تفسير نور:
سوره شعراء آيه 1
متن آيه :
طسم
ترجمه :
طا . سين . ميم .
توضيحات :
« طسم » : حروف مقطّعه است ( نگا : بقره / 1 ) .
سوره شعراء آيه 2
متن آيه :
تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ
ترجمه :
اين ( سوره كه به تو وحي مي‌شود ، برخي از ) آيات كتاب ( قرآن است كه ) بيانگر ( احكام الهي براي سعادت دنيا و آخرت مردمان ) است .
توضيحات :
« تِلْكَ . . . » : ( نگا : يوسف / 1 ، حجر / 1 ) .
سوره شعراء آيه 3
متن آيه :
لَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَّفْسَكَ أَلَّا يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ
ترجمه :
انگار مي‌خواهي از غم و اندوه اين كه آنان ايمان نمي‌آورند ، خويشتن را نابود كني ؟ !
توضيحات :
« لَعَلَّكَ » : چرا بايد كه تو . انگار تو مي‌خواهي . مراد از ( لَعَلَّ ) در اينجا استفهام انكاري است كه متضمّن نفي بعد از خود است . « بَاخِعٌ » : هلاك كننده . نابود سازنده ( نگا : كهف / 6 ) . « أَلاّ يَكُونُوا مُؤْمِنينَ » : از اين كه ايمان نمي‌آورند . جمله در موضع نصب است و مفعول له است .
سوره شعراء آيه 4
متن آيه :
إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ
ترجمه :
اگر ما بخواهيم معجزه‌اي از آسمان بر آنان نازل مي‌نمائيم كه گردنهايشان در برابر آن ( خم گردد ، و از روي اجبار ايمان آورند و ) تسليم شوند . ( امّا سنّت خدا و حكمت الله مقتضي اختيار است ، و ثواب يا عقاب را مترتّب بر آن كرده است ) .
توضيحات :
« ءَايَةً » : معجزه‌اي مراد است كه مردم را وادار به ايمان گرداند . « ظَلَّتْ » : بشود و بگردد . از افعال ناقصه و به معني ( صارَتْ ) مي‌باشد . « أَعْنَاق » : جمع عُنُق ، گردنها ، تسميه كلّ به اسم جزء است و مراد خود مردمان است . برخي ( أعنَاق ) را به معني جماعت و گروه ، و رؤساء و رهبران قوم دانسته‌اند . ذكر ( ظَلَّتْ ) به شكل مفرد مؤنّث باتوجّه به لفظ ( أعناق ) و ذكر ( خَاضِعينَ ) به صورت جمع مذكّر با توجّه به معني آن است ( نگا : انبياء / 15 ، يوسف / 4 ) .
سوره شعراء آيه 5
متن آيه :
وَمَا يَأْتِيهِم مِّن ذِكْرٍ مِّنَ الرَّحْمَنِ مُحْدَثٍ إِلَّا كَانُوا عَنْهُ مُعْرِضِينَ
ترجمه :
هيچ گونه موعظه و اندرز تازه‌اي ( از قرآن ) براي آنان از سوي خداوند رحمان نمي‌آيد ، مگر اين كه ايشان از آن رويگردان مي‌شوند .
توضيحات :
« ذِكْرٍ » : موعظه و اندرز . در اينجا مراد بخشي از آيات قرآن است . « مُحْدَثٍ » : تازه و نو ( نگا : انبياء / 2 ) .
سوره شعراء آيه 6
متن آيه :
فَقَدْ كَذَّبُوا فَسَيَأْتِيهِمْ أَنبَاء مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُون
ترجمه :
آنان ( آيات قرآني را ) دروغ مي‌نامند ، و هرچه زودتر خبر ( مجازات ) چيزي كه بدان استهزاء و تمسخر مي‌كنند بديشان خواهد رسيد ( و كيفر كمرشكن و دردناك كار خود را خواهند ديد ) .
توضيحات :
« أَنبَآءُ » : اخبار . مراد كيفرهاي سختي است كه در اين جهان و آن جهان دامنگير آنان مي‌شود ( نگا : انعام / 5 و 6 ) .
سوره شعراء آيه 7
متن آيه :
أَوَلَمْ يَرَوْا إِلَى الْأَرْضِ كَمْ أَنبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوْجٍ كَرِيمٍ
ترجمه :
آيا آنان به زمين نمي‌نگرند و نمي‌بينند كه چه قدر انواع و اقسام گياهان و درختان نر و ماده زيبا و سودمند را در آن رويانده‌ايم ؟ ( اگر دقّت كنند نشانه‌هاي قدرت يزدان را در آرايش و پيرايش ظاهري و در خواصّ و فوائد باطني روئيدنيها مي‌بينند ، و پيدايش اين همه رنگ و بو و فعل و انفعالات شيميائي ، و وجود زوجيّت و طرز تلقيح و باروري رُستنيها ، به زبان حال ايشان را به سوي خالق متعال رهنمود مي‌كند و آنان را از تكفير و تكذيب حق به دور مي‌سازد ) .
توضيحات :
« زَوْجٍ » : صنف و نوع ( نگا : طه / 53 ) . نر و ماده ( نگا : رعد / 3 ) . « كَرِيمٍ » : نافع و سودمند . ارزشمند . زيبا و خوش منظر ( نگا : شعراء / 58 ) .
سوره شعراء آيه 8
متن آيه :
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
بي‌گمان در اين كار ( آفرينش گياهان و درختان ، در كوه و دمن و مزرعه و بيابان ) نشانه بزرگي است ( بر وجود خالق جهان ) ولي اكثر مردمان ( چشم دل را مي‌بندند و به نداي عقل گوش فرا نمي‌دهند و اين چند روزه حيات را غافلوار بسر مي‌برند و به خدا ) ايمان نمي‌آورند .
توضيحات :
« ءَايَةً » : نشانه و دليل . عبرت و پند .
سوره شعراء آيه 9
متن آيه :
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
ترجمه :
پروردگار تو قطعاً چيره‌ي مهربان است .
توضيحات :
« الْعَزِيزُ » : قدرتمندي كه توانا بر همه چيز است . « الرَّحيمُ » : مهرباني كه رحمت واسعه‌اش همه جا را فرا گرفته است .
سوره شعراء آيه 10
متن آيه :
وَإِذْ نَادَى رَبُّكَ مُوسَى أَنِ ائْتِ الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ
ترجمه :
( براي قوم خود بيان دار ) هنگامي را كه پروردگارت موسي را نزديك كوه طور ندا داد كه به سوي قوم ستمكار ( فرعون و فرعونيان برو ) . ( قومي كه با كفر و معاصي بر خود ستم كرده‌اند ، و با به بندگي كشاندن بني‌اسرائيل ، بدانان ظلم نموده‌اند ) .
توضيحات :
« إِئْتِ » : بيا . در اينجا مراد به سراغ رفتن است .
سوره شعراء آيه 11
متن آيه :
قَوْمَ فِرْعَوْنَ أَلَا يَتَّقُونَ
ترجمه :
قوم فرعون . ( شگفتا چگونه در ظلم فرو رفته‌اند ! ) آيا ( از سرانجام كار و كيفر ستم خود نمي‌ترسند و از خشم و عذاب خدا ) نمي‌پرهيزند ؟
توضيحات :
« قَوْمَ » : عطف بيان يا بدل است . « أَلا يَتَّقُونَ » : آيا نمي‌پرهيزند ؟ هان پرهيز كنند . « أَلا » : دو كلمه و فراهم آمده است از همزه استفهام و لاء نفي . يا تنها واژه‌اي است و حرف تنبيه بوده و براي ترغيب و تشويق به كار پس از خود است .
سوره شعراء آيه 12
متن آيه :
قَالَ رَبِّ إِنِّي أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ
ترجمه :
( موسي ) گفت : پروردگارا ! من مي‌ترسم كه مرا تكذيب كنند ( و از روي تكبّر و تفرعن رسالتم را نپذيرند ) .
توضيحات :
« أَن يُكَذِّبُونِ » : اين كه مرا دروغگو نامند و تكذيب كنند . ضمير مفعولي ( ي ) از آخر فعل حذف شده است .
سوره شعراء آيه 13
متن آيه :
وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنطَلِقُ لِسَانِي فَأَرْسِلْ إِلَى هَارُونَ
ترجمه :
( اگر تكذيبم كنند ، از غم و غصّه ) سينه‌ام تنگ مي‌شود ، و ( بدين هنگام چنان كه بايد در مجادله با آنان ) زبانم نمي‌گردد ( و روان و گويا صحبت نمي‌كنم ) . پس ( جبرئيل را ) به پيش ( برادرم ) هارون بفرست ( و پيغمبرش گردان ، تا ياري و كمكم‌كند ) .
توضيحات :
« يَضيقُ صَدْري » : سينه‌ام تنگ مي‌شود . در فارسي مي‌گوئيم : دلم تنگ مي‌شود . آزرده خاطر و دل شكسته مي‌گردم . « لا يَنطَلِقُ » : گويا و رسا نمي‌گردد . « فَأَرْسِلْ » : بفرست . مفعول آن مقدّر است كه ( جبرئيل ) فرشته وحي است . از واژه ارسال پيدا است كه موسي از آستان ذوالجلال درخواست نموده است كه هارون را پيغمبر فرمايد ( قصص / 34 ، مريم / 53 ، انبياء / 48 ) .
سوره شعراء آيه 14
متن آيه :
وَلَهُمْ عَلَيَّ ذَنبٌ فَأَخَافُ أَن يَقْتُلُونِ
ترجمه :
آنان ( به گمان خود ، قصاص ) گناهي بر من دارند و مي‌ترسم ( پيش از انجام وظيفه تبليغ ) مرا بكشند .
توضيحات :
« ذَنبٌ » : مراد قصاص مرد ستمگري است كه با يك مرد مظلوم بني‌اسرائيلي درگير شده بود ، و به هنگام ميانجيگري موسي ، اشتباهاً توسّط موسي به قتل رسيد ( نگا : قصص / 15 ) .
سوره شعراء آيه 15
متن آيه :
قَالَ كَلَّا فَاذْهَبَا بِآيَاتِنَا إِنَّا مَعَكُم مُّسْتَمِعُونَ
ترجمه :
( خداوند اين تقاضاي صادقانه موسي را اجابت كرد و گفت : ) اين چنين نيست ( كه بتوانند تو را به قتل برسانند . درخواستت را راجع به هارون پذيرفتم ) . دو نفري با ( توشه ) معجزات ما ( كه عصا و يد بيضاء است ، به سوي فرعون و فرعونيان ) برويد ( و بدانيد كه ) ما با شما هستيم و ( شما را در پناه خود مي‌داريم ، و كاملاً مطالبي را كه در ميان شما و ايشان مي‌گذرد ) مي‌شنويم . ( قطعاً شما پيروزيد ) .
توضيحات :
« ءَايَات » : معجزات . مراد عصا و يد بيضاء است ( نگا : طه / 17 - 23 ) .
سوره شعراء آيه 16
متن آيه :
فَأْتِيَا فِرْعَوْنَ فَقُولَا إِنَّا رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
به سراغ فرعون برويد و بگوئيد : ما فرستادگان پروردگار جهانيانيم .
توضيحات :
« رَسُولُ » : علّت اين كه به صورت مفرد آمده است نه به صورت مثنّي ؛ يعني ( رَسُولا ) ، اين است ( رَسُول ) مصدر و به معني ( رِسالَة ) است و به عنوان مفرد و مثنّي و جمع و مؤنّث و مذكّر ذكر مي‌شود . مانند : لَقَدْ كَذَبَ الْواشُونَ ما فُهْتُ عِنْدَهُمْ بِسِرٍّ وَ لا أَرْسَلْتُهُمْ بِرَسُولٍ همچنين ( رسول ) معني جمع نيز دارد . مانند : ضَيف و طِفل در : هؤُلآءِ ضَيْفي ( حجر / 68 ) ، ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلاً ( حجّ / 5 ) .
سوره شعراء آيه 17
متن آيه :
أَنْ أَرْسِلْ مَعَنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ
ترجمه :
( پروردگار جهانيان به تو دستور مي‌دهد ) اين كه بني‌اسرائيل را ( آزاد از زنجير اسارت و بردگي كني و ) با ما همراه سازي ( تا به سرزمين مقدّس ، يعني فلسطين برويم ) .
توضيحات :
« أَرْسِلْ مَعَنَا » : مراد جلوگيري نكردن و آزاد گذاشتن است تا اين كه بتوانند بيايند و با موسي و هارون راهي فلسطين شوند .
سوره شعراء آيه 18
متن آيه :
قَالَ أَلَمْ نُرَبِّكَ فِينَا وَلِيداً وَلَبِثْتَ فِينَا مِنْ عُمُرِكَ سِنِينَ
ترجمه :
( فرعون ) گفت : آيا ما تو را در كودكي ميان خود ( در دامان مهر و در آغوش لطف خويش ) نپرورده‌ايم ؟ ! و آيا سالهاي متمادي از عمرت در بين ما ماندگار نبوده‌اي ( و از رعايت و حفاظت و نان و نمك ما برخوردار نگشته‌اي ؟ ! ) .
توضيحات :
« قالَ . . . » : سخن فرعون جنبه ريشخند را دارد . « وَلِيداً » : طفل . كودك . فعيل به معني مفعول ، و حال است . « لَبِثْتَ » : مانده‌اي .
سوره شعراء آيه 19
متن آيه :
وَفَعَلْتَ فَعْلَتَكَ الَّتِي فَعَلْتَ وَأَنتَ مِنَ الْكَافِرِينَ
ترجمه :
و آن كاري را كرده‌اي كه كرده‌اي و ( مرتكب قتل يكي از طرفداران ما شده‌اي . و از اينها گذشته ، تو اينك ) كفران نعمتهاي ما مي‌كني ( و حق نان و نمك ما را فراموش مي‌نمائي ، و با ادّعاي پيغمبري پرورگار جهان ، الوهيّت ما را ناديده مي‌گيري ) .
توضيحات :
« فَعْلَتَكَ » : كاري كه كرده‌اي . اشاره به قتل مرد قبطي است ( نگا : قصص / 15 ) . « الْكَافِرِينَ » : افراد ناسپاس . كفران نعمت كنندگان .
سوره شعراء آيه 20
متن آيه :
قَالَ فَعَلْتُهَا إِذاً وَأَنَا مِنَ الضَّالِّينَ
ترجمه :
( موسي ) گفت : من در حين انجام اين كار ( نمي‌دانستم مشتي كه براي تأديب و تنبيه به قبطي مي‌زنم ، منتهي به قتل مي‌گردد ، و ) از سرگشتگان ( و بيخبراني ) بودم ( كه اطّلاع ندارند ضربه مشت هم گاهي منجر به قتل مي‌شود ) .
