تفسير نور:
سوره إبراهيم آيه 1
متن آيه :
الَر كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ
ترجمه :
الف . لام . را . ( اين قرآن ) كتابي است كه آن را براي تو فرستاده‌ايم تا اين كه مردمان را ( در پرتو تعليمات آن ) با توفيق و تفضّل پروردگارشان ، از تاريكيها ( و گمراهيهاي كفر و ناداني ) به سوي نور ( و روشنائي ايمان و دانائي ) بيرون بياوري ، ( يعني كه ) به راه خداي چيره ستوده ( درآوري ) .
توضيحات :
« الر » : ( نگا : بقره / 1 ) . « إِذْنِ » : توفيق و تفضّل . فرمان و دستور . اجازه . « إِلَيا صِرَاطِ . . . » : بَدَل از ( إِلَي النُّورِ ) است . يعني كه راه خدا ، مكان نور و روشنائي است ، و در پرتو نور و روشنائي ، حقائق يافته مي‌شود و هدايت ميسّر مي‌گردد .
سوره إبراهيم آيه 2
متن آيه :
اللّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ وَوَيْلٌ لِّلْكَافِرِينَ مِنْ عَذَابٍ شَدِيدٍ
ترجمه :
خدائي كه آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است از آن او است . واي بر كافران ! كه عذاب سختي ( و مجازات شديدي ) دارند ، ( چرا كه در چنگ خداي غالب بر هر چيز و مالك همه چيز گرفتارند ) .
توضيحات :
« أَللهِ » : عطف بيان ( الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ ) يا موصوف مؤخّر آن است . « وَيْلٌ » : واي . هلاك و نابودي .
سوره إبراهيم آيه 3
متن آيه :
الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الآخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجاً أُوْلَئِكَ فِي ضَلاَلٍ بَعِيدٍ
ترجمه :
كساني كه زندگي دنيا را بر زندگي آخرت ترجيح مي‌دهند ، و مردمان را از راه خدا باز مي‌دارند ، و راه خدا را نادرست نشان داده و كج و معوجّ مي‌نمايانند ، آنان در گمراهي سخت و ژرفي گرفتارند .
توضيحات :
« يَسْتَحِبُّونَ » : آن را سخت دوست مي‌دارند و تفضيل و ترجيحش مي‌دهند . استحباب به معني تلاش در محبّت و دوست داشت چيزي است و هرگاه با ( عَلي ) متعدّي شود ، معني مقدّم داشتن را مي‌بخشد ( نگا : توبه / 23 ، نحل / 107 ، فصّلت / 17 ) . « يَبْغُونَهَا عِوَجاً » : ( نگا : آل‌عمران / 99 ) . « ضَلالٍ بَعِيدٍ » : ( نگا : نساء / 60 ) .
سوره إبراهيم آيه 4
متن آيه :
وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللّهُ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
( اي محمّد ! ) ما هيچ پيغمبري را نفرستاده‌ايم مگر اين كه به زبان قوم خودش ( متكلّم بوده است ) تا براي آنان ( احكام الهي را ) روشن سازد ( و حقائق را تبيين و تفهيم كند ) . سپس خداوند هركس را كه ( به فرمان آسماني گوش نكرده است ) گمراه ساخته است و هركس را كه ( برابر دستور آسماني حركت نموده است ) رهنمود ساخته است . و او چيره ( بر هر كاري است كه بخواهد ، و كارهايش ) داراي حكمت است .
توضيحات :
« بِلِسَانِ قَوْمِهِ » : به زبان قوم خود . « لِيُبَيِّنَ لَهُمْ . . . » : مراد اين است كه تبليغ كار پيغمبران ، و هدايت كار خدا است .
سوره إبراهيم آيه 5
متن آيه :
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ
ترجمه :
موسي را همراه با آيات ( و مؤيّد به معجزات ) خود فرستاديم ( و بدو دستور داديم ) كه قوم خويش را از تاريكيهاي ( كفر و جهل ) بيرون بياور ( و ) به سوي نور ( ايمان و دانش رهنمود گردان ) و روزهاي خوشي و ناخوشي و نعمت و نقمتي را به ياد ايشان بياور كه خدا بر سرِ گذشتگان آورده است . بي‌گمان در اين كار ( كه بيان سرگذشت نيكان و بدان پيشين است ) براي هر شكيباي ( بر مصائب و بلاياي آسماني و ) سپاسگزار ( بر انعام و عطاياي الهي ) ، دلائل بزرگي ( و نشانه‌هاي سترگي بر وحدانيّت خدا ) است .
