايان نمي‌گيرد . آفريده‌هاي خدا به پايان نمي‌رسند ( نگا : كهف / 109 ) . آيه درباره ترسيمي از علم نامتناهي خدا يا مخلوقات بي‌حدّ و حصر خدا است .
سوره لقمان آيه 28
متن آيه :
مَّا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ
ترجمه :
آفرينش شما ( در آغاز ) و زنده گرداندن شما ( در انجام ) جز همسان ( آفرينش و زنده گرداندن ) فردي نيست . خداوند شنوا و بينا است ( و اقوال و اعمال بندگان از او نهان نمي‌باشد ) .
توضيحات :
« خَلْقُكُمْ » : آفريدن شما در ابتداء جهان . « بَعْثُكُمْ » : زنده گرداندن شما پس از مرگ در انتهاي جهان . « كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ » : آفرينش يك انسان و زنده گرداندن او ، با آفرينش همه انسانها و زنده گرداندن ايشان هيچ تفاوتي ندارد ، و اصلاً مفاهيمي همچون « سخت » و « آسان » و « كوچك » و « بزرگ » در برابر قدرت بي‌انتهاء خدا معني ندارد .
سوره لقمان آيه 29
متن آيه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى وَأَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ
ترجمه :
آيا نديده‌اي كه خداوند شب را در روز ، و روز را در شب داخل مي‌گرداند ، و خورشيد و ماه را مسخّر كرده ( و در مسير منافع انسانها به جريان انداخته است ) ؟ و اين كه هر كدام تا سرآمد معيّني به حركت خود ادامه مي‌دهند ( و اين نظم و نظام با پايان گرفتن دنيا ، پايان مي‌يابد ) و خداوند از آنچه انجام مي‌دهيد آگاه است ؟
توضيحات :
« يُولِجُ الَّيْلَ فِي . . . » : ( نگا : آل‌عمران / 27 ) . « أَجَلٍ مُّسَمّيً » : مدّت محدود و معيّن كه پايان اين جهان و فرارسيدن آن جهان است .
سوره لقمان آيه 30
متن آيه :
ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِن دُونِهِ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ
ترجمه :
اين ( آفريده‌هاي عجيب و غريبي را كه مي‌بينيد ) دليل بر آن است كه خداوند حق است ، و آنچه را كه بجز او به فرياد مي‌خوانيد و عبادت مي‌نمائيد باطل است ، و خداوند والا مقام و بزرگوار ( و بالاتر و برتر از آن ) است ( كه به توصيف درآيد ) .
توضيحات :
« بِأَنَّ اللهَ هُوَ الْحَقُّ » : اين بدان سبب است كه خدا حق است . اينها بيانگر آن است كه خدا حق است . يعني چون خدا حق است چنين عجائب و غرائبي را آفريده است . يا اين كه آفرينش اينها دليل بر حقّانيّت خدا است .
سوره لقمان آيه 31
متن آيه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِيُرِيَكُم مِّنْ آيَاتِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ
ترجمه :
آيا نديده‌اي كشتيها بر صفحه درياها به فرمان الله ، و در پرتو نعمت خدا حركت مي‌كنند ، تا او گوشه‌اي از نشانه‌هاي ( قدرت ) خود را به شما بنماياند . قطعاً در اين ( گشت و گذار كشتيها در گستره درياها ) نشانه‌هاي بزرگي ( بر قدرت خدا ) است براي كساني كه بس شكيبا و بسيار سپاسگزار باشند .
توضيحات :
« بِنِعْمَةِ اللهِ » : در پرتو احسان خدا . چرا كه آبها را با وزن مخصوص و كشتيها را با مشخّصات محدود بيافريده است و شرائط حركت آنها را فراهم فرموده است .
سوره لقمان آيه 32
متن آيه :
وَإِذَا غَشِيَهُم مَّوْجٌ كَالظُّلَلِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ فَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا كُلُّ خَتَّارٍ كَفُورٍ
ترجمه :
( منكران خدا ) هنگامي كه ( سوار كشتي مي‌شوند و ) موجهائي همچون كوه آنان را فرا مي‌گيرد ، خالصانه خدا را به فرياد مي‌خوانند و عبادت را خاصّ او مي‌دانند . ولي هنگامي كه آنان را نجات داده و سالم به خشكي رسانديم ، برخي از ايشان ميانه‌روي را در پيش مي‌گيرند ( و بر ايمان خود وفادار و پايدار مي‌مانند ، و تعداد زيادي دوباره خدا را فراموش كرده و راه كفر در پيش مي‌گيرند ) . آيه‌هاي ما را هيچ كسي جز خيانت پيشگان ناسپاس ، انكار نمي‌كند .