توضيحات :
« إِذاً » : آن زمان كه . « الضَّآلِّينَ » : گمراهان . در اينجا مراد جاهلين ، بيخبران و غافلان از عواقب موقعيّت است .
سوره شعراء آيه 21
متن آيه :
فَفَرَرْتُ مِنكُمْ لَمَّا خِفْتُكُمْ فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكْماً وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُرْسَلِينَ
ترجمه :
پس من از دست شما گريختم وقتي كه از شما ترسيدم ( كه در برابر اين قتل غيرعمد مرا بكشيد ) و خداوند به من علم و دانش بخشيد ( تا در پرتو آن چيزها را درست ببينم و كارها را صحيح و بجا انجام دهم ) و مرا از زمره پيغمبران كرد ( تا بندگان خدا را به سوي نجات از عذاب فرا خوانم ) .
توضيحات :
« حُكْماً » : دانش و آگهي . حكمت ، كه هر كاري در پرتو آن بجا و به موقع انجام مي‌پذيرد ( نگا : انعام / 89 ) .
سوره شعراء آيه 22
متن آيه :
وَتِلْكَ نِعْمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَيَّ أَنْ عَبَّدتَّ بَنِي إِسْرَائِيلَ
ترجمه :
آيا اين منّتي است كه تو بر من ميگذاري اين كه بني‌اسرائيل را بنده و برده خود ساخته‌اي ؟ !
توضيحات :
« وَ تِلْكَ نِعمَةٌ . . . » : در اين جمله ، حرف استفهام انكاري مقدّر است كه مفيد نفي است . اصل آن چنين است : وَ هَلْ تِلْكَ نِعْمَةٌ . . . ؟ ! آيا نعمت است كه ؟ ! « أَنْ عَبَّدْتَ . . . » : حرف ( أَنْ ) تفسيريّه است ، و مطالب مابعد آن ، تفسير مطالب ماقبل آن است ( نگا : يونس / 2 ) . « عَبَّدْتَ » : برده و بنده كرده‌اي .
سوره شعراء آيه 23
متن آيه :
قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
فرعون گفت : پروردگار جهانيان كيست ( كه اين همه از او صحبت مي‌كني و خويشتن را فرستاده او مي‌داني ؟ ) .
توضيحات :
« مَا رَبُّ الْعَالَمِينَ » : گمان مي‌رود فرعون اين سخن را براي تجاهل و تحقير مطرح كرده باشد .
سوره شعراء آيه 24
متن آيه :
قَالَ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا إن كُنتُم مُّوقِنِينَ
ترجمه :
( موسي ) گفت : پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است ، اگر شما راه يقين مي‌پوئيد ( و حقيقت را مي‌جوئيد ، حق اين است كه گفتم ) .
توضيحات :
« رَبُّ » : خبر مبتداي محذوف است و تقدير چنين است : هُوَ رَبُّ . . . « إِن كُنتُم مُّوقِنينَ » : اگر به دنبال باور درست و سخن منطقي بوده باشيد و هدف شما از اين سؤال ، درك و فهم حقيقت باشد .
سوره شعراء آيه 25
متن آيه :
قَالَ لِمَنْ حَوْلَهُ أَلَا تَسْتَمِعُونَ
ترجمه :
( فرعون رو ) به اطرافيان خود ( كرد و مسخره‌كنان ) گفت : آيا نمي‌شنويد ( اين مرد چه مي‌گويد ؟ ! مي‌شنويد كه جز ياوه نمي‌گويد ؟ ! ) .
توضيحات :
« أَلا تَسْتَمِعُونَ » : آيا گوش فرا مي‌دهيد ؟ ! آيا مي‌شنويد ؟ ! اين سخن جنبه تعجّب و ريشخند را دارد .
سوره شعراء آيه 26
متن آيه :
قَالَ رَبُّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ
ترجمه :
( موسي پس از اشاره به جهان كبير ، اشاره به جهان صغير كرد و ) گفت : او پروردگار شما و پروردگار نياكان پيشين شما است ( كه مردند و چون جاودانه نبودند خدا نبودند ) .
توضيحات :
« رَبُّكُمْ وَ رَبُّ . . . » : اشاره به دو نكته است : 1 - متوجّه ساختن فرعون و فرعونيان به نشانه‌هاي موجود در انفس ، يا تذكّر خودشناسي 2 - قلم بطلان كشيدن بر ادّعاي ربوبيّت فرعون زمان و فرعونهاي دوران .
سوره شعراء آيه 27
متن آيه :
قَالَ إِنَّ رَسُولَكُمُ الَّذِي أُرْسِلَ إِلَيْكُمْ لَمَجْنُونٌ
ترجمه :
( فرعون به خيره‌سري همچنان ادامه داد و ) گفت : پيغمبري كه به سوي شما فرستاده شده است قطعاً ديوانه است ! ( چرا كه سخنان پريشان مي‌گويد ، و جز مرا خدا مي‌داند ) .
توضيحات :
« أُرْسِلَ إِلَيْكُمْ » : فرعون خواست با تعبير « به سوي شما فرستاده شده است » خشم مردم را برانگيزد ، و ايشان را به تكذيب موسي وادارد .
سوره شعراء آيه 28
متن آيه :
قَالَ رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَمَا بَيْنَهُمَا إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ
ترجمه :
( و موسي باز هم به نشانه‌هاي خداشناسي گسترده در پهنه آفرينش اشاره كرد و ) گفت : او پروردگار طلوع و غروب ( كواكب و سيّارات جهان ) و همه چيزهائي است كه در ميان آن دو قرار دارد ، اگر شما عاقل مي‌بوديد ( چنين چيزي را در پرتو خرد ، از روي نظام طلوع و غروب ستارگان و برنامه دقيق و اسرارآميز آنها مي‌فهميديد ) .
توضيحات :
« الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ » : مراد طلوع خورشيد و نمايان شدن روز ، و غروب خورشيد و پيدايش شب است . يا اين كه مراد طلوع و غروب همه كواكب و سيّارات جهان است . به معني خاور و باختر نيز مي‌باشند ، و معني زمان طلوع و غروب هم از آنها مستفاد مي‌گردد ( نگا : تفسير شربيني ) .
سوره شعراء آيه 29
متن آيه :
قَالَ لَئِنِ اتَّخَذْتَ إِلَهاً غَيْرِي لَأَجْعَلَنَّكَ مِنَ الْمَسْجُونِينَ
ترجمه :
( فرعون سخت برآشفت و ) گفت : اگر جز مرا به پروردگاري برگزيني تو را از زمره زندانيان خواهم كرد ( و در بيغوله‌هاي زندان همچون ديگران خواهي پوسيد ) .
توضيحات :
« الْمَسْجُونِينَ » : زندانيان .
سوره شعراء آيه 30
متن آيه :
قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُكَ بِشَيْءٍ مُّبِينٍ
ترجمه :
( موسي ) گفت : آيا اگر من چيز روشني را به تو نشان دهم ( كه دليل قاطع و برهان واضحي بر وجود خداي متعال و نمايانگر صدق رسالت و پيغمبري من باشد ) باز هم ( مرا زنداني مي‌كني ؟ ) .
توضيحات :
« شَيْءٍ » : چيز . مراد معجزه دالّ بر وجود خدا و درستي پيغمبريِ موسي است .
سوره شعراء آيه 31
متن آيه :
قَالَ فَأْتِ بِهِ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
ترجمه :
( فرعون ) گفت : اگر از زمره راستگوياني ، آن را بنماي .
توضيحات :
« فَأْتِ بِهِ » : آن را بياور . آن را نشان بده .
سوره شعراء آيه 32
متن آيه :
فَأَلْقَى عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ ثُعْبَانٌ مُّبِينٌ
ترجمه :
( در اين هنگام موسي ) عصاي خود را انداخت . به ناگاه اژدهاي ( حقيقي و ) نماياني گرديد .
توضيحات :
« أَلْقَيا » : انداخت . افكند . « ثُعْبَانٌ » : اژدها . مار بزرگ ( نگا : طه / 20 ) . « مُبِينٌ » : آشكار و نمايان . مراد حقيقي است . يعني چشم‌بندي و جادوئي در ميان نبود . بلكه به خواست خدا چوبه دستي مار گرديد .
سوره شعراء آيه 33
متن آيه :
وَنَزَعَ يَدَهُ فَإِذَا هِيَ بَيْضَاء لِلنَّاظِرِينَ
ترجمه :
و دست خود را ( به گريبان فرو برد و سپس آن را ) بيرون آورد ، ناگهان بينندگان آن را سفيد و روشن ( همچون ماه تابان ) ديدند . ( پرتو آن همه جا را نورباران و درخشان كرد ) .
توضيحات :
« نَزَعَ » : بيرون آورد . مراد بيرون آوردن از گريبان است ( نگا : نمل / 12 ) . « بَيْضَآءُ » : سفيد . مراد تابان و رخشان است .
سوره شعراء آيه 34
متن آيه :
قَالَ لِلْمَلَإِ حَوْلَهُ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ عَلِيمٌ
ترجمه :
( فرعون ) به اشراف و بزرگان دور و بر خود گفت : اين ( مرد ) جادوگر بس آگاه ( و ماهري ) است .
توضيحات :
« مَلإ » : اشراف . بزرگان ( نگا : بقره / 246 ، اعراف / 60 ) .
سوره شعراء آيه 35
متن آيه :
يُرِيدُ أَن يُخْرِجَكُم مِّنْ أَرْضِكُم بِسِحْرِهِ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ
ترجمه :
مي‌خواهد با جادوي خود ( عامّه مردم را پيرامون خويش جمع آورد و ) شما را از سرزمين خودتان ( مصر ) بيرون كند . پس شما ( چه مي‌انديشيد و ) چه فرمان مي‌دهيد ؟
توضيحات :
« مَاذَا تَأْمُرُونَ ؟ » : فرمان شما چيست ؟ اين سخن بيانگر سقوط فرعون از ادّعاي خدائي ودلجوئي او از سران به هنگام ضعف خود و غلبه موسي است .
سوره شعراء آيه 36
متن آيه :
قَالُوا أَرْجِهِ وَأَخَاهُ وَابْعَثْ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ
ترجمه :
گفتند : موسي و برادرش را مهلت بده ( و در كار شكنجه آنان عجله مكن ) و به تمام شهرها ( ي مصر ، مأموراني ) براي بسيج اعزام كن .
توضيحات :
« أَرْجِهْ » : او را مهلت بده . امر مصدر ( إرجاء ) به معني به تأخير انداختن ، و ضمير متّصل ( ه ) است . در اصل ( أَرْجِئْهُ ) بوده و همزه براي تخفيف حذف شده است و ضمير ساكن گشته است ( نگا : اعراف / 111 ) . « حَاشِرينَ » : گرد آورندگان . يعني كساني باشند كه جادوگران را جمع‌آوري و در دربار حاضر كنند .
سوره شعراء آيه 37
متن آيه :
يَأْتُوكَ بِكُلِّ سَحَّارٍ عَلِيمٍ
ترجمه :
تا همه جادوگران ماهر و زبردست را پيش تو بياورند .
توضيحات :
« سَحَّار » : صيغه مبالغه ساحِر است ، جادوگر بسيار ماهر و بس آگاه و كهنه‌كار .
سوره شعراء آيه 38
متن آيه :
فَجُمِعَ السَّحَرَةُ لِمِيقَاتِ يَوْمٍ مَّعْلُومٍ
ترجمه :
سرانجام جادوگران در روز موعود ( كه چاشتگاه روز جشن مصريها بود ، در مكان معيّني ) گردآورده شدند ( و به ميدان مبارزه گسيل گشتند ) .
توضيحات :
« لِمِيقَاتِ » : در وعده‌گاه . در زمان معيّن و در مكان مشخّص ( نگا : اعراف / 143 و 155 ) . « يَوْمٍ مَّعْلُومٍ » : روز مشخّص كه روز جشن مصريان بوده است .
سوره شعراء آيه 39
متن آيه :
وَقِيلَ لِلنَّاسِ هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ
ترجمه :
( از مردم نيز براي حضور در ميدان مبارزه دعوت به عمل آمد ) و به مردم گفته شد : آيا ( در اين صحنه ) شما گرد مي‌آئيد ؟
توضيحات :
« هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ ؟ » : آيا اجتماع مي‌كنيد ؟ آيا جمع مي‌شويد ؟ مراد از سؤال ، تحريك و تشويق مردم به گردهمآئي با شتاب هر چه بيشتر است .
سوره شعراء آيه 40
متن آيه :
لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ إِن كَانُوا هُمُ الْغَالِبِينَ
ترجمه :
تا اگر جادوگران پيروز شوند ، ما از آنان پيروي كنيم ( و آن چنان صحنه را گرم و داغ نمائيم و هياهو و جنجالي برپا كنيم كه دشمنِ خدايان ما براي هميشه از ميدان به در رود ) .
توضيحات :
« نَتَّبِعُ » : پيروي كنيم . دنباله‌روي كنيم . مراد پيروي و دنباله‌روي از آئين جادوگران و طرفداري از مكتب خدايان دروغين ايشان است .
سوره شعراء آيه 41
متن آيه :
فَلَمَّا جَاء السَّحَرَةُ قَالُوا لِفِرْعَوْنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجْراً إِن كُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِينَ
ترجمه :
هنگامي كه جادوگران ( نزد فرعون حاضر ) آمدند و به فرعون گفتند : آيا ما پاداش بزرگ و قابل ملاحظه‌اي خواهيم داشت اگر پيروز شويم ؟
توضيحات :
« أَجْراً » : تنوين براي بيان عظمت و ارزش پاداش و مزد كار است .
سوره شعراء آيه 42
متن آيه :
قَالَ نَعَمْ وَإِنَّكُمْ إِذاً لَّمِنَ الْمُقَرَّبِينَ
ترجمه :
( فرعون كه سخت از موسي به وحشت افتاده بود و در تنگنا قرار داشت ) گفت : بلي ! ( هر چه بخواهيد مي‌دهم ) به علاوه شما در اين صورت از مقرّبان ( درگاه من ) خواهيد بود .
توضيحات :
« الْمُقَرَّبِينَ » : مراد نزديكان درگاه فرعون و درباريان شاهي است .
سوره شعراء آيه 43
متن آيه :
قَالَ لَهُم مُّوسَى أَلْقُوا مَا أَنتُم مُّلْقُونَ
ترجمه :
( در روز موعود و در ميدان مبارزه ، موسي ) به جادوگران گفت : آنچه را مي‌خواهيد بيفكنيد ، بيفكنيد ! ( و هر چه در قدرت داريد بنمائيد و به ميدان آوريد ) .
توضيحات :
« مُلْقُونَ » : اندازندگان . افكنندگان . اسم فاعل از مصدر ( إلقاء ) است .