توضيحات :
« بِئَايَاتِنَا » : همراه با معجزه‌هاي دالّ بر صدق موسي ( نگا : اعراف / 107 و 108 ، إسراء / 101 ) . « أَنْ » : اين كه . حرف ناصبه است و پيش از آن حرف جر ( ب ) حذف شده و يا مفسّره است و به معني ( أَيْ ) مي‌باشد . « ذَكِّرْهُمْ » : بدانان گوشزد كن . به يادشان آور . « ايَّامِ اللهِ » : روزهاي خدا . ذكر ظرف و مراد مظروف است . يعني : حوادث خوش و ناخوشي كه در آنها رخ داده و مصائب و بلايائي كه آنها را گريبانگير دسته‌اي و نعمتها و لطفهائي كه بهره گروهي نموده است ( نگا : يونس / 102 ، جاثيه / 14 ) . « صَبَّارٍ » : بسيار شكيبا . « شَكُورٍ » : بسيار سپاسگزار .
سوره إبراهيم آيه 6
متن آيه :
وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنجَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَيُذَبِّحُونَ أَبْنَاءكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَفِي ذَلِكُم بَلاء مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! براي عبرت قوم خود بيان كن ) وقتي را كه موسي به قوم خود گفت : نعمت دادن خدا به خويشتن را به ياد آريد ، آن زمان كه شما را از فرمان فرعونيان كه بدترين شكنجه‌ها را به شما مي‌رساندند و پسرانتان را سر مي‌بريدند و زنانتان را زنده نگاه مي‌داشتند نجاتتان داد ، و در آن ( عذاب و نجات ) آزمايش بزرگ شما نهفته بود .
توضيحات :
« أَنجَاكُمْ » : نجاتتان داد . ( براي معني دقيق آيه و لغات آن ، به بقره / 49 و اعراف / 141 مراجعه شود ) .
سوره إبراهيم آيه 7
متن آيه :
وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ
ترجمه :
و ( اي بني‌اسرائيل ! به ياد آوريد ) آن زمان را كه پروردگارتان مؤكّدانه اعلام كرد كه اگر ( از نعمتهاي خدادادي ، به وسيله ثبات بر ايمان و تلاش در عبادت ) سپاسگزاري كرديد ، هر آينه ( نعمتهاي خود را ) برايتان افزايش مي‌دهم ، و اگر كافر ( و ناسپاس ) شديد ( شما را به عذاب دردناكي گرفتار مي‌سازم و بدانيد كه ) بي‌گمان عذاب من بسيار سخت است .
توضيحات :
« تَأَذَّنَ » : مؤكّدانه اعلام كرد . روشن و آشكار خبر داد ( نگا : اعراف / 167 ) .
سوره إبراهيم آيه 8
متن آيه :
وَقَالَ مُوسَى إِن تَكْفُرُواْ أَنتُمْ وَمَن فِي الأَرْضِ جَمِيعاً فَإِنَّ اللّهَ لَغَنِيٌّ حَمِيدٌ
ترجمه :
و موسي گفت : اگر شما و همه كساني كه در زمين هستيد كافر شويد و ناسپاس گرديد ، به خدا زياني نمي‌رسد ، چرا كه خداوند بي‌نياز ( از ايمان ايمانداران و سپاس سپاسگزاران است ، و اگر كسي هم بدو ايمان نياورد و شكر انعامش را نگزارد ، او ذاتاً ) ستوده است .
توضيحات :
« إِن تَكْفُرُوا » : اگر كافر شويد . اگر كفران نعمت كنيد و ناسپاس گرديد .