توضيحات :
« الظُّلَلِ » : جمع ظُلَّة ، سايه‌بانها . مراد كوهها ( نگا : اعراف / 171 ، هود / 42 ) ، يا ابرها است . « دَعَوُا اللهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ » : ( نگا : اعراف / 29 ، يونس / 22 ، عنكبوت / 65 ) . « مُقْتَصِدٌ » : معتدل . ميانه‌رو . مراد كسي است كه بين خوف و رجا بسر مي‌برد و راه افراط و تفريط در پيش نمي‌گيرد ( نگا : مائده / 66 ) . « خَتَّارٍ » : غدّار . مراد عهدشكن ستم‌پيشه‌اي است كه عهود خدا با خود را مراعات نمي‌دارد . « كَفُورٍ » : بسيار ناسپاس . كسي كه نسبت به نعمتهاي خدا سخت كفران مي‌ورزد .
سوره لقمان آيه 33
متن آيه :
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ وَاخْشَوْا يَوْماً لَّا يَجْزِي وَالِدٌ عَن وَلَدِهِ وَلَا مَوْلُودٌ هُوَ جَازٍ عَن وَالِدِهِ شَيْئاً إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ
ترجمه :
اي مردمان ! ( از خشم و عذاب ) خدا بپرهيزيد ، و از روزي بترسيد كه نه پدري مسؤوليّت اعمال فرزندش را مي‌پذيرد و كاري براي او برآورده مي‌كند ، و نه فرزندي اصلاً مسؤوليّت اعمال پدرش را مي‌پذيرد و كاري براي او برآورده مي‌سازد . وعده خدا ( به فرا رسيدن قيامت ) حق است . پس زندگاني دنيا شما را گول نزند و ( مال و مقام و نفس امّاره و اهريمن ) فريبكار شما را درباره خدا نفريبد .
توضيحات :
« لايَجْزي » : برآورده نمي‌كند . سزا و جزاي او را به عهده نمي‌گيرد ( نگا : بقره / 48 و 123 ) . « جازٍ » : برآورده كننده و به عهده گيرنده . « الْغَرُورُ » : هر چيز كه انسان را گول زند ، از قبيل : اهريمن ، نفس امّاره . دارائي . مقام . شهوات و لذّات .
سوره لقمان آيه 34
متن آيه :
إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَداً وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ
ترجمه :
آگاهي از فرا رسيدن قيامت ويژه خدا است ، و او است كه باران را مي‌باراند ، و مطّلع است از آنچه در رحمهاي ( مادران ) است ، و هيچ كسي نمي‌داند فردا چه چيز فراچنگ مي‌آورد ، و هيچ كسي نمي‌داند كه در كدام سرزميني مي‌ميرد . قطعاً خدا آگاه و باخبر ( از موارد مذكور ) است .
توضيحات :
« عِلْمُ السَّاعَةِ » : آگاهي از وقوع قيامت . « يُنَزِّلُ الْغَيْثَ » : مراد اين است كه تنها خدا مي‌داند در چه موقع باران مي‌بارد و كدام منطقه را زير پوشش قرار مي‌دهد و دقيقاً چه مقدار در دشت و بيابان و كوه و درّه مي‌بارد . « يَعْلَمُ مَا فِي الأرْحَامِ » : مراد آگاهي از تمام خصوصيّات و جزئيّات كودك است . از قبيل پسر و دختر بودن ، و استعدادهاي دروني و ويژگيهاي بيروني جنين و به طور كلّي كيفيّات روحي و صفات جسماني و اوضاع حال و آينده او است ؛ نه گوشه‌اي از احوال فعلي وي . « مَاذَا تَكْسِبُ غَداً » : مراد از كسب ، همه چيزهائي است كه براي انسان حاصل مي‌شود ، اعم از اين كه به سود او باشد يا به زيان او . همچون : خير ، شرّ ، صحّت ، مرض ، و . . . مراد از ( غَداً ) زمان آينده است ولو اين كه لحظه‌اي بعد باشد ( نگا : كهف / 23 ) . خلاصه مراد از عدم آگاهي مردم از امور پنجگانه مذكور در آيه ، خصوصيّات و جزئيّات هر يك از موارد است .
بازگشت به لیست سوره‌ها