سوره شعراء آيه 44
متن آيه :
فَأَلْقَوْا حِبَالَهُمْ وَعِصِيَّهُمْ وَقَالُوا بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ الْغَالِبُونَ
ترجمه :
پس جادوگران ( با غرور و نخوت ) طنابها و عصاهاي خود را افكندند و گفتند : به عزّت فرعون سوگند كه ما قطعاً چيره و پيروزيم !
توضيحات :
« حِبَال » : جمع حَبْل ، طنابها . ريسمانها . « عِصِيّ » : جمع عَصا ، چوبه دستي .
سوره شعراء آيه 45
متن آيه :
فَأَلْقَى مُوسَى عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ
ترجمه :
موسي ( مهلت نداد و ) عصاي خود را افكند ، ناگهان ( اژدهاي بزرگي گرديد و با سرعت ) شروع به بلعيدن ابزارهاي دروغين ايشان كرد ( و آنها را يكي بعد از ديگري در كام خود فرو برد ) .
توضيحات :
« تَلْقَفُ » : با سرعت و قدرت مي‌بلعيد . « يَأْفِكُونَ » : با دروغ سر هم مي‌كردند و به هم مي‌بافتند . اشاره به كارها و ابزارهاي دروغين جادوگران است ( نگا : اعراف / 117 ، توبه / 70 ) .
سوره شعراء آيه 46
متن آيه :
فَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ سَاجِدِينَ
ترجمه :
جادوگران سجده‌كنان بر زمين فرو افتادند .
توضيحات :
« أُلْقِيَ » : فرو انداخته شدند . بيان فعل به صورت مجهول بيانگر اين است كه آن چنان تحت تأثير جاذبه معجزه موسي قرار گرفتند كه براي خدا سجده بردند ( نگا : طه / 70 ) و نيروي معجزه به گونه‌اي ايشان را قانع كرد كه نتوانستند خويشتنداري كنند و فوراً براي خدا سجده بردند .
سوره شعراء آيه 47
متن آيه :
قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
گفتند : به پروردگارِ عالَميان ايمان داريم .
توضيحات :
« قالُوا . . . » : مراد اين است كه كردار را با گفتار توأم ، و فعل سجده را با قول مؤكّد كردند .
سوره شعراء آيه 48
متن آيه :
رَبِّ مُوسَى وَهَارُونَ
ترجمه :
به پروردگار موسي و هارون .
توضيحات :
« رَبِّ » : بدل است . ذكر آن براي رفع توهمي است كه در ذهن عامّه مردم بود . و آن اين كه مردم ، فرعون را ( رَبِّ ) خود مي‌دانستند .
سوره شعراء آيه 49
متن آيه :
قَالَ آمَنتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ
ترجمه :
( فرعون جادوگران را تهديد كرد و ) گفت : آيا به او ايمان آورديد پيش از آن كه من به شما اجازه دهم ؟ ! او بي‌گمان بزرگ و استاد شما است و به شما جادوگري آموخته است . پس خواهيد دانست ( كه با چه زجر و شكنجه‌اي شما را خواهم كشت ) . حتماً دستها و پاهاي شما را عكس يكديگر قطع مي‌گردانم و همگي شما را به دار مي‌آويزم .
توضيحات :
« ءَاذَنَ » : اجازه دهم . « كَبِيرُ » : مراد بزرگ و استاد است . « مِنْ خِلافٍ » : عكس يكديگر . مثلاً دست راست و پاي چپ ، يا پاي راست و دست چپ ( نگا : مائده / 33 ) . « لاُصَلِّبَنَّكُمْ » : حتماً به دارتان مي‌آويزم .
سوره شعراء آيه 50
متن آيه :
قَالُوا لَا ضَيْرَ إِنَّا إِلَى رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ
ترجمه :
( جادوگران شجاعانه ) گفتند : هيچ زياني نيست ( از اين كاري كه تو خواهي كرد . هر كاري كه مي‌خواهي بكن باكي نيست ، چرا كه ) ما به سوي پروردگارمان باز مي‌گرديم ( و به لقاي معشوق و معبود حقيقي خود مي‌رسيم و پاداش خويش را از او دريافت مي‌داريم ) .
توضيحات :
« ضَيْرَ » : زيان و ضرر . « لا ضَيْرَ » : مانعي نيست . زيان و ضرري در ميان نمي‌باشد . « مُنقَلِبُونَ » : بر گردندگان ( نگا : مطفّفين / 31 ) .
سوره شعراء آيه 51
متن آيه :
إِنَّا نَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَايَانَا أَن كُنَّا أَوَّلَ الْمُؤْمِنِينَ
ترجمه :
ما اميدواريم كه پروردگارمان گناهان ما را ببخشاياد ، چرا كه ما ( در ميان قوم تو ) نخستين ايمان‌آورندگان بوده‌ايم .
توضيحات :
« نَطْمَعُ » : آزمنديم . اميدواريم . « خطايا » : گناهان . خطاها . « أَن كُنَّا » : به سبب اين كه ما بوده‌ايم . در اصل ( لِأن كُنَّا ) بوده و حرف ( أَنْ ) مخفّف از مثقّله است .
سوره شعراء آيه 52
متن آيه :
وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِي إِنَّكُم مُّتَّبَعُونَ
ترجمه :
ما به موسي وحي كرديم كه شبانه بندگان ( مؤمن بني‌اسرائيل ) مرا ( از مصر ) كوچ بده . شما حتماً تعقيب مي‌شويد ( و فرعون و فرعونيان براي دستگيري شما دنبالتان مي‌كنند ) .
توضيحات :
« أَنْ » : حرف مشبّهةٌبالفعل و مخفّف از ( أَنَّ ) است ( نگا : مؤمنون / 27 ) « أَسْرِ بِعِبادي » : در شب بندگانم را كوچ بده ( نگا : إسراء / 1 ) . « مُتَّبَعُونَ » : تعقيب شوندگان . دنبال شوندگان . مراد تعقيب بني‌اسرائيل توسّط فرعون و فرعونيان است .
سوره شعراء آيه 53
متن آيه :
فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ
ترجمه :
( توسّط جاسوسان خبر به دربار رسيد كه موسي و بني‌اسرائيل در صدد كوچ به سرزمين ديگري هستند ) پس فرعون ( مأموراني ) به شهرها فرستاد تا ( نيرو ) جمع كنند ( و جلو ايشان را بگيرند ) .
توضيحات :
« الْمَدَآئِن » : جمع مَدينة ، شهر . « حَاشِرِينَ » : گردآورندگان ( نگا : شعراء / 36 ) .
سوره شعراء آيه 54
متن آيه :
إِنَّ هَؤُلَاء لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ
ترجمه :
( فرعون به مأموران دستور داد و گفت : به اهالي شهرها بگوئيد : ) اينها ( كه قصد فرار و تجمع و تقويت در جاي ديگري را دارند ) گروه اندك و ناچيزي هستند ( و ما با نخستين تاخت ايشان را گرفتار و به شكنجه و آزار مي‌رسانيم ) .
توضيحات :
« شِرْذِمَةٌ » : گروه و طائفه‌اي ناچيز و كم اهمّيّت .
سوره شعراء آيه 55
متن آيه :
وَإِنَّهُمْ لَنَا لَغَائِظُونَ
ترجمه :
آنان ما را بر سر خشم مي‌آورند .
توضيحات :
« غَآئِظُونَ » : خشمگين‌كنندگان . بر سر خشم‌آورندگان .
سوره شعراء آيه 56
متن آيه :
وَإِنَّا لَجَمِيعٌ حَاذِرُونَ
ترجمه :
( البتّه جاي هيچ گونه نگراني نيست ، و ليكن ) ما گروهي هستيم محتاط ( و بيدار و دورانديش ) .
توضيحات :
« جَمِيعٌ » : گروه و دسته . جمع ( نگا : قمر / 44 ) . « حَاذِرُونَ » : افراد محتاط و دورانديش . آگاه و بيدار .
سوره شعراء آيه 57
متن آيه :
فَأَخْرَجْنَاهُم مِّن جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ
ترجمه :
( سرانجام آنچه مي‌بايست بشود شد ، و عاقبت بني‌اسرائيل بر فرعون و فرعونيان پيروز شدند ) و ما آنان را از باغها و چشمه‌سارها بيرون رانديم .
توضيحات :
« جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ » : مراد باغهاي سرسبز و چشمه‌ساران پر آب مصر است .
سوره شعراء آيه 58
متن آيه :
وَكُنُوزٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ
ترجمه :
و ( ايشان را ) از ميان گنجها و كاخهاي مجلّل ( به در كرديم ) .
توضيحات :
« كُنُوزٍ » : گنجها . « كَرِيمٍ » : مراد ارزشمند و مجلّل و مزيّن و خوش و زيبا است .
سوره شعراء آيه 59
متن آيه :
كَذَلِكَ وَأَوْرَثْنَاهَا بَنِي إِسْرَائِيلَ
ترجمه :
اين چنين ( شد كه بني‌اسرائيل پيروز گشتند ) و آنها را ميراث بني‌اسرائيل كرديم .
توضيحات :
« كَذالِكَ » : كار چنين شد . در اينجا ترتيب طبيعي داستان مراعات نشده است . بلكه نتيجه و چكيده داستان گفته شده سپس به درازا از آن سخن رفته است .
سوره شعراء آيه 60
متن آيه :
فَأَتْبَعُوهُم مُّشْرِقِينَ
ترجمه :
( فرعون و فرعونيان ) بني‌اسرائيل را تعقيب كردند و به هنگام طلوع آفتاب بديشان رسيدند .
توضيحات :
« مُشْرِقِينَ » : به طلوع خورشيد رسيدگان . از مصدر ( إشراق ) به معني رسيدن به وقت شُروق كه به معني طُلوع است . همان گونه كه ( إصباح ) به معني داخل شدن در ( صَباح ) و ( إمساء ) به معني رسيدن به ( مَساء ) است . ( مُشرِقِينَ ) مي‌تواند حال ضمير ( و ) و يا ( هم ) باشد .
سوره شعراء آيه 61
متن آيه :
فَلَمَّا تَرَاءى الْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَابُ مُوسَى إِنَّا لَمُدْرَكُونَ
ترجمه :
هنگامي كه هر دو گروه يكديگر را ديدند ، ياران موسي گفتند : ما ( در چنگال فرعونيان ) گرفتار مي‌گرديم ( و هلاك مي‌شويم ) .
توضيحات :
« تَرَآءَيا » : ديد . فعل ماضي باب تفاعل است و در رسم‌الخطّ قرآني ( تراءا ) است . « مُدْرَكُونَ » : رسيدگان . گرفتارشدگان .
سوره شعراء آيه 62
متن آيه :
قَالَ كَلَّا إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهْدِينِ
ترجمه :
( موسي ) گفت : چنين نيست . پروردگار من با من است . ( قطعاً به دست دشمنم نمي‌سپارد و به راه نجات ) رهنمودم خواهد كرد .
توضيحات :
« كلاّ » : چنين نيست . اين واژه حرفي است كه سخن پيش از خود را ردّ و نفي مي‌كند . يعني : نگوئيد كه فرعون و سپاهيانش به ما مي‌رسد . « مَعِيَ » : ( نگا : طه / 46 ) .
سوره شعراء آيه 63
متن آيه :
فَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنِ اضْرِب بِّعَصَاكَ الْبَحْرَ فَانفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ
ترجمه :
به دنبال آن به موسي پيام داديم كه عصاي خود را به دريا بزن . ( وقتي عصا را به دريا زد ) دريا از هم شكافت ، و هر بخشي همچون كوه بزرگي گرديد ( و دوازده راه خشك در آن پديدار شد ، و هر گروهي از اسباط دوازده‌گانه بني‌اسرائيل در جاده‌اي حركت كرد ) .
توضيحات :
« إنفَلَقَ » : از هم شكافت . از هم باز شد . از هم جدا شد . « فِرْقٍ » : قِسم . بخش . مراد جوانب آبي است كه واپس رفته است . « الطَّوْد » : كوه . كوه بزرگ . توصيف آن به عظيم در آيه ، براي تأكيد است .
سوره شعراء آيه 64
متن آيه :
وَأَزْلَفْنَا ثَمَّ الْآخَرِينَ
ترجمه :
و در آنجا ديگران را ( نيز به موسي و بني‌اسرائيل ) نزديك گردانديم ( و فرعون و فرعونيان را وارد آن راه‌هاي دوازده‌گانه كرديم ) .
توضيحات :
« أَزْلَفْنا » : نزديك گردانديم ( نگا : شعراء / 90 ، ِ / 31 ، تكوير / 13 ) . « ثُمَّ » : آنجا . ظرف است . مراد وسط دريا است . « الآخَرينَ » : ديگران . مراد فرعون و لشكريان فرعون است .
سوره شعراء آيه 65
متن آيه :
وَأَنجَيْنَا مُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَجْمَعِينَ
ترجمه :
موسي و جملگي همراهان او را نجات داديم .
توضيحات :
« أَنجَيْنَا » : نجات داديم .
سوره شعراء آيه 66
متن آيه :
ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ
ترجمه :
سپس ديگران را غرق كرديم .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 67
متن آيه :
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
بي‌گمان در اين ( ماجراي نجات مؤمنان و غرق كافران ) درس عبرت بزرگي است ( براي كساني كه چشم باز و دل آگاه داشته باشند و درباره سرگذشت جبّاران مغرور بينديشند و اوراق تاريخ مكتوب و منظور را به دقّت بخوانند و ببينند ) . ولي اكثر آنان ايمان نياوردند ( و كمتر ايشان ، همچون آسيه و جادوگران ، به جمع مؤمنان پيوستند ) .
توضيحات :
« ءَايَةً » : اندرز سترگ و عبرت بزرگ .
سوره شعراء آيه 68
متن آيه :
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
ترجمه :
بي‌گمان پروردگار تو با عزّت و توانا ، و با محبّت و مهربان است .
توضيحات :
« الْعَزِيزُ » : توانا ، در انتقام گرفتن از تكذيب كنندگان . « الرَّحِيمُ » : مهربان ، در حق تصديق كنندگان .
سوره شعراء آيه 69
متن آيه :
وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ إِبْرَاهِيمَ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! ) سرگذشت ابراهيم را براي كافران بيان دار .
توضيحات :
« نَبَأ » : خبر . مراد قصّه و سرگذشت است .
سوره شعراء آيه 70
متن آيه :
إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِ مَا تَعْبُدُونَ
ترجمه :
هنگامي كه به پدرش ( آزر ) و قوم ( بت‌پرست ) خود گفت : چه چيز را پرستش مي‌كنيد ؟ ( چيزهائي را كه مي‌پرستيد ، كي شايسته پرستش مي‌باشند ؟ ) .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 71
متن آيه :
قَالُوا نَعْبُدُ أَصْنَاماً فَنَظَلُّ لَهَا عَاكِفِينَ
ترجمه :
( مفتخرانه پاسخ دادند و ) گفتند : بتهاي بزرگي را مي‌پرستيم و دائماً ( به پرستش آنها مي‌پردازيم و ) بر عبادتشان ماندگار مي‌مانيم .