سوره إبراهيم آيه 9
متن آيه :
أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَعَادٍ وَثَمُودَ وَالَّذِينَ مِن بَعْدِهِمْ لاَ يَعْلَمُهُمْ إِلاَّ اللّهُ جَاءتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَرَدُّواْ أَيْدِيَهُمْ فِي أَفْوَاهِهِمْ وَقَالُواْ إِنَّا كَفَرْنَا بِمَا أُرْسِلْتُم بِهِ وَإِنَّا لَفِي شَكٍّ مِّمَّا تَدْعُونَنَا إِلَيْهِ مُرِيبٍ
ترجمه :
آيا به شما نرسيده است خبر كساني كه پيش از شما بوده‌اند ؟ ( از قبيل ) قوم نوح و عاد و ثمود و كسان ديگري كه پس از ايشان آمده‌اند و جز خدا كسي ( تعداد بيشمار ) آنان را ( نمي‌داند و ايشان را چنان كه بايد ) نمي‌شناسد . پيغمبرانشان دلائل روشن و معجزات آشكاري برايشان آوردند ( و بديشان نمودند ) ، ولي آنان دستهايشان را بر دهانهاي پيغمبران گذاشتند ( و از تبليغ آنان جلوگيري نمودند و سدّ راه رسالت آسماني و دشمن دعوت الهي شدند و ) گفتند : ما ايمان نداريم به چيزي كه به همراه آن فرستاده شده‌ايد ( و دلائل و معجزات شما را قبول نمي‌كنيم و رسالتتان را تصديق نمي‌نمائيم ) و درباره چيزي كه ما را بدان مي‌خوانيد سخت در شكّ و گمانيم ( و به يكتاپرستي و قانون آسماني يقين و باور نداريم ) .
توضيحات :
« نَبَأ » : خبر . « قَوْمِ » : بدل يا عطف بيان ( أَلَّذِينَ ) است . « فَرَدُّوا أَيْدِيَهُمْ فِي أَفْوَاهِهِمْ » : اگر معني ( أَيْدي ) و ( أَفْواه ) همان اندامهاي مشهور بدن باشد كه دستها و زبانها است ، معاني جمله عبارت است از : دستهايشان را در دهانهايشان نهادند و از شدّت خشم و بيزاري از دعوت پيغمبران ، آنها را گاز گرفتند . دستهايشان را به سبب غلبه خنده و قهقهه تمسخرآميز بر دهانهايشان نهادند و پيغمبران را استهزاء كردند . دستهايشان را بر دهانهايشان نهادند يعني كه اي داعيان بس كنيد و ساكت باشيد . دستهايشان را بر دهانهاي انبياء نهادند و جلو سخنانشان را گرفتند . و . . . اگر هم واژه‌هاي ( أَيْدي ) و ( أَفْواه ) مَجاز باشد ، معاني جمله عبارت خواهد بود از : مراد از ( أَيْدي ) دلائل و حجّتهاي انبياء و نصائح و راهنمائيهاي ايشان است ، و برگرداندن سخنها به دهانها ، عدم پذيرش آنها است . يعني سخنان خودتان براي خودتان خوب است ، ما آنها را نمي‌شنويم و بدانها عمل نمي‌كنيم . « بِمَا » : مراد از ( ما ) حجّتها و معجزه‌ها است و نپذيرفتن آنها هم نشانه بي‌باوري نسبت به نبوّت و رسالت آسماني است . « مِمَّا » : مراد از ( ما ) اعتقاد به خدا ، وحدانيّت او ، پيغمبري ، اديان و شرائع الهي است . « مُرِيبٍ » : شكّ‌انداز . به گمان افكننده . صفت واژه ( شَكٍّ ) و براي تأكيد معني آن است .
سوره إبراهيم آيه 10
متن آيه :
قَالَتْ رُسُلُهُمْ أَفِي اللّهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يَدْعُوكُمْ لِيَغْفِرَ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرَكُمْ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى قَالُواْ إِنْ أَنتُمْ إِلاَّ بَشَرٌ مِّثْلُنَا تُرِيدُونَ أَن تَصُدُّونَا عَمَّا كَانَ يَعْبُدُ آبَآؤُنَا فَأْتُونَا بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ
ترجمه :
پيغمبرانشان بديشان گفتند : مگر درباره وجود خدا ، آفريننده آسمانها و زمين ، بدون مُدِل و نمونه پيشين ، شكّ و ترديدي در ميان است ؟ ( مگر عقل شما كتاب باز هستي را نمي‌نگرد و به مؤلف آن راه نمي‌برد ؟ ) . او شما را فرا مي‌خواند تا گناهانتان را ببخشايد و ( از گذشته ناپاكتان صرف‌نظر نمايد ، و بدين زوديها هلاكتان نسازد و بلكه ) تا مدّت مشخّصي ( كه در آن مرگتان فرا مي‌رسد ) شما را بر جاي و محفوظ دارد . آنان ( مسخره‌كنان در پاسخ پيغمبران ) گفتند : شما جز انسانهائي همچون ما نيستيد ( و فضيلتي بر ما نداريد تا از ميان ما شما را برگزينند و پيام‌آوران آسماني براي مردمان زميني كنند ) و شما مي‌خواهيد ما را از چيزهائي منصرف و به دور داريد كه پدرانمان آنها را مي‌پرستيده‌اند . ( ذكر خلقت آسمانها و زمين فائده‌اي ندارد . اگر راست مي‌گوئيد ) براي ما دليل روشني بياوريد ( و معجزه‌هائي بنمائيد كه ما پيشنهاد مي‌كنيم ) .
توضيحات :
« فَاطِرِ » : آفريننده بدون الگو و مدل ( نگا : انعام / 14 ، يوسف / 101 ) . بدل يا صفت ( الله ) است . « أَجَلٍ مُسَمّيً » : وقت تعيين شده . مراد هنگام مرگ طبيعي است ( نگا : هود / 3 ، نحل / 61 ، عنكبوت / 53 - 55 ، فاطر / 45 ، احقاف / 3 ) . « عَمّا » : از چيزهائي كه . مراد بتها است . « سُلْطَانٍ » : حجّت و برهان . مراد معجزه‌هاي پيشنهادي است .
سوره إبراهيم آيه 11
متن آيه :
قَالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِن نَّحْنُ إِلاَّ بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ وَلَكِنَّ اللّهَ يَمُنُّ عَلَى مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَمَا كَانَ لَنَا أَن نَّأْتِيَكُم بِسُلْطَانٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللّهِ وَعلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
ترجمه :
پيغمبرانشان بديشان گفتند : ( همان گونه كه گفتيد ) ما جز انسانهايي همچون شما نيستيم ، و ليكن خداوند بر هركس از بندگانش كه بخواهد منت مي‌نهد ( و او را با لطف خود مي‌نوازد و پيغمبرش مي‌سازد ) و ما را نسزد كه دليلي برايتان بياوريم ( و معجزه‌اي به شما بنمائيم ) مگر با اجازه خدا ( و توفيق او ) . و مؤمنان بايد به خدا توكّل كنند و بس ( و ما هم در برابر دشمنانگي شما بدو توكّل مي‌كنيم ) .
توضيحات :
« يَمُنُّ » : منت مي‌نهد . لطف و بزرگواري مي‌كند . « مَا كَانَ لَنَا » : ما را نرسد . ما نمي‌توانيم .
سوره إبراهيم آيه 12
متن آيه :
وَمَا لَنَا أَلاَّ نَتَوَكَّلَ عَلَى اللّهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَيْتُمُونَا وَعَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ
ترجمه :
آخر چرا نبايد به خدا توكّل كنيم ، و حال آن كه او ما را به راهمان رهنمود كرده است ؟ ( راهي كه خودش آن را پديد آورده است و همگان را به پيمودن آن دعوت فرموده است و آئين الهيش نام داده است . ما بر توكّل خود مي‌افزائيم ) و حتماً بر اذيّت و آزارتان شكيبائي مي‌نمائيم ، و متوكّلان بايد بر خدا توكّل كنند و بس .
توضيحات :
« مَا لَنَا » : ما را چه شده است ؟ ما را چه رسيده است ؟ « هَدَانَا سُبُلَنَا » : ما را به راههاي خود داشته است و رهنمودمان كرده است و طريق نجات از دوزخ و وصول به بهشت را به ما نموده است .
سوره إبراهيم آيه 13
متن آيه :
وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُم مِّنْ أَرْضِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا فَأَوْحَى إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ
ترجمه :
كافران ( و سردستگان زندقه و ضلال ، هنگامي كه از راه دليل با انبياء برنيامدند ، به زور متوسّل شدند و ) به پيغمبران خود گفتند : يا به آئين ما باز مي‌گرديد يا اين كه شما را از سرزمين خود بيرون مي‌كنيم . پس پروردگارشان به آنان ( كه حاملان رسالات آسماني و راهنمايان بشري بودند ) پيام فرستاد كه حتماً ستمكاران ( كفرپيشه چون ايشان ) را ( به خاطر ظلم و ستمي كه روا مي‌دارند ) نابود مي‌كنيم .