توضيحات :
« نَظَلُّ » : بر دوام مي‌مانيم . از افعال ناقصه و بيانگر استمرار در كار است . « عَاكِفِينَ » : ملازمان عبادت ( نگا : بقره / 187 ، اعراف / 138 ) .
سوره شعراء آيه 72
متن آيه :
قَالَ هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ إِذْ تَدْعُونَ
ترجمه :
گفت : آيا هنگامي كه آنها را به كمك مي‌خوانيد ، صداي شما را مي‌شنوند و نيازتان را برآورده مي‌كنند ؟
توضيحات :
« هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ ؟ » : آيا دعا و سخن شما را مي‌شنوند ؟ آيا نيازتان را برآورده مي‌كنند و به شما پاسخ مي‌گويند ؟
سوره شعراء آيه 73
متن آيه :
أَوْ يَنفَعُونَكُمْ أَوْ يَضُرُّونَ
ترجمه :
يا سودي به شما مي‌رسانند ( اگر از آنها اطاعت كنيد ؟ ) و يا زياني متوجّه شما مي‌سازند ( اگر از آنها سرپيچي نمائيد ؟ ) .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 74
متن آيه :
قَالُوا بَلْ وَجَدْنَا آبَاءنَا كَذَلِكَ يَفْعَلُونَ
ترجمه :
مي‌گويند : ( چيزي از اين كارها را نمي‌توانند بكنند ) فقط ما پدران و نياكان خود را ديده‌ايم كه اين چنين مي‌كردند ( و بتان را به گونه ما پرستش مي‌نمودند و ما هم از كارشان تقليد مي‌كنيم و بس . مگر مي‌شود پدران و نياكان ما در اشتباه بوده باشند ؟ ) .
توضيحات :
« وَجَدْنَا » : يافته‌ايم . ديده‌ايم . « ءَابَآء » : پدران . مراد پدران و اجداد و نياكان است ( نگا : شعراء / 76 ) .
سوره شعراء آيه 75
متن آيه :
قَالَ أَفَرَأَيْتُم مَّا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ
ترجمه :
آيا ( مي‌دانيد كه چه كار مي‌كنيد و ) مي‌بينيد كه چه چيز را مي‌پرستيد ؟ !
توضيحات :
« أَفَرَأَيْتُمْ ؟ » : آيا مي‌بينيد ؟ مراد از ديدن ، انديشيدن و دانستن و به اصل مسأله پي بردن است .
سوره شعراء آيه 76
متن آيه :
أَنتُمْ وَآبَاؤُكُمُ الْأَقْدَمُونَ
ترجمه :
هم شما و هم پدران پيشين شما .
توضيحات :
« أَنتُمْ » : تأكيد ضمير فاعلي در آيه قبلي است . « الأقْدَمُونَ » : پيشينيان و گذشتگان .
سوره شعراء آيه 77
متن آيه :
فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّي إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
همه آنها دشمن من هستند ( آنهائي كه شما معبود خود مي‌دانيد ) بجز پروردگار جهانيان .
توضيحات :
« عَدُوٌّ » : اين واژه براي مفرد و مثنّي و جمع و مذكّر و مؤنّث يكسان به كار مي‌رود ( نگا : نساء / 101 ، انعام / 112 ) . « إِلاّ رَبَّ » : اگر به خدا معتقد نبوده باشند و خدا جزو معبودهاي آنان نبوده باشد ، استثناء منقطع است و ذكر آن به منظور تأكيد بر توحيد خالص است . اگر هم علاوه از بتها خدا را نيز پرستش مي‌كرده‌اند ، ابراهيم پروردگار جهانيان را استثناء مي‌كند .
سوره شعراء آيه 78
متن آيه :
الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ
ترجمه :
( پروردگار جهانياني ) كه مرا آفريده است ، و هم او مرا ( به سوي سعادت دنيا و آخرت ) راهنمائي مي‌سازد ( و در سراسر زندگي من حضور دارد و لحظه‌اي از من غافل نيست ) .
توضيحات :
« يَهْدِينِ » : مرا راهنمائي مي‌كند و دستگيرم او است ( نگا : طه / 50 ) .
سوره شعراء آيه 79
متن آيه :
وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ
ترجمه :
آن كسي است كه او مرا ميخوراند و مي‌نوشاند .
توضيحات :
« يُطْعِمُني . . . » : مراد اين است كه روزي‌رسانم او است و من همه جا بر سر خوان نعمت او نشسته‌ام .
سوره شعراء آيه 80
متن آيه :
وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ
ترجمه :
و هنگامي كه بيمار شوم او است كه مرا شفا مي‌دهد .
توضيحات :
« يَشْفِينِ » : مراد اين است كه شافي تنها خدا است و دكتر و دوا وسيله است . انسان مؤمن به پزشك مراجعه مي‌كند و دارو مي‌خورد ، ولي هيچ كدام را شفا دهنده نمي‌داند و بلكه معتقد است كه اگر خدا خواست دوا و درمان مؤثّر واقع مي‌شوند . نان و آب وسيله سير كردنند ، ولي سيركننده خدا است .
سوره شعراء آيه 81
متن آيه :
وَالَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحْيِينِ
ترجمه :
و آن كسي است كه ( چون اجلم فرا رسيد ) او مرا مي‌ميراند و سپس ( در رستاخيز براي حساب و كتاب و جزا و سزا ) مرا زنده مي‌گرداند .
توضيحات :
« يُحْيِينِ » : مرا زنده مي‌كند . اشاره به اين است كه حيات‌بخش و ميراننده و دوباره زنده كننده خدا است .
سوره شعراء آيه 82
متن آيه :
وَالَّذِي أَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ
ترجمه :
و آن كسي است كه اميدوارم در روز جزا و سزا ( كه قيامت برپا است ) گناهم را بيامرزد .
توضيحات :
« أَطْمَعُ » : چشم طمع مي‌دوزم . اميدوارم . « خَطِيئَتِي » : گناهم . لغزشم . « يَوْمَ الدِّينِ » : روز حساب و كتاب و جزا و سزا ( نگا : فاتحه / 4 ) .
سوره شعراء آيه 83
متن آيه :
رَبِّ هَبْ لِي حُكْماً وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ
ترجمه :
( ابراهيم دست دعا به درگاه خدا برداشت و گفت : ) پروردگارا ! به من كمال و معرفت مرحمت فرما ( تا در پرتو آن ، حق را حق و باطل را باطل ببينم ، و قدرت بر داوري صحيح در ميان بندگانت داشته باشم ) ، و مرا ( در دنيا و آخرت ) از زمره شايستگان و بايستگان گردان .
توضيحات :
« حُكْماً » : كمال و معرفت . شناخت عميق همراه با قدرت داوري . كمال علم و عمل . حكمت ( نگا : شعراء / 21 ) .
سوره شعراء آيه 84
متن آيه :
وَاجْعَل لِّي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ
ترجمه :
و ( با توفيق در طاعت و عبادت و اعمال نيك ) براي من ذكر خير و نام نيك در ميان آيندگان بر جاي دار .
توضيحات :
« لِسَانَ صِدْقٍ » : ذكر خير . نام نيك ( نگا : مريم / 50 ) . « الآخِرينَ » : كساني كه بعدها مي‌آيند و در زمين زندگي مي‌كنند . آيندگان جهان .
سوره شعراء آيه 85
متن آيه :
وَاجْعَلْنِي مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِيمِ
ترجمه :
و مرا از زمره كساني ساز كه بهشت پرنعمت را فراچنگ مي‌آورند .
توضيحات :
« وَرَثَةِ جَنَّةِ » : وارثان بهشت . مراد كساني است كه در پرتو ايمان به الله و پرستش خدا بهشت را به دست مي‌آورند ( نگا : اعراف / 43 ) . « جَنَّةِ النَّعِيمِ » : ( نگا : مائده / 65 ، يونس / 9 ، حجّ / 56 ) .
سوره شعراء آيه 86
متن آيه :
وَاغْفِرْ لِأَبِي إِنَّهُ كَانَ مِنَ الضَّالِّينَ
ترجمه :
و پدرم را ( با رهنمود به ايمان و توفيق در طاعت و عبادت ، مورد مرحمت و مشمول مغفرت گردان ، و بدين وسيله او را ) كه از گمراهان است بيامرز .
توضيحات :
« إِغْفِرْ . . . » : طلب آمرزش ابراهيم براي پدرش آزر ، پيش از فوت آزر است ، و ابراهيم وقت جدا شدن از او بدو وعده داده بود كه براي وي طلب آمرزش كند . امّا چون ديد كه او با كفر از جهان رفت ، از او بيزاري جست و طلب آمرزش را قطع كرد ( نگا : توبه / 114 ) .
سوره شعراء آيه 87
متن آيه :
وَلَا تُخْزِنِي يَوْمَ يُبْعَثُونَ
ترجمه :
و مرا خوار و رسوا مدار در روزي كه ( مردمان براي حساب و كتاب و سزا و جزا ، زنده و ) برانگيخته مي‌شوند .
توضيحات :
« يُبْعَثُونَ » : ( نگا : اعراف / 14 ، حجر / 36 ، مؤمنون / 100 ) .
سوره شعراء آيه 88
متن آيه :
يَوْمَ لَا يَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ
ترجمه :
آن روزي كه اموال ، ( يعني نيروي مادي ) ، و اولاد ، ( يعني نيروي انساني ، به كسي ) سودي نمي‌رساند .
توضيحات :
« يَوْمَ » : ظرف و مراد قيامت است .
سوره شعراء آيه 89
متن آيه :
إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ
ترجمه :
بلكه تنها كسي ( نجات پيدا مي‌كند و از اموالي كه در راه آفريدگار صرف ، و از اولادي كه در مسير پروردگار رهنمود كرده باشد ، سود مي‌برد ) كه با دل سالم ( از بيماري كفر و نفاق و ريا ) به پيشگاه خدا آمده باشد .
توضيحات :
« إِلاّ مَنْ . . . » : مگر كسي كه . ليكن كسي كه . واژه ( مَنْ ) مي‌تواند مرفوع و بدل از فاعل ( يَنفَعُ ) و مضافي پيش از آن مقدّر باشد كه تقدير چنين خواهد بود : لا يَنفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ إِلاّ مالُ و بَنُو مَنْ أَتَي اللهَ بَقَلْبٍ سَليمٍ . و يا اين كه واژه ( مَنْ ) منصوب و مفعول بوده و در اصل بدل از مفعول محذوف باشد كه تقدير چنين خواهد بود : يَوْمَ لاْ يَنفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ أَحَدَاً إَلاّ مَنْ أَتَي اللهَ بِقَلْبٍ سَليمٍ . در هر صورت اموال و اولادي به انسان سود مي‌رسانند كه تبديل به باقيات صالحات شده باشند . « قَلْبٍ سَليمٍ » : دل سالم از بيماري كفر و نفاق و ريا ( نگا : اعراف / 147 ، احزاب / 19 ، بقره / 264 ) .
سوره شعراء آيه 90
متن آيه :
وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ
ترجمه :
در آن هنگام بهشت براي پرهيزگاران نزديك گردانده مي‌شود ( و آنان كه از كفر و معاصي رويگردان ، و به ايمان و طاعت در جهان روي آورده بودند ، به سوي آن مي‌روند ) .
توضيحات :
« أُزْلِفَتْ » : نزديك گردانده شد .
سوره شعراء آيه 91
متن آيه :
وَبُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِلْغَاوِينَ
ترجمه :
و دوزخ براي گمراهان آشكار گردانده مي‌شود .
توضيحات :
« بُرِّزَتْ » : نموده شد . آشكار گرديد . « الْغَاوِينَ » : گمراهان .
سوره شعراء آيه 92
متن آيه :
وَقِيلَ لَهُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ
ترجمه :
و بديشان گفته مي‌شود : كجا هستند معبودهائي كه پيوسته آنها را عبادت مي‌كرديد ؟
توضيحات :
« مَا » : چيزهائي كه . مراد معبودهاي دروغين است .
سوره شعراء آيه 93
متن آيه :
مِن دُونِ اللَّهِ هَلْ يَنصُرُونَكُمْ أَوْ يَنتَصِرُونَ
ترجمه :
( معبودهاي ) غير از خدا . آيا آنها ( در برابر اين شدائد و سختيهائي كه اكنون با آن روبرو هستيد و هستند ) شما را كمك مي‌كنند يا خويشتن را ياري مي‌دهند ؟
توضيحات :
« يَنتَصِرُونَ » : باز مي‌دارند . خويشتن را به دور مي‌دارند . انتصار به معني ياري دادن خود يا كمك خواستن و يا دفع بلا از خويشتن است ( نگا : كهف / 43 ، قصص / 81 ، قمر / 10 ، رحمن / 35 ) .
سوره شعراء آيه 94
متن آيه :
فَكُبْكِبُوا فِيهَا هُمْ وَالْغَاوُونَ
ترجمه :
پس از آن ، آنان ( كه پرستش شوندگان گمراهساز ) همراه گمراهان ( كه پرستش كنندگان ايشان بودند ) پياپي به دوزخ سرنگون افكنده مي‌شوند .
توضيحات :
« كُبْكِبُوا » : سرنگون و پياپي فرو افكنده مي‌شوند .
سوره شعراء آيه 95
متن آيه :
وَجُنُودُ إِبْلِيسَ أَجْمَعُونَ
ترجمه :
و جملگي لشكريان اهريمن ( نيز همراه آن دو گروه به دوزخ سرنگون مي‌گردند ) .
توضيحات :
« جُنُودُ إِبْلِيسَ » : لشكريان و ياوران ابليس . مراد پيروان ابليس ، يعني جنايتكاران و معصيت پيشگان سراسر تاريخ است ( نگا : اعراف / 18 ، حجر / 43 ) .
سوره شعراء آيه 96
متن آيه :
قَالُوا وَهُمْ فِيهَا يَخْتَصِمُونَ
ترجمه :
آنان ( كه معبودهاي دروغين را پرستيده‌اند ) در آنجا به كشمكش ( با معبودهاي خود ) مي‌پردازند و مي‌گويند :
توضيحات :
« وَ هُمْ فِيهَا يَخْتَصِمُونَ » : جمله حاليّه است .
سوره شعراء آيه 97
متن آيه :
تَاللَّهِ إِن كُنَّا لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ
ترجمه :
به خدا سوگند ما در گمراهي آشكاري بوده‌ايم .
توضيحات :
« إِن كُنَّا » : واژه ( إِنْ ) مخفّف از مثقّله و در اصل چنين است : إِنَّا كُنَّا .
سوره شعراء آيه 98
متن آيه :
إِذْ نُسَوِّيكُم بِرَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
آن زمان كه ما شما ( معبودان دروغين ) را با پروردگار جهانيان ( در عبادت و طاعت ) برابر مي‌دانستيم .
توضيحات :
« إِذْ » : زماني كه . ظرف زمان گمراهي است . يا ( إِذْ ) تعليليّه است ( نگا : زخرف / 39 ) .
سوره شعراء آيه 99
متن آيه :
وَمَا أَضَلَّنَا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ
ترجمه :
و ما را جز بزهكاران ( شياطين نام ) گمراه نكرده است .
توضيحات :
« الْمُجْرِمُونَ » : مراد شيطان و ياوران او ، يا رؤساء و كبراء ايشان است ( نگا : احزاب / 67 ) .
سوره شعراء آيه 100
متن آيه :
فَمَا لَنَا مِن شَافِعِينَ
ترجمه :
( اي واي بر ما ! امروز ) ما اصلاً شفاعت كنندگاني نداريم ( كه ما را برهانند ! ما كه معتقد به ميانجيگري ميانجيگران براي نجات خود بوديم ) .
توضيحات :
« مِن شَافِعِينَ » : واژه ( مِنْ ) بيانگر عموميّت نفي چيزي است كه پس از آن قرار دارد ( نگا : تفسير المصحف المفسّر ) .
سوره شعراء آيه 101
متن آيه :
وَلَا صَدِيقٍ حَمِيمٍ
ترجمه :
( همچنين ، امروز ) دوست صميمي و دلسوزي هم نداريم ( تا دست كم گريه‌اي براي ما سر دهد ) .
توضيحات :
« حَميمٍ » : گرم . مراد صميمي و دلسوز است .
سوره شعراء آيه 102
متن آيه :
فَلَوْ أَنَّ لَنَا كَرَّةً فَنَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
ترجمه :
كاش ! ( به جهان ) برگشتي داشتيم تا از زمره مؤمنان مي‌شديم ( و در پرتو ايمان درست و اعمال شايسته ، از عذاب دوزخ نجات مي‌يافتيم و به بهشت در مي‌آمديم ) .
توضيحات :
« لَوْ » : واژه ( لَوْ ) در اينجا در معني ( لَيْتَ ) و براي تمنّي است . « كَرَّةً » : رجعت . برگشت . مراد برگشت به جهان است ( نگا : مؤمنون / 99 و 100 ) .
سوره شعراء آيه 103
متن آيه :
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
بي‌گمان در اين ( سرگذشت ابراهيم ) پند و عبرتي ( براي عاقلان قوم تو و ساير فرزانگان ) است ، ولي ( جاي تعجّب است ) بيشتر آنان ايمان نداشته ( و ايمان نمي‌آورند ) .
توضيحات :
« ءَايَةً » : پند و اندرز . درس عبرت .
سوره شعراء آيه 104
متن آيه :
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
ترجمه :
قطعاً پروردگارت ( بر انتقام از بي‌دينان ) توانا و ( نسبت به مؤمنان ) مهربان است .
توضيحات :
« وَ إِنَّ رَبَّكَ . . . » : تكرار اين نوع جمله‌ها دلداري مؤثّري است براي پيغمبر و مؤمنان اندك صدر اسلام ، و براي اقليت مؤمنان در برابر اكثريّت گمراهان در هر عصر و زمان .
سوره شعراء آيه 105
متن آيه :
كَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ الْمُرْسَلِينَ
ترجمه :
( ماجراي آموزنده ديگري مربوط به قوم نوح است ) . قوم نوح پيغمبران را تكذيب كردند .
توضيحات :
« كَذَّبَتْ . . . » : قوم نوح با تكذيب نوح ، همه پيغمبران را نيز تكذيب كرده‌اند ، چرا كه تكذيب پيغمبري ، تكذيب همه پيغمبران بشمار است ؛ شايد هم قوم نوح ، منكر همه پيغمبران و به طور كلّي همه اديان آسماني بوده‌اند ( نگا : فرقان / 37 ) . تأنيث فعل ( كَذَّبَتْ ) به خاطر اين است كه واژه ( قوم ) به صورت مذكّر و مؤنّث به كار مي‌رود ، و به طور كلّي هر اسم جمعي فعل آن مي‌تواند به صورت مذكّر و مؤنّث ذكر شود .
سوره شعراء آيه 106
متن آيه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
زماني كه همنژادشان نوح بديشان گفت : هان ! پرهيزگاري كنيد !
توضيحات :
« أَخُوهُمْ » : برادرشان . مراد همنژادشان است ، همان گونه كه مي‌گويند : أَخُوالْعَرَب . أَخُوتَميم . « أَلا تَتَّقُونَ » : آيا پرهيزگاري نمي‌كنيد ؟ هان ! پرهيزگاري كنيد .
سوره شعراء آيه 107
متن آيه :
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
ترجمه :
قطعاً من براي شما پيغمبر اميني هستم .
توضيحات :
« أَمينٌ » : امين در اداي رسالت آسماني . مشهور به امانت در ميان مردم .
سوره شعراء آيه 108
متن آيه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسيد و از من اطاعت كنيد .
توضيحات :
« إِتَّقُوااللهَ » : از عذاب خدا خويشتن را در امان داريد . از خدا بترسيد .
سوره شعراء آيه 109
متن آيه :
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
من در مقابل اين دعوت هيچ مزدي از شما نمي‌خواهم . مزد من جز بر پروردگار جهانيان نيست .
توضيحات :
« عَلَيْهِ » : در برابر دعوت و تبليغ اوامر و نواهي . « إِنْ » : حرف نفي است .
سوره شعراء آيه 110
متن آيه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
پس از خدا بترسيد و از من اطاعت كنيد .
توضيحات :
« أَطيعُونِ » : از من اطاعت كنيد . مراد پذيرش دستور آسماني است .
سوره شعراء آيه 111
متن آيه :
قَالُوا أَنُؤْمِنُ لَكَ وَاتَّبَعَكَ الْأَرْذَلُونَ
ترجمه :
گفتند : آيا ما ( اشراف و نجباء ) به شما ايمان بياوريم ، در حالي كه پست‌ترين و بي‌ارزش‌ترين افراد از تو پيروي كرده‌اند ؟ ! ( چگونه انتظار داري افراد ثروتمند و والامقام ، با مشتي بي‌سر و پا و گمنام ، همراه و همنشين شوند ؟ ! ) .
توضيحات :
« وَاتَّبَعَكَ » : حرف ( و ) حاليّه است . « الأرْذَلُونَ » : پست‌ترين مردم . مراد افراد بي‌چيز و بي‌مقام است ( نگا : هود / 27 ) .
سوره شعراء آيه 112
متن آيه :
قَالَ وَمَا عِلْمِي بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
ترجمه :
( نوح ) گفت : ( وظيفه من دعوت همگان به سوي حق و اصلاح جامعه است ) من چه مي‌دانم آنان چه كاري داشته‌اند ؟ ( و گذشته ايشان چه بوده است ؟ مهم امروز است كه دعوت مرا پذيرفته و در مقام خودسازي برآمده‌اند و در راه حق گام نهاده‌اند ) .
توضيحات :
« مَا عِلْمي » : من چه مي‌دانم . من نمي‌دانم . واژه ( ما ) مي‌تواند اسم استفهام يا حرف نفي باشد .
سوره شعراء آيه 113
متن آيه :
إِنْ حِسَابُهُمْ إِلَّا عَلَى رَبِّي لَوْ تَشْعُرُونَ
ترجمه :
حساب ( اعمال و جزاي كار ) ايشان جز بر عهده پروردگارم نيست ، اگر شما فهميده و باشعور باشيد ( مي‌دانستيد كه كار خوب و بد گذشته ايشان از ديد خدا پنهان نبوده است و سر و كارشان با خدا است نه با من ) .
توضيحات :
« إِنْ » : حرف نفي است .
سوره شعراء آيه 114
متن آيه :
وَمَا أَنَا بِطَارِدِ الْمُؤْمِنِينَ
ترجمه :
من هرگز مؤمنان را ( از پيش خود ) نمي‌رانم ( تا دل شما را به دست آرم ) .
توضيحات :
« طَارِد » : طرد كننده . دور كننده .
سوره شعراء آيه 115
متن آيه :
إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُّبِينٌ
ترجمه :
من بيم دهنده آشكاري بيش نيستم .
توضيحات :
« إِنْ أَنَا . . . » : حرف ( إِنْ ) نافيه است . « مُبينٌ » : واضح و آشكار .
سوره شعراء آيه 116
متن آيه :
قَالُوا لَئِن لَّمْ تَنتَهِ يَا نُوحُ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْمَرْجُومِينَ
ترجمه :
گفتند : اي نوح ! اگر ( بدين رفتار و گفتار خود ) پايان ندهي ، قطعاً جزو سنگساران خواهي شد ( و بر سر تو همان خواهد آمد كه بر سر ساير مخالفان ما آمده است ) .
توضيحات :
« الْمَرْجُومِينَ » : افراد سنگباران شده . سنگساران .
سوره شعراء آيه 117
متن آيه :
قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوْمِي كَذَّبُونِ
ترجمه :
( نوح به پيشگاه خدا عرض كرد و ) گفت : پروردگارا ! قوم من ، مرا دروغگو ناميدند ( و دعوتم را نپذيرفتند ) !
توضيحات :
« قالَ : رَبِّ . . . » : اين آيه مقدّمه تقاضاي مطالب آيه بعدي است .
سوره شعراء آيه 118
متن آيه :
فَافْتَحْ بَيْنِي وَبَيْنَهُمْ فَتْحاً وَنَجِّنِي وَمَن مَّعِي مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
ترجمه :
( اكنون كه هيچ راهي براي هدايت اين ستمگران باقي نمانده است و تمام تلاش و توانم بيفايده بوده است ) ميان من و اينان خودت داوري كن ( و كافران و مشركان را نابود فرما ) و من و مؤمناني را كه با من هستند ( از دست شكنجه و آزارشان ) نجات بده .
توضيحات :
« إِفْتَحْ » : داوري كن ( نگا : اعراف / 89 ) . جدائي بيفكن . مراد قضاوت در ميان اهل توحيد و ساير كافران و مشركان است ، و حق و سزاي هر گروهي را دادن و به مكافات يا مجازات رساندن است .
سوره شعراء آيه 119
متن آيه :
فَأَنجَيْنَاهُ وَمَن مَّعَهُ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ
ترجمه :
ما او و كساني را كه با او بودند ، در كشتي پر ( از انسانها و حيوانهاي گوناگون و خوراك و نيازمنديهاي آنان و اينان ) نجات داديم .
توضيحات :
« مَن مَّعَهُ » : كساني كه با او بودند . مراد پيروان ايماندار است . « الْفُلْك » : ( نگا : بقره / 164 ) . « الْمَشْحُونَ » : پر . لبريز . كشتي نوح انباشته از مردمان و حيوانات و پرندگان و خوراك و مايحتاج آنها بود ( نگا : هود / 40 ) .
سوره شعراء آيه 120
متن آيه :
ثُمَّ أَغْرَقْنَا بَعْدُ الْبَاقِينَ
ترجمه :
سپس بقيّه را غرق كرديم .
توضيحات :
« بَعْدُ » : بعد از نجات نوح و مؤمنان .
سوره شعراء آيه 121
متن آيه :
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
بي‌گمان در اين ( سرگذشت نوح و سرنوشت مؤمنان و كافران ) عبرت سترگ و دليل بزرگي ( بر قدرت خدا و صدق پيغمبران ) است ، و بيشتر مردمان ( با وجود شنيدن داستان عبرت‌انگيزِ راه يافتگان و گمراهان و سرانجام كار ايشان ) ايمان نمي‌آورند .
توضيحات :
« ءَايَةً » : عبرت ( نگا : فرقان / 37 ) . دليل . « مَا كَانَ أَكْثَرُهُم بِمُؤْمِنِينَ » : اغلب مردمان آن روزي به نوح ايمان نياوردند و غرق شدند . بيشتر كساني كه قرآن را مي‌شنوند و از اين سرنوشت اطّلاع حاصل مي‌كنند ، ايمان نمي‌آورند ( نگا : هود / 17 ، غافر / 59 ، روم / 42 ، شعراء / 158 و 190 ) .
سوره شعراء آيه 122
متن آيه :
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
ترجمه :
مسلّماً پروردگار تو چيره و توانا ( بر انتقام از ستمكاران ) و مهربان ( در حق پرهيزگاران ) است .
توضيحات :
« الْعَزِيز » : چيره . شكست‌ناپذير .
سوره شعراء آيه 123
متن آيه :
كَذَّبَتْ عَادٌ الْمُرْسَلِينَ
ترجمه :
قوم عاد پيغمبران ( خدا ) را تكذيب كردند ( و دروغگو ناميدند ) .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 124
متن آيه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ هُودٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
بدان گاه كه برادرشان هود بديشان گفت : هان ! تقوا پيشه كنيد ( و پرهيزگار باشيد ، و از عذاب خدا بپرهيزيد ) .
توضيحات :
« أَلا تَتَّقُونَ » : هان ! پرهيزگار باشيد . آيا تقوا پيشه نمي‌كنيد ؟
سوره شعراء آيه 125
متن آيه :
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
ترجمه :
من پيغمبر اميني براي شما هستم .
توضيحات :
« رَسُولٌ أَمِينٌ » : ( نگا : شعراء / 107 ) .
سوره شعراء آيه 126
متن آيه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسيد و از من اطاعت كنيد .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 127
متن آيه :
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
من هيچ اجر و پاداشي در برابر اين دعوت از شما نمي‌طلبم . اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانيان نمي‌باشد .
توضيحات :
« عَلَيْهِ » : ( نگا : شعراء / 109 ) .
سوره شعراء آيه 128
متن آيه :
أَتَبْنُونَ بِكُلِّ رِيعٍ آيَةً تَعْبَثُونَ
ترجمه :
آيا شما بالاي هر بلندي و مكان مرتفعي كاخ سر به فلك كشيده‌اي مي‌سازيد و ( در آن ) به خوشگذراني و كارهاي بيهوده مي‌پردازيد ؟
توضيحات :
« رِيعٍ » : مكان مرتفع . بلندي . « ءَايَةً » : نشانه . مراد كاخ بلند و سر به فلك كشيده است . « تَعْبَثُونَ » : كارهاي بيهوده . و خوشگذراني مي‌كنيد . جمله حال است براي ضمير ( و ) در فعل ( تَبْنُونَ ) .