توضيحات :
« لَتَعُودُنَّ » : برمي‌گرديد . مراد پيغمبران و پيروان ايشان است ( نگا : اعراف / 88 ) . اين تعبير از باب تغليب است و پيغمبران به همراه پيروان خود - كه سابقاً مشرك بوده‌اند - دعوت شده‌اند كه به بت‌پرستي برگردند . يا اين كه سكوت پيش از رسالت و مأموريّت تبليغ پيغمبران ، مشركان را بر آن داشته است كه پندارند پيغمبران قبلاً هم‌كيش ايشان بوده‌اند . « مِلَّة » : دين . آئين .
سوره إبراهيم آيه 14
متن آيه :
وَلَنُسْكِنَنَّكُمُ الأَرْضَ مِن بَعْدِهِمْ ذَلِكَ لِمَنْ خَافَ مَقَامِي وَخَافَ وَعِيدِ
ترجمه :
و ما شما را پس از ايشان در سرزمين ( آنان ) سكونت مي‌بخشيم . اين ( پيروزي ) از آن كساني است كه از جاه و جلال من بترسند و از تهديد من بهراسند .
توضيحات :
« ذلِكَ » : آن . در اينجا مراد ( اين ) است كه پيروزي پيغمبران و خداپرستان بر كافران و مشركان است ( نگا : صافّات / 171 - 173 ) . « مَقَام » : جايگاه و پايگاه . مصدر ميمي و به معني قِيام ، يعني نظارت و مراقبت . روز قيامت كه همگان در حضور اقدس او گرد مي‌آيند و مورد بازرسي و بازپرسي قرار مي‌گيرند . مي‌تواند كنايه از ذات پروردگار هم باشد ( نگا : رحمن / 46 ) .
سوره إبراهيم آيه 15
متن آيه :
وَاسْتَفْتَحُواْ وَخَابَ كُلُّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ
ترجمه :
و ( پيغمبران از پروردگارشان ) طلب پيروزي ( و غلبه بر قوم خود ) كردند ( هنگامي كه از ايمان آوردنشان مأيوس گشتند ، و خداوند آنان را فتح و ظفر بخشيد و سود بردند ) و هر قلدر و گردنكش منحرف و باطلگرائي ، زيانمند و نامراد گرديد .
توضيحات :
« إِسْتَفْتَحُوا » : درخواست فتح و پيروزي كردند ( نگا : بقره / 89 ، انفال / 19 ) . « خَابَ » : پيروز نشد و به هدف نرسيد . نامراد و زيانمند گرديد . « جَبَّارٍ » : متكبّر . قلدر . گردنكش . « عَنِيدٍ » : باطلگرا . منحرف . دشمن حق و حقيقت . فعيل به معني مُفاعِل ، يعني مُعانِد است .
سوره إبراهيم آيه 16
متن آيه :
مِّن وَرَآئِهِ جَهَنَّمُ وَيُسْقَى مِن مَّاء صَدِيدٍ
ترجمه :
جلو او دوزخ قرار دارد و ( در آن ) از خونابه نوشانده مي‌شود .
توضيحات :
« وَرَآءِ » : جلو . مقابل . اين واژه از اضدّاد است و به معني پشت سر و پيش روي آمده است و در اينجا به هر دو معني ، نتيجه يكي است . يعني مراد از پشت سر و روبرو ، سرانجام و عاقبت كار است . « صَديدٍ » : خونابه . « مآءٍ صَديدٍ » : آبي كه خونابه است . ( صَدِيدٍ ) عطف بيان يا بَدَل است .
سوره إبراهيم آيه 17
متن آيه :
يَتَجَرَّعُهُ وَلاَ يَكَادُ يُسِيغُهُ وَيَأْتِيهِ الْمَوْتُ مِن كُلِّ مَكَانٍ وَمَا هُوَ بِمَيِّتٍ وَمِن وَرَآئِهِ عَذَابٌ غَلِيظٌ
ترجمه :
آن را ( به ناچار و با رنج بسيار ) جرعه جرعه مي‌نوشد ، و به هيچ وجه گوارايش نمي‌يابد ، و ( موجبات ) مرگ از هر سو بدو روي مي‌آورد و حال اين كه نمي‌ميرد ، ( تا از آنچه بدان مبتلا است نجات يابد ) و بر سر راه او ( هر زمان و آن ) عذاب بسيار سختي است .