سوره شعراء آيه 129
متن آيه :
وَتَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّكُمْ تَخْلُدُونَ
ترجمه :
و دژها و قلعه‌هائي مي‌سازيد كه انگار جاودانه مي‌مانيد ؟
توضيحات :
« مَصَانِعَ » : دژها و كاخها . كارخانه‌ها و كارگاهها . « لَعَلَّكُمْ تَخْلُدُونَ » : انگار جاودانه مي‌مانيد . تا اين كه جاودانه بمانيد . معني آيه مي‌تواند چنين هم باشد : كارخانه‌ها و كارگاهها را براي كندن كوهها و ساختن كاخها و برجها به كار مي‌بريد ، انگار جاودانه مي‌مانيد ؟
سوره شعراء آيه 130
متن آيه :
وَإِذَا بَطَشْتُم بَطَشْتُمْ جَبَّارِينَ
ترجمه :
و هنگامي كه مجازات مي‌كنيد ، از حدّ تجاوز مي‌كنيد و همچون ستمگران و سركشان كيفر مي‌دهيد ( و در برابر كمترين جرم ، سنگين‌ترين جريمه و سزا روا مي‌داريد و عدالت و ترحّمي نداريد ) .
توضيحات :
« بَطَشْتُمْ » : حمله‌ور شديد . يعني سخت به ديگران و همسايگان تاخت و تاز مي‌بريد . در مجازات زياده‌روي كرديد و از حد فراتر رفتيد ( نگا : بروج / 12 ) . « جَبّارينَ » : سركشان و ستمگران . حال است .
سوره شعراء آيه 131
متن آيه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسيد و از من اطاعت كنيد .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 132
متن آيه :
وَاتَّقُوا الَّذِي أَمَدَّكُم بِمَا تَعْلَمُونَ
ترجمه :
از ( خشم ) خدائي بپرهيزيد كه شما را با نعمتهائي كه مي‌دانيد ياري داده است .
توضيحات :
« أَمَدَّكُمْ » : شما را ياري داده است ( نگا : إسراء / 6 ) .
سوره شعراء آيه 133
متن آيه :
أَمَدَّكُم بِأَنْعَامٍ وَبَنِينَ
ترجمه :
شمار را ياري داده است با ( اعطاء ) چهارپايان و پسران .
توضيحات :
« أَمَدَّكُمْ » : اين آيه ، سرآغاز برشمردن امداد خداوندي است .
سوره شعراء آيه 134
متن آيه :
وَجَنَّاتٍ وَعُيُونٍ
ترجمه :
و با باغها و چشمه‌ها .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 135
متن آيه :
إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ
ترجمه :
من مي‌ترسم عذاب روز بزرگ ( قيامت ) گريبانگير شما شود .
توضيحات :
« يَوْمٍ عَظيمٍ » : روز بزرگ . مراد قيامت است ( نگا : انعام / 15 ، اعراف / 59 ) . از آنجا كه در دنيا نيز انسان به مجازات عمل بد خود ( نگا : اعراف / 130 و 165 ) يا به مكافات عمل خوبه خود ( نگا : نحل / 30 ) مي‌رسد ، روز بزرگ مي‌تواند روزهاي سخت و وحشتناك دنيا نيز باشد ( نگا : شعراء / 189 ) .
سوره شعراء آيه 136
متن آيه :
قَالُوا سَوَاء عَلَيْنَا أَوَعَظْتَ أَمْ لَمْ تَكُن مِّنَ الْوَاعِظِينَ
ترجمه :
آنان ( به هود پاسخ دادند و ) گفتند : براي ما تفاوت نمي‌كند چه ما را اندرز بدهي يا ندهي ! ( بيهوده خود را خسته مكن و ما را درد سر مده ) .
توضيحات :
« قَالُوا » : قوم عاد گفتند . مراد از اين سخن تحقير و توهين است .
سوره شعراء آيه 137
متن آيه :
إِنْ هَذَا إِلَّا خُلُقُ الْأَوَّلِينَ
ترجمه :
اين ( چيزهائي كه به هم بافته‌اي و به ما خواهي گفت ) جز شيوه و عادت پيشينيان نيست ( آناني كه در گذشته خود را پيغمبر ناميده‌اند و دروغهائي را به گذشتگان تحويل داده‌اند و ادعاهائي همچون ادّعاي تو داشته‌اند ) .
توضيحات :
« إِنْ » : حرف نفي است . « خُلُقُ الأوَّلِينَ » : اخلاق و عادت گذشتگان و پيشينيان . مرادشان تكذيب همه پيغمبران است ( نگا : انعام / 25 ) . يا اين كه مراد اين است اعمالي كه آنان مرتكب مي‌شدند ، از قبيل بت‌پرستي و ساختن قصرها و قلعه‌هاي سر به فلك كشيده بر نقاط مرتفع ، و خشونت در مجازات رساندن و كيفر دادن ، همان چيزهائي است كه پيشينيان انجام مي‌داده‌اند و مطلب قابل ايرادي نمي‌باشد .
سوره شعراء آيه 138
متن آيه :
وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ
ترجمه :
و ما ( نه در اين جهان و نه در آن جهان ) عذاب داده نمي‌شويم .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 139
متن آيه :
فَكَذَّبُوهُ فَأَهْلَكْنَاهُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
قوم عاد ، هود را دروغگو ناميدند ( و رسالتش را نپذيرفتند ) و ما هم نابودشان كرديم . در اين ( سرگذشت قوم عاد ) عبرتي است ( براي كساني كه بخواهند از سرنوشت ديگران ، درسي و پندي بياموزند ) . اكثر قوم عاد ايمان نياوردند ( و راه كفر در پيش گرفتند و نتيجه آن را ديدند ) .
توضيحات :
« ءَايَةً » : درس عبرت . نشانه قدرت . « مَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ » : بيشتر قوم عاد ايمان نداشتند ، بيشتر مردم به اين روايت ايمان ندارند .
سوره شعراء آيه 140
متن آيه :
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
ترجمه :
بي‌گمان پروردگار تو چيره و توانا ( بر درهم شكستن جبّاران ستمكار ) و مهربان ( در حق ضعيفان ديندار ) است .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 141
متن آيه :
كَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلِينَ
ترجمه :
قوم ثمود پيغمبران را دروغگو ناميدند ( و از آنان فرمانبرداري نكردند ) .
توضيحات :
« كَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلِينَ » : ( نگا : فرقان / 37و38 ) .
سوره شعراء آيه 142
متن آيه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ صَالِحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
آن زمان كه برادرشان صالح بديشان گفت : آيا تقواپيشه نمي‌سازيد ؟ ( و از خدا نمي‌ترسيد ؟ ) .
توضيحات :
« أَخُوهُمْ » : ( نگا : شعراء / 106 ) . « أَلا تَتَّقُونَ » : آيا تقوا پيشه نمي‌سازيد ؟ هان ! تقواپيشه كنيد ( نگا : شعراء / 106 ) .
سوره شعراء آيه 143
متن آيه :
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
ترجمه :
من بي‌گمان برايتان پيغمبر اميني هستم .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 144
متن آيه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
پس از خدا بترسيد و از من اطاعت كنيد .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 145
متن آيه :
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
و در قبال تبليغ دعوت اجر و پاداشي از شما درخواست نمي‌كنم . اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانيان نيست .
توضيحات :
« إِنْ أَجْرِيَ . . . » : ( نگا : شعراء / 109 ) .
سوره شعراء آيه 146
متن آيه :
أَتُتْرَكُونَ فِي مَا هَاهُنَا آمِنِينَ
ترجمه :
آيا ( چنين تصوّر مي‌كنيد كه جهان سراي جاودانگي است و ) شما در نهايت امن و امان در ناز و نعمت جهان رها مي‌شويد ؟
توضيحات :
« أَتُتْرَكُونَ » : آيا به ترك شما گفته مي‌شود ؟ آيا رها مي‌شويد ؟ استفهام انكاري و مفيد نفي است . « مَا » : آنچه . مراد نعمت جهان است . « ههُنَا » : اينجا مراد اين جهان است . « ءَامِنِينَ » : در امن و امان و دور از دست انتقام و مرگ و عذاب و كيفر . حال است .
سوره شعراء آيه 147
متن آيه :
فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ
ترجمه :
در ميان باغها و چشمه‌سارها ؟
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 148
متن آيه :
وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ
ترجمه :
و در ميان كشتزارها ، و نخلستانهائي كه ميوه‌هاي نرم و شاداب و رسيده دارند ؟
توضيحات :
« طَلْع » : چوبهاي شكوفه خرما كه خوشه خرما در درون آن قرار دارد . در اينجا مراد نخستين ميوه خرما است ( نگا : انعام / 99 ، ِ / 10 ) . « هَضِيمٌ » : درهم فرو رفته و پر و تنگ يكديگر . نرم و لطيف و شاداب و رسيده .
سوره شعراء آيه 149
متن آيه :
وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتاً فَارِهِينَ
ترجمه :
و ماهرانه در دل كوهها خانه‌هائي را بتراشيد ( و بسازيد و در آنها به عيش و نوش بپردازيد ؟ )
توضيحات :
« تَنْحِتُونَ » : مي‌تراشيد . « فَارِهِينَ » : حاذقانه و ماهرانه . سرمستانه و هواپرستانه و شادان و خندان . حال ضمير ( و ) در فعل ( تَنْحِتُونَ ) است .
سوره شعراء آيه 150
متن آيه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسيد و از من اطاعت كنيد .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 151
متن آيه :
وَلَا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ
ترجمه :
و از فرمان اسراف كنندگان فرمانبرداري مكنيد .
توضيحات :
« أَمْرَ » : فرمان . مراد دستور و فرمان سران و رهبران ستمكار و بزهكار است .
سوره شعراء آيه 152
متن آيه :
الَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ
ترجمه :
آن كساني كه در زمين تباهي مي‌نمايند و اصلاح نمي‌كنند .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 153
متن آيه :
قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِينَ
ترجمه :
( قوم ثمود به صالح پاسخ دادند و ) گفتند : تو از زمره جادوشدگان و ديوانگان هستي و بس . ( اين است كه چنين پريشان‌گوئي و ياوه‌سرائي مي‌كني ) .
توضيحات :
« الْمُسَحَّرِينَ » : جادوشدگان . عقل از دست دادگان و ديوانگان ( نگا : اسراء / 47 ) .
سوره شعراء آيه 154
متن آيه :
مَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا فَأْتِ بِآيَةٍ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
ترجمه :
تو انساني همچون خود ما بيش نيستي ، ( آخر چگونه گمان مي‌بري كه پيغمبر شده‌اي ؟ ) اگر از زمره راستگوياني ، معجزه‌اي را به ما بنما .
توضيحات :
« ءَايَةً » : معجزه . نشانه .
سوره شعراء آيه 155
متن آيه :
قَالَ هَذِهِ نَاقَةٌ لَّهَا شِرْبٌ وَلَكُمْ شِرْبُ يَوْمٍ مَّعْلُومٍ
ترجمه :
( هنگامي كه خدا شتر ماده‌اي را معجزه‌آسا براي صالح پديدار كرد ، صالح بديشان ) گفت : اين شتري است ( كه خدا آن را معجزه شما نموده است ) . يك روز سهم آب متعلّق به آن و روز جداگانه ديگري سهم آب متعلّق به شما است .
توضيحات :
« نَاقَةٌ » : ( نگا : اعراف / 73 و 77 ، هود / 64 ، اسراء / 59 ، قمر / 27 ) . « شِرْبٌ » : سهم آب . نصيب و بهره‌اي از آب . اين شتر ، يك شتر عادي نبوده و گويا از ويژگيهاي آن يكي اين بوده است كه يك روز آب آبادي را به خود اختصاص مي‌داد و مي‌نوشيد !
سوره شعراء آيه 156
متن آيه :
وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَظِيمٍ
ترجمه :
كمترين آزاري به آن نرسانيد كه اگر چنين كنيد عذاب روز بزرگ ، شما را فرو خواهد گرفت .
توضيحات :
« يَوْمٍ عَظيمٍ » : روز بزرگ . مراد عذاب بزرگ است كه در روز معيّن و مقدّر رخ مي‌دهد . نسبت دادن عظيم به روز ، به جاي نسبت آن به عذاب براي مبالغه است . چرا كه عظمت روز ، به علّت عظمت بلا و مصيبت وارده است .
سوره شعراء آيه 157
متن آيه :
فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُوا نَادِمِينَ
ترجمه :
ولي آنان شتر را ( با تير ) كشتند و ( عذاب خدا را در چند قدمي خود ديدند و از كرده خود ) پشيمان شدند .
توضيحات :
« عَقَرُوهَا » : شتر را كشتند ( نگا : اعراف / 77 ، هود / 65 ) .
سوره شعراء آيه 158
متن آيه :
فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
عذاب ايشان را فرو گرفت ( و پشيماني بديشان سودي نبخشيد ) . مسلّماً در اين ( سرگذشتِ پايمردي پيغمبران و مؤمنان ، و سرنوشت كافران و ظالمان ) درس عبرتي ( براي مردمان ، و همچنين نشانه‌اي از قدرت خداوند جهان در ياري دينداران و نابودي بي‌دينان و گردنكشان تاريخ ) است . و اكثر ( قوم ثمود هم ايمان نياوردند و همچون قوم عاد ) ايشان ( نيز از زمره ) مؤمنان نشدند .
توضيحات :
« إِنَّ فِي ذلِكَ . . . » : ( نگا : شعراء / 139 ) .
سوره شعراء آيه 159
متن آيه :
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
ترجمه :
بي‌گمان پروردگار تو چيره ( بر گردنكشان و ) مهربان ( در حق مؤمنان ) است .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 160
متن آيه :
كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ الْمُرْسَلِينَ
ترجمه :
قوم لوط پيغمبران را دروغگو ناميدند ( و از ايشان پيروي نكردند ) .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 161
متن آيه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
آن زمان كه برادرشان لوط بديشان گفت : هان ! پرهيزگاري كنيد .
توضيحات :
« أَلا تَتَّقُونَ » : ( نگا : شعراء / 106 ) .
سوره شعراء آيه 162
متن آيه :
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
ترجمه :
بي‌گمان من پيغمبر اميني براي شما هستم .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 163
متن آيه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسيد و از من اطاعت كنيد .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 164
متن آيه :
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
در برابر اين ( دعوت آسماني ) مزدي از شما نمي‌خواهم . اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانيان نيست .
توضيحات :
« إِنْ أَجْرِيَ . . . » : ( نگا : شعراء / 109 ) .
سوره شعراء آيه 165
متن آيه :
أَتَأْتُونَ الذُّكْرَانَ مِنَ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
آيا در ميان جهانيان ، به سراغ جنس ذكور مي‌رويد ( و با ايشان به جاي زنان آميزش مي‌نمائيد ؟ ) .
توضيحات :
« الذُّكْرَانَ » : جمع ذَكَر ، نرها ، مراد مردان است ( نگا : شوري / 50 ) . « مِنَ الْعَالَمِينَ » : در ميان زنان و مردان ، به سراغ مردان مي‌رويد و همجنسگرائي مي‌كنيد . در ميان مردمان جهان ، تنها شما اين انحراف را پيش گرفته و به چنين كار پست و ننگيني آلوده‌ايد .
سوره شعراء آيه 166
متن آيه :
وَتَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَكُمْ رَبُّكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُم بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ عَادُونَ
ترجمه :
و همسراني را كه پروردگارتان برايتان آفريده است رها مي‌سازيد . بلكه اصلاً شما قومي هستيد كه ( با ارتكاب همه معاصي ، در ظلم به خود و جامعه ) از حدّ مي‌گذريد ( و مرزي ميان خوب و بد به رسميّت نمي‌شناسيد ) .
توضيحات :
« تَذَرُونَ » : رها مي‌سازيد . ترك مي‌كنيد ( نگا : بقره / 278 ) . « عَادُونَ » : متجاوزين . از حدود و مقرّرات خدا درگذرندگان ( نگا : بقره / 173 و 190 ) .
سوره شعراء آيه 167
متن آيه :
قَالُوا لَئِن لَّمْ تَنتَهِ يَا لُوطُ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْمُخْرَجِينَ
ترجمه :
گفتند : اي لوط ! اگر ( از اين سخنان ) دست نكشي ، از زمره تبعيد شدگان ( از شهر و ديار ما ) خواهي بود .
توضيحات :
« الْمُخْرَجِينَ » : اخراج شدگان . تبعيد شدگان .
سوره شعراء آيه 168
متن آيه :
قَالَ إِنِّي لِعَمَلِكُم مِّنَ الْقَالِينَ
ترجمه :
( لوط بديشان پاسخ داد و ) گفت : من از كار شما نفرت دارم ( و زشت و ناپسندش مي‌دانم ) .
توضيحات :
« الْقَالِينَ » : جمع قالي ، دشمن دارندگان . بيزاران ، كينه به دل دارندگان .
سوره شعراء آيه 169
متن آيه :
رَبِّ نَجِّنِي وَأَهْلِي مِمَّا يَعْمَلُونَ
ترجمه :
پروردگارا ! مرا و اهل و عيال و پيروان مرا از ( عذابي كه سزاوار ) كارهاي ايشان ( است ) به دور و محفوظ دار !
توضيحات :
« أَهْلِي » : مراد از اهل ، افراد مؤمن خانواده و همه پيروان است . « مِمَّا يَعْمَلُونَ » : از آنچه انجام مي‌دهند . مراد نجات از بلا و عذاب درهم كوبنده‌اي است كه زشتكاريها و گناهان ايشان به دنبال دارد .
سوره شعراء آيه 170
متن آيه :
فَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ أَجْمَعِينَ
ترجمه :
ما او را و جملگي خاندان و پيروان او را ( از عذاب و بلاي نابودكننده ناشي از كردار بزهكاران ) رهائي بخشيديم .
توضيحات :
« أَجْمَعِين » : جملگي . تأكيد است .
سوره شعراء آيه 171
متن آيه :
إِلَّا عَجُوزاً فِي الْغَابِرِينَ
ترجمه :
مگر پيرزني را كه ( همسر او بود ، و به سبب همكاري با بزهكاران ) از هلاك شدگان گرديد .
توضيحات :
« عَجُوزاً » : پيرزني . مراد همسر لوط است ( نگا : تحريم / 10 ) . « الْغَابِرِينَ » : هالكين . نابود شوندگان ( نگا : اعراف / 83 ) . باقيماندگان . « فِي الْغَابِرِينَ » : از زمره هلاك شوندگان . از جمله باقيماندگان در عذاب به همراه كافران و فاجران .
سوره شعراء آيه 172
متن آيه :
ثُمَّ دَمَّرْنَا الْآخَرِينَ
ترجمه :
سپس ما ديگران را نابود كرديم ( و جملگي اهل شهر را با شهر زير و رو نموده و درهم كوبيديم ) .
توضيحات :
« الآخَرِينَ » : ديگران . مراد ساكنان شهر است كه لوط و مؤمنان از ميانشان گريخته و به بيرون شهر رفته بودند .
سوره شعراء آيه 173
متن آيه :
وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِم مَّطَراً فَسَاء مَطَرُ الْمُنذَرِينَ
ترجمه :
و بر سرشان باران ( سنگ ) را بارانديم امّا چه باران بدي كه اين گروه تهديد شدگان را فرو گرفت ! ( باراني كه سخت شهر و ديارشان را ويران و نابود كرد ) .
توضيحات :
« أَمْطَرْنَا » : بارانديم . مراد سنگباران است ( نگا : هود / 82 ) . « الْمُنذَرِينَ » : بيم داده شدگان . تهديد شدگان . مراد قوم لوط است كه توسّط لوط تهديد به عذاب الهي شده بودند .
سوره شعراء آيه 174
متن آيه :
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
در اين ( ماجراي قوم لوط ) درس عبرتي ( براي هوشياران ) است ، و بيشتر آن قوم ايمان نياوردند ( و سزاي خود را ديدند ) .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 175
متن آيه :
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
ترجمه :
قطعاً پروردگار تو چيره ( بر نابودي بزهكاران و جبّاران تاريخ ) و مهربان ( در حق مؤمنان ) است .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 176
متن آيه :
كَذَّبَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ الْمُرْسَلِينَ
ترجمه :
ساكنان اَيْكَه پيغمبران را دروغگو ناميدند ( و از ايشان پيروي نكردند ) .
توضيحات :
« أَصْحَابُ الأيْكَةِ » : ( نگا : حجر / 78 ) .
سوره شعراء آيه 177
متن آيه :
إِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَيْبٌ أَلَا تَتَّقُونَ
ترجمه :
هنگامي كه شعيب بديشان گفت : هان ! پرهيزگاري كنيد .
توضيحات :
« أَلا تَتَّقُونَ » : ( نگا : شعراء / 106 ) .
سوره شعراء آيه 178
متن آيه :
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
ترجمه :
مسلّماً من براي شما پيغمبر اميني هستم .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 179
متن آيه :
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
ترجمه :
از خدا بترسيد و از من پيروي كنيد .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 180
متن آيه :
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
من در برابر دعوت خود هيچ گونه پاداشي از شما نمي‌خواهم و پاداش من جز بر پروردگار جهانيان نيست .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 181
متن آيه :
أَوْفُوا الْكَيْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِينَ
ترجمه :
پيمانه را به تمام و كمال بپردازيد ، و از زمره كم‌دهندگان ( جنس به مردم و كاهندگان اموال ايشان ) نباشيد .
توضيحات :
« أَوْفُوا الْكَيْلَ » : ( نگا : انعام / 152 ) . « الْمُخْسِرِينَ » : كم دهندگان ، كاهندگان ( نگا : الرحمن / 9 ، مطفّفين / 3 ) .
سوره شعراء آيه 182
متن آيه :
وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ
ترجمه :
و با ترازوي درست ( اشياء و اجناس را ) بكشيد .
توضيحات :
« زِنُوا » : وزن كنيد . بكشيد . « الْقِسْطَاسِ » : ترازو . « الْمُسْتَقِيمِ » : صحيح و درست .
سوره شعراء آيه 183
متن آيه :
وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ
ترجمه :
و اشياء مردم را نكاهيد ( و حقوق ايشان را ضايع نكنيد ) و در زمين تباهي نورزيد .
توضيحات :
« لا تَبْخَسُوا » : نكاهيد ( نگا : اعراف / 85 ، هود / 85 ) . « لا تَعْثَوْا » فساد نكنيد ( نگا : بقره / 60 ) .
سوره شعراء آيه 184
متن آيه :
وَاتَّقُوا الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالْجِبِلَّةَ الْأَوَّلِينَ
ترجمه :
و بپرهيزيد از ( عذاب ) كسي كه شما و نسلهاي گذشته را آفريده است .
توضيحات :
« الْجِبِلَّةَ » : جماعت و گروه . مراد دسته‌ها و نسلهاي قوي و مقتدر است ( نگا : يس / 62 ) .
سوره شعراء آيه 185
متن آيه :
قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِينَ
ترجمه :
گفتند : تو قطعاً از جمله جادوشدگان و ديوانگاني .
توضيحات :
« الْمُسَحَّرِينَ » : ( نگا : شعراء / 153 ) .
سوره شعراء آيه 186
متن آيه :
وَمَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا وَإِن نَّظُنُّكَ لَمِنَ الْكَاذِبِينَ
ترجمه :
تو انساني جز ما نيستي و ما مسلّماً تو را از زمره دروغگويان مي‌دانيم .
توضيحات :
« إِنْ » : حتماً . مسلّماً . مخفّف از مثقّله است . بعضي هم حرف ( إِنْ ) را نافيه و لام ( لَمِن ) را به معني ( إِلاّ ) مي‌دانند .
سوره شعراء آيه 187
متن آيه :
فَأَسْقِطْ عَلَيْنَا كِسَفاً مِّنَ السَّمَاءِ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
ترجمه :
اگر راست مي‌گوئي ( كه پيغمبري ) تكّه‌هائي از آسمان بر سر ما فرو ريز .
توضيحات :
« كِسَفاً » : جمع كِسْفَة ، قطعات . تكّه‌ها ( نگا : اسراء / 92 ) .
سوره شعراء آيه 188
متن آيه :
قَالَ رَبِّي أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ
ترجمه :
( شعيب بديشان ) گفت : پروردگار من آگاه‌تر ( از هر كسي ) از كارهائي است كه شما مي‌كنيد ( و معاصي و گناهاني كه مي‌ورزيد . مطمئنّاً عذاب درخور گناهتان را در وقت مقدّر به شما مي‌رساند ) .
توضيحات :
« رَبِّي أَعْلَمُ . . . » : اين سخن بر نهايت تفويض و توكّل شعيب ، و غايت تهديد ايشان دلالت دارد .
سوره شعراء آيه 189
متن آيه :
فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذَابُ يَوْمِ الظُّلَّةِ إِنَّهُ كَانَ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ
ترجمه :
او را تكذيب كردند و در نتيجه عذاب روزِ ابر ايشان را فرو گرفت ( و آتش سوزان آنان را سوزاند ) . واقعاً عذاب روز بزرگي بود .
توضيحات :
« الظُّلَّةِ » : ابر سايه‌گستر ( نگا : اعراف / 171 ) . گويا از شدّت گرما به زير ابر بزرگي پناهنده شده بودند و ابر بر آنان باران آتش باراند و ايشان را به بدترين وجه سوزاند . « عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ » : ( نگا : شعراء / 135 و 156 ) .
سوره شعراء آيه 190
متن آيه :
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
همانا در اين ( سرگذشت نيز ) درس عبرتي است ( براي عاقلان ) و بيشتر ايشان ( هم ) ايمان نياوردند ( و جزاي خود را ديدند ) .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 191
متن آيه :
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
ترجمه :
بي‌گمان پروردگارت چيره و مهربان است .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 192
متن آيه :
وَإِنَّهُ لَتَنزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
اين ( قرآن ) فرو فرستاده پروردگار جهانيان است ( و همه سرگذشتهاي مذكور در آن راست ، و احكام آن تا روز قيامت برجا و واجب‌الاجرا است ) .
توضيحات :
« إِنَّهُ » : همانا قرآن . « تَنزِيلُ » : مصدر است و به معني اسم مفعول است ، يعني مُنَزَّل و فرو فرستاده ( نگا : انعام / 114 ) .
سوره شعراء آيه 193
متن آيه :
نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ
ترجمه :
جبرئيل آن را فرو آورده است .
توضيحات :
« الرُّوحُ الأمِينُ » : لقب جبريل ( ع ) است .
سوره شعراء آيه 194
متن آيه :
عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ
ترجمه :
بر قلب تو ، تا از زمره بيم دهندگان باشي .
توضيحات :
« قَلْب » : مراد روح پيغمبر است كه پايگاه نزول معجزه بزرگ و جاويدان قرآن است .
سوره شعراء آيه 195
متن آيه :
بِلِسَانٍ عَرَبِيٍّ مُّبِينٍ
ترجمه :
با زبان عربي روشن و آشكاري است .
توضيحات :
« بِلِسَانٍ » : جار و مجرور متعلّق به فعل ( نَزَل ) است . « مُبِينٍ » : واضح و روشن ( نگا : يوسف / 1 ) .
سوره شعراء آيه 196
متن آيه :
وَإِنَّهُ لَفِي زُبُرِ الْأَوَّلِينَ
ترجمه :
( وصف ) اين قرآن در كتابهاي پيشينيان ( از قبيل تورات و انجيل ) موجود است .
توضيحات :
« زُبُر » : جمع زَبُور . كتابها ( نگا : آل‌عمران / 184 ، نحل / 44 ) . « إِنَّهُ لَفِي زُبُرِ الأوَّلِينَ » : بيشتر فضائل و عقائد و مواعظ و قصص قرآن و صفات پيغمبر ، در كتابهاي پيغمبران پيشين موجود بوده است ( نگا : بقره / 89 ، طه / 133 ، اعلي / 18 و 19 ) . اين فرموده ، به اعتبار اغلب است .
سوره شعراء آيه 197
متن آيه :
أَوَلَمْ يَكُن لَّهُمْ آيَةً أَن يَعْلَمَهُ عُلَمَاء بَنِي إِسْرَائِيلَ
ترجمه :
آيا همين نشانه براي ( ايمان آوردن ) ايشان كافي نيست كه علماي بني‌اسرائيل ( به خوبي ) از آن آگاهند ؟ !
توضيحات :
« ءَايَةً » : نشانه . دليل و برهان بر صدق رسول . « أَن يَعْلَمَهُ . . . » : مراد علم و آگاهي بني‌اسرائيل از دلائل حقّانيّت قرآن و صدق دعوت است ( نگا : بقره / 146 ، رعد / 43 ) .
سوره شعراء آيه 198
متن آيه :
وَلَوْ نَزَّلْنَاهُ عَلَى بَعْضِ الْأَعْجَمِينَ
ترجمه :
اگر قرآن را بر يكي از غير عربها نازل مي‌كرديم .
توضيحات :
« بَعْضِ » : يكي . فردي . « الأعْجَمِينَ » : غير عربها . مفرد آن أَعْجَم ، يعني كسي كه سخنش براي عربها نامفهوم باشد . عربها به غير عربها ، عجم مي‌گويند .
سوره شعراء آيه 199
متن آيه :
فَقَرَأَهُ عَلَيْهِم مَّا كَانُوا بِهِ مُؤْمِنِينَ
ترجمه :
و او قرآن را براي آنان مي‌خواند ( به گونه كاملاً رسا و گويا و صحيح و زيبا ) به آن ايمان نمي‌آوردند .
توضيحات :
« مَا كَانُوا بِهِ مُؤْمِنِينَ » : مراد اين است كه قرآن چه رسد به اين كه توسّط پيغمبري از خودشان آمده است ، اگر توسّط فردي غير عرب هم به دستشان مي‌رسيد و اعجاز آن را بيش از پيش هم مي‌ديدند و به فرض مي‌دانستند كه چنين كلامي ساخته چنين فردي نمي‌تواند باشد ، باز هم ايمان نمي‌آوردند .