توضيحات :
« يَتَجَرَّعُهُ » : با زحمت و رنج آن را جرعه‌جرعه مي‌نوشد . « لا يَكادُ يُسِيغُهُ » : اصلاً گوارايش نمي‌يابد . « يَأْتِيهِ الْمَوْتُ » : مراد اسباب و موجبات مرگ است . « مِن وَرَآئِهِ » : گذشته از عذاب قبلي . در برابر او و بر سر راه وي .
سوره إبراهيم آيه 18
متن آيه :
مَّثَلُ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمْ أَعْمَالُهُمْ كَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عَاصِفٍ لاَّ يَقْدِرُونَ مِمَّا كَسَبُواْ عَلَى شَيْءٍ ذَلِكَ هُوَ الضَّلاَلُ الْبَعِيدُ
ترجمه :
حال و وضع اعمال كساني كه به پروردگار خود ايمان ندارند ، همچون حال و وضع خاكستري است كه در يك روز طوفاني ، باد به تندي بر آن وزد ( و آن را در هوا پخش و پراكنده كند و چيزي از آن برجاي نگذارد . چنين كافراني هم در روز قيامت ) به چيزي از آنچه در دنيا ( از اعمال نيك ) انجام داده‌اند دست نمي‌يابند . ( چرا كه گِردباد كفر بر خاكستر اعمالشان وزيده است و آن را به غارت برده است ) اين ( تلاش و كوشش بيراهه و بي‌بهره ) گمراهي سختي ، ( و حاصل سرگرداني و سرگشتگي شگفتي ) است .
توضيحات :
« مَثَلُ » : صفت . حال و وضع . « رَمَادٍ » : خاكستر . « عَاصِفٍ » : طوفاني . « ذلِكَ » : اين كار و كوشش همراه با كفر و زندقه . اين سرانجام بد و تباه . « الضَّلالُ » : گمراهي . سرگشتگي .
سوره إبراهيم آيه 19
متن آيه :
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللّهَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ بِالْحقِّ إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ
ترجمه :
( اي مخاطب ! ) آيا نمي‌بيني كه خداوند ، آسمانها و زمين را چنان كه بايد آفريده است ( و آنها را هماهنگ و منظّم و مرتّب پديدار كرده و سر و سامان و نظم و نظام بخشيده است ) . اگر بخواهد شما ( مردمان نافرمان و ناسپاس ) را از ميان مي‌برد و انسانهاي ( فرمانبردار و سپاسگزار ) تازه‌اي را پديد مي‌آورد .
توضيحات :
« بِالْحَقِّ » : به حق . چنان كه بايد . يعني هماهنگ و منظّم و داراي حكمت و هدف .
سوره إبراهيم آيه 20
متن آيه :
وَمَا ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ
ترجمه :
و اين كارِ ( ميراندن شما و به جهان گسيل داشتن ديگران ) براي خدا مشكل نيست .
توضيحات :
« عَزِيز » : سخت و مشكل .
سوره إبراهيم آيه 21
متن آيه :
وَبَرَزُواْ لِلّهِ جَمِيعاً فَقَالَ الضُّعَفَاء لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُواْ إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنتُم مُّغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذَابِ اللّهِ مِن شَيْءٍ قَالُواْ لَوْ هَدَانَا اللّهُ لَهَدَيْنَاكُمْ سَوَاء عَلَيْنَا أَجَزِعْنَا أَمْ صَبَرْنَا مَا لَنَا مِن مَّحِيصٍ
ترجمه :
( روزي كه قيامت نام دارد ) همه در برابر خدا ظاهر و آشكار مي‌گردند . ( در اين هنگام ) ضعيفان ( كه پيروان نادان نيرومندانند ، از راه تمسخر ) به كساني مي‌گويند كه خويشتن را ( در دنيا ) بزرگ مي‌پنداشتند : ما پيروان شما بوديم ، آيا مي‌توانيد چيزي از عذاب خدا را از سر ما برداريد ؟ ! ( در پاسخ ) مي‌گويند : اگر خداوند ما را ( به راه رستگاري ) رهنمود مي‌كرد ، ما هم شما را ( به راه نجات ) رهنمود مي‌كرديم ، ( ولي ما خودمان گمراه بوديم و شما را نيز گمراه كرديم . هم اينك ) چه بي‌تابي كنيم و چه شكيبائي نمائيم يكسان است ( و سودي به حال خراب ما ندارد ، و از عذاب خدا ) راه نجات و گريزي براي ما نيست .
توضيحات :
« بَرَزُوا » : آشكار شدند . به دشت فراخي آمدند . « تَبَعاً » : پيروان . مصدر است و به صورت وصف جمع ، يعني تابعان آمده است . « مُغْنُونَ » : بي‌نياز كنندگان . كفايت‌كنندگان . دفع كنندگان . « مَحِيصٍ » : راه نجات . گريزگاه .
سوره إبراهيم آيه 22
متن آيه :
وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الأَمْرُ إِنَّ اللّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُم مِّن سُلْطَانٍ إِلاَّ أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلاَ تَلُومُونِي وَلُومُواْ أَنفُسَكُم مَّا أَنَاْ بِمُصْرِخِكُمْ وَمَا أَنتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَا أَشْرَكْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
ترجمه :
و اهريمن ( سر دسته كفر و ضلال ) هنگامي كه كار ( حساب و كتاب ) به پايان رسيد ( و بهشتيان آماده بهشت و دوزخيان آماده دوزخ شدند ، خطاب به پيروان بدبخت خود ) مي‌گويد : خداوند ( بر زبان پيغمبران ) به شما وعده راستيني داد ( كه فرمانبرداران را پاداش و نافرمانبرداران را پادافره خواهم داد ، و بدان وفا كرد ) و من به شما وعده دادم ( كه ثواب و عقاب و بهشت و دوزخي در ميان نيست ) و با شما خلاف وعده كردم ( و دروغ گفتم ) و من بر شما تسلّطي نداشتم ( و كاري نكردم ) جز اين كه شما را دعوت ( به گناه و گمراهي ) نمودم و شما هم ( گول وسوسه مرا خورديد و ) دعوتم را پذيرفتيد . پس مرا سرزنش مكنيد و بلكه خويشتن را سرزنش بكنيد . ( امروز ) نه من به فرياد شما مي‌رسم و نه شما به فرياد من مي‌رسيد . من ( امروز ) از اين كه مرا قبلاً ( در دنيا براي خدا ) انباز كرده‌ايد ، تبرّي مي‌جويم ( و آن را انكار مي‌كنم ) . بي‌گمان كافران عذاب دردناكي دارند .
توضيحات :
« قُضِيَ الأمْرُ » : كار پايان داده شد . « سُلْطانٍ » : تسلّط و قدرت . قهر و اجبار . « مُصْرِخ » : فريادرس . « إِنّي كَفَرْتُ » : من انكار مي‌كنم من تبرّي و بيزاري مي‌جويم . « بِما » : به انباز كردن . واژه ( ما ) مصدري و متعلّق به ( أَشْرَكْتُمُوني ) است و در اصل چنين است : إِنّي كَفَرْتُ بِإِشْراكِكُمْ إِيّايَ لِلّهِ في الطاّعَةِ . « الظَّالِمِينَ » : كافران .
سوره إبراهيم آيه 23
متن آيه :
وَأُدْخِلَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ
ترجمه :
( اين گوشه‌اي از احوال اشقياء بود ، و امّا اشاره‌اي به احوال سعداء شود ) : كساني كه ايمان آورده‌اند و كارهاي پسنديده و شايسته كرده‌اند ، به باغهائي برده مي‌شوند كه در زير ( كاخها و درختان ) آنها جويبارها روان است و با اجازه و توفيق پروردگارشان جاودانه در آنجاها مي‌مانند ( و از سوي خدا و فرشتگان ) درودشان ( مي‌فرستند كه ) عبارت است از : سلامتان باد !