سوره شعراء آيه 200
متن آيه :
كَذَلِكَ سَلَكْنَاهُ فِي قُلُوبِ الْمُجْرِمِينَ
ترجمه :
ما اين گونه قرآن را ( با بياني گويا و رسا ، و به شيوه ساده و آسان ، توسّط فردي از خودشان ) به دلهاي بزهكاران وارد مي‌گردانيم ( و فصاحت و بلاغت و اعجاز آن را بديشان مي‌فهمانيم . امّا . . . ) .
توضيحات :
« سَلَكْنَاهُ » : آن را داخل و وارد مي‌گردانيم ( نگا : حجر / 12 ) .
سوره شعراء آيه 201
متن آيه :
لَا يُؤْمِنُونَ بِهِ حَتَّى يَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِيمَ
ترجمه :
( امّا ايشان ، به سبب دلهاي بيماري كه دارند ) بدان ايمان نمي‌آورند ، تا عذاب دردناك را ( و مجازات شديدي را كه بدان بيم داده شده بودند ) مي‌بينند . ( امّا چه فايده كه ديگر ايمان ايشان پذيرفته و سودمند نيست ) .
توضيحات :
« الْعَذَاب » : مراد عقاب و عذابي است كه از آن بيم داده شده‌اند .
سوره شعراء آيه 202
متن آيه :
فَيَأْتِيَهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ
ترجمه :
عذاب ، ناگهاني گريبانگير ايشان مي‌گردد . به گونه‌اي كه نمي‌فهمند ( چگونه و از كجا سر رسيده است ) .
توضيحات :
« بَغْتَةً » : ناگهاني . « وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ » : به گونه‌اي كه از آمدن آن خبردار و آگاه نمي‌شوند و غافلگير مي‌گردند .
سوره شعراء آيه 203
متن آيه :
فَيَقُولُوا هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ
ترجمه :
( و به هنگام نزول عذاب فرياد برمي‌آورند ) و مي‌گويند : آيا به ما مهلتي و فرصتي داده مي‌شود ؟ ! ( آخر اكنون همه چيز را مي‌دانيم و سخت پشيمانيم و گوش بفرمانيم ! مگر چنين چيزي ممكن است ؟ ! ) .
توضيحات :
« مُنظَرُونَ » : مهلت داده شدگان ( نگا : اعراف / 15 ، حجر / 8 و 37 ) . « هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ » : اين جمله مي‌تواند بيانگر قطع اميد و اظهار تأسّف ايشان باشد ، و يا اين كه بيانگر درخواست بي‌پاسخ آنان بشمار آيد .
سوره شعراء آيه 204
متن آيه :
أَفَبِعَذَابِنَا يَسْتَعْجِلُونَ
ترجمه :
آيا درخواست سرعت گرفتن و جلو افتادن ( نزول ) عذاب ما را داشتند ؟ !
توضيحات :
« يَسْتَعْجِلُونَ » : درخواست جلو انداختن دارند . درخواست مي‌نمايند عذاب پيش از زمان خود فرا رسد . اشاره به اين است كه كافران بارها تمسخركنان به پيغمبران مي‌گفتند : هر چه زودتر خدا عذابي را كه ما را از آن مي‌ترسانيد به ما برساند ( نگا : اعراف / 70 و 77 ، انفال / 32 ، هود / 32 ، عنكبوت / 29 ، احقاف / 22 ) .
سوره شعراء آيه 205
متن آيه :
أَفَرَأَيْتَ إِن مَّتَّعْنَاهُمْ سِنِينَ
ترجمه :
بگو ببينم ، اگر ما سالهاي ديگري ايشان را ( از اين زندگي دنيا ) بهره‌مند سازيم ( و با خوشي و خرّمي مدّت ديگري را بسر ببرند ) .
توضيحات :
« اَفَرَأَيْتَ » : به من بگو . بيان كن ( نگا : مريم / 77 ، فرقان / 43 ) . « سِنِينَ » : سالها .
سوره شعراء آيه 206
متن آيه :
ثُمَّ جَاءهُم مَّا كَانُوا يُوعَدُونَ
ترجمه :
سپس عذابي كه به آنان وعده داده مي‌شود ، دامنگيرشان گردد .
توضيحات :
« مَا » : فاعل فعل ( جَآءَ ) است .
سوره شعراء آيه 207
متن آيه :
مَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا كَانُوا يُمَتَّعُونَ
ترجمه :
اين تمتّع و بهره‌گيري از دنيا ، براي آنان چه سودي خواهد داشت ؟
توضيحات :
« مَا » : واژه نخستين استفهاميّه ، و واژه دوم موصوله يا مصدريّه است .
سوره شعراء آيه 208
متن آيه :
وَمَا أَهْلَكْنَا مِن قَرْيَةٍ إِلَّا لَهَا مُنذِرُونَ
ترجمه :
ما اهل هيچ شهر و دياري را هلاك نكرده‌ايم ، مگر اين كه بيم دهندگاني ( از پيغمبران ) داشته‌اند ( و قبلاً به ميان ايشان رفته‌اند و به اندرز و رهنمودشان برخاسته‌اند و آنان را به اوامر و نواهي خدا آشنا ساخته‌اند ) .
توضيحات :
« قَرْيَةٍ » : شهر و ديار . مراد ساكنان آنجا است .
سوره شعراء آيه 209
متن آيه :
ذِكْرَى وَمَا كُنَّا ظَالِمِينَ
ترجمه :
تا متذكّر شوند و بيدار گردند . ما هرگز ستمگر نبوده‌ايم ( تا پيش از ارسال پيغمبران و اتمام حجّت بر مردمان ، ايشان را عذاب دهيم ) .
توضيحات :
« ذِكْري » : يادآوري و عبرت . مفعول له است . يا خبر مبتداي محذوف و تقدير چنين است : هذِهِ ذِكْري . . . .
سوره شعراء آيه 210
متن آيه :
وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّيَاطِينُ
ترجمه :
اين قرآن را شياطين فرو نياورده‌اند ( و بلكه جبريل آن را فرو آورده است ) .
توضيحات :
« مَا تَنَزَّلَتْ . . . » : مشركان مي‌گفتند : جنّيان و شياطين قرآن را به محمّد مي‌رسانند ، و او همچون كاهنان الهامات و اطّلاعات خود را از ايشان دريافت مي‌دارد .
سوره شعراء آيه 211
متن آيه :
وَمَا يَنبَغِي لَهُمْ وَمَا يَسْتَطِيعُونَ
ترجمه :
( اصلاً اين كار ) ايشان را نسزد ، و توانائي ( چنين كاري را ) ندارند .
توضيحات :
« مَا يَنْبَغِي لَهُمْ » : ايشان را نسزد . سزاوار آن نيستند .
سوره شعراء آيه 212
متن آيه :
إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ
ترجمه :
قطعاً ايشان از گوش فرا دادن ( به فرشتگان و دريافت پيام آسماني از ايشان ) محروم و بركنارند .
توضيحات :
« السَّمْع » : گوش فرا دادن و شنيدن ( نگا : حجر / 9 ، جنّ / 8 و 9 ) .
سوره شعراء آيه 213
متن آيه :
فَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ فَتَكُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِينَ
ترجمه :
بجز خدا معبودي را به فرياد مخوان و پرستش مكن ، كه ( اگر چنين كني ) از زمره عذاب شوندگان خواهي بود .
توضيحات :
« لا تَدْعُ » : به فرياد مخوان . به كمك مطلب . پرستش مكن . « مَعَ اللهِ » : با خدا . مراد بجز خدا است . « فَتَكُونَ . . . » : مخاطب پيغمبر و مراد افراد امّت است .
سوره شعراء آيه 214
متن آيه :
وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ
ترجمه :
خويشاوندان نزديك خود را ( از شرك و مخالفت با فرمان پروردگار ) بترسان ( و آنان را به سوي توحيد و دادگري فرا خوان ) .
توضيحات :
« عَشِيرَة » : وابستگان و خويشان ( نگا : توبه / 24 ) .
سوره شعراء آيه 215
متن آيه :
وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
ترجمه :
و بال ( محبّت و مودّت ) خود را براي مؤمناني كه از تو پيروي مي‌كنند بگستران .
توضيحات :
« إِخْفِضْ جَنَاحَكَ » : بگستران بال خود را . مراد نرمخوئي و فروتني و مهرباني است ( نگا : حجر / 88 ) .
سوره شعراء آيه 216
متن آيه :
فَإِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ إِنِّي بَرِيءٌ مِّمَّا تَعْمَلُونَ
ترجمه :
و اگر آنان ( كه خويشان تو مي‌باشند ) از فرمان تو سركشي كردند ، بگو : من از كار شما بيزارم ( و شما را دوست نمي‌دارم ) .
توضيحات :
« عَصَوْكَ » : از تو سرپيچي و سركشي كردند و نافرماني نمودند . مرجع ضمير ( و ) خويشان نزديك است . يا مرجع آن مؤمنين است كه اگر در احكام و فروع اسلام از محمّد ( پيروي نكنند ، از ايشان و معاصي ايشان بيزاري مي‌جويد .
سوره شعراء آيه 217
متن آيه :
وَتَوَكَّلْ عَلَى الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ
ترجمه :
و بر خداي چيره و مهربان توكّل كن .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 218
متن آيه :
الَّذِي يَرَاكَ حِينَ تَقُومُ
ترجمه :
آن خدائي كه تو را مي‌بيند بدان گاه كه ( براي نماز تهجّد ) برمي‌خيزي .
توضيحات :
« تَقُومُ » : برمي‌خيزي . پا مي‌شوي . مراد قيام براي تهجّد ، يعني نماز شب يا ساير نمازهاي ديگر است .
سوره شعراء آيه 219
متن آيه :
وَتَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ
ترجمه :
و ( همچنين مي‌بيند ) حركت ( قيام و ركوع و سجود و نشست و برخاست ) تو را در ميان ( صف جماعت ) سجده برندگان .
توضيحات :
« تَقَلُّبَ » : انتقال از حالي به حالي . مراد اوضاع و احوال قيام و ركوع و سجده ، و بالاخره حركات و سكنات نمازگزار است . « السَّاجِدِينَ » : سجده برندگان . مراد مؤمناني است كه به نماز جماعت مشغولند .
سوره شعراء آيه 220
متن آيه :
إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
ترجمه :
چرا كه او بس شنوا و آگاه است .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 221
متن آيه :
هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلَى مَن تَنَزَّلُ الشَّيَاطِينُ
ترجمه :
آيا به شما خبر بدهم شياطين بر چه كسي نازل مي‌شوند ( و القاء وسوسه مي‌كنند ؟ ) .
توضيحات :
« هَلْ أُنَبِّئُكُمْ . . . » : اين آيه پاسخ به تهمت كافران است كه مي‌گفتند قرآن را شياطين به محمّد القاء مي‌كنند .
سوره شعراء آيه 222
متن آيه :
تَنَزَّلُ عَلَى كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ
ترجمه :
بر كساني نازل مي‌گردند كه كذّاب و بس گناهكار باشند . ( چرا كه كاهنان و غيبگويان دروغزن و پلشت‌مي‌باشند ) .
توضيحات :
« أَفَّاكٍ » : مرتكب شونده زشت‌ترين دروغها . كذّابي كه دائماً دروغهاي بزرگ را رديف مي‌سازد . « أَثِيمٍ » : گناهكار و بزهكار .
سوره شعراء آيه 223
متن آيه :
يُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ
ترجمه :
( به شياطين ) گوش فرا مي‌دهند ، و بيشترشان دروغگويند ( و از پيش خود چيزهائي به هم مي‌بافند ) .
توضيحات :
« يُلْقُونَ السَّمْعَ » : گوش فرا مي‌دهند . شنيده‌هاي خود را به ديگران القاء مي‌كنند و مي‌رسانند . « وَ أَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ » : بيشترشان دروغگويند . مراد اين است كه كاهنان و غيبگويان مطلقاً دروغگويند ، ولي سخنان دروغ خود را در لابلاي سخنان و واژه‌هاي صحيح پنهان و بيان مي‌دارند .
سوره شعراء آيه 224
متن آيه :
وَالشُّعَرَاء يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ
ترجمه :
سرگشتگان و گمراهان از شعراء پيروي مي‌كنند .
توضيحات :
« الشُّعَرَآءُ . . . » : كافران مي‌گفتند قرآن شعر است و محمّد از زمره شاعران است . خدا مي‌فرمايد اغلب شعراء سخنانشان مبتني بر باطل و دروغ است و به دنبال خيال روان مي‌گردند . ولي محمّد از خدا سخنان خود را دريافت مي‌دارد و كلامش احكام و حكمت و دستور زندگي است .
سوره شعراء آيه 225
متن آيه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وَادٍ يَهِيمُونَ
ترجمه :
مگر نمي‌بيني كه آنان به هر راهي بي‌هدف پا مي‌گذارند ( و غرق تخيّلات و تشبيهات شاعرانه خويش بوده و در بند منطق و استدلال نمي‌باشند ؟ ) .
توضيحات :
« وَادٍ » : درّه . مراد راه است . نوع كلام و فن سخن . مراد انواع شعر ، از قبيل : هجاء و مدح و غزل و غيره است . در اينجا تنها فنون و انواع شعر مورد نظر است . « يَهِيمُونَ » : سرگشته روان مي‌گردند . بي‌هدف اقدام مي‌كنند .
سوره شعراء آيه 226
متن آيه :
وَأَنَّهُمْ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُونَ
ترجمه :
و اين كه ايشان چيزهائي مي‌گويند كه خودشان انجام نمي‌دهند و بدانها عمل نمي‌كنند .
توضيحات :
. . .
سوره شعراء آيه 227
متن آيه :
إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيراً وَانتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنقَلَبٍ يَنقَلِبُونَ
ترجمه :
مگر شاعراني كه مؤمن هستند و كارهاي شايسته و بايسته مي‌كنند و بسيار خدا را ياد مي‌نمايند ( و اشعارشان مردم را به ياد خدا مي‌اندازد ) و هنگامي كه مورد ستم قرار مي‌گيرند ( با اين ذوق خويش خود را و ساير مؤمنان را ) ياري مي‌دهند . و كساني كه ستم مي‌كنند خواهند دانست كه بازگشتشان به كجا و سرنوشتشان چگونه است ! !
توضيحات :
« إِنتَصَرُوا » : كمك كردند و ياري دادند . مراد دفاع از اسلام و مؤمنان و پاسخ به هجاء باطل كافران با هجاء حق است . « مُنقَلَبٍ » : مرجع ، بازگشت ( نگا : كهف / 36 ) . « يَنقَلِبُونَ » : برمي‌گردند . بازگشت مي‌كنند ( نگا : شعراء / 50 ) .
بازگشت به لیست سوره‌ها