توضيحات :
« بِإِذْنِ رَبِّهِمْ » : با اجازه خدا و توفيق او . جار و مجرور متعلّق به ( خالِدينَ ) است . « تَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلامٌ » : در آنجا از سوي خدا ( نگا : يس / 58 ) و از سوي فرشتگان ( نگا : رعد / 24 ) درود فرستاده مي‌شوند ( نگا : يونس / 10 ) .
سوره إبراهيم آيه 24
متن آيه :
أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاء
ترجمه :
بنگر كه خدا چگونه مثل مي‌زند : سخن خوب به درخت خوبي مي‌ماند كه تنه آن ( در زمين ) استوار و شاخه‌هايش در فضا ( پراكنده ) باشد .
توضيحات :
« أَلَمْ تَرَ » : مگر ننگريسته‌اي ؟ مگر نمي‌داني ؟ در اينجا مراد امر است . يعني : اي انسان ! بنگر و بدان . « كَلِمَة » : سخن . پديده . مراد ايمان ، كلمه توحيد ، هر سخن نيك ديگري ، و يا خود شخص مؤمن است . بدل اشتمال يا بدل كلّ از كلّ واژه ( مَثَلاً ) است . « أَصْلُ » : مراد از اصل ، پائين تنه و ريشه‌هاي درخت است . « فَرْعُ » : شاخه . « السَّمَآءِ » : فضا . بالاي سر .
سوره إبراهيم آيه 25
متن آيه :
تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ
ترجمه :
بنا به اراده و خواست خدا هر زماني ميوه خود را بدهد ( و دائماً به بارنشسته و سرسبز و خرم باشد ) . خداوند براي مردم مثلها مي‌زند تا متذكّر گردند ( و پند گيرند ) .
توضيحات :
« أُكُلَ » : ميوه . ثمر . « كُلَّ حِينٍ » : در هر زمان . هر چند در كره زمين درختاني وجود دارد كه در تمام مدّت سال ميوه از شاخه‌هاي آنها قطع نمي‌شود و با وجود داشتن ميوه‌هاي قبلي ، به بار مي‌نشينند و گل مي‌دهند ، ولي تشبيهات زيادي در زبانهاي مختلف داريم كه اصلاً وجود خارجي ندارند . از جمله مي‌گوئيم : قرآن همچون آفتابي است كه غروب ندارد . هجران من همچون شبي است كه پايان ندارد .
سوره إبراهيم آيه 26
متن آيه :
وَمَثلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِن فَوْقِ الأَرْضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٍ
ترجمه :
و سخن بد به درخت بدي مي‌ماند كه از سطح زمين كنده شده باشد ( و در برابر وزش طوفانها هر روز به گوشه‌اي پرتاب گردد و ثبات و ) قراري نداشته باشد .
توضيحات :
« كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ » : مراد انسانهاي كافر و آلوده ، سخن كفر و شرك ، گفتار زشت و نادرست ، دعوت به بي‌ديني ، فتنه‌انگيزي ، و غيره است . « أُجْتُثَّتْ » : كنده شده باشد . جثّه و تنه آن از زمين درآورده شده باشد .
سوره إبراهيم آيه 27
متن آيه :
يُثَبِّتُ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ وَيُضِلُّ اللّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللّهُ مَا يَشَاءُ
ترجمه :
خداوند مؤمنان را به خاطر گفتار استوار ( و عقيده پايدارشان ) هم در اين جهان ( در برابر زرق و برق ماديات و بيم و هراس مشكلات محفوظ و مصون مي‌نمايد ) و هم در آن جهان ( ايشان را در نعمتهاي فراوان و عطاياي بي‌پايان ، جاويدان و ) ماندگار مي‌دارد ، و كافران را ( در دنيا و آخرت ) گمراه و سرگشته مي‌سازد ، و خداوند هرچه بخواهد انجام مي‌دهد .
توضيحات :
« يُثَبِّتُ » : ثابت قدم مي‌دارد . جاويد و ماندگار مي‌دارد . « بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ » : به سبب سخن راست و ايمان تزلزل‌ناپذير . بر سخن درست كه كلمه توحيد است . با توجّه به نكته اخير ، معني آيه چنين مي‌شود : خداوند مؤمنان را در دنيا و آخرت ( كه گور نخستين منزل آن است ) بر كلمه توحيد ثابت نگاه مي‌دارد ، و . . . يعني در پرتو حفاظت و مراقبت خدا ، مؤمنان در دنيا در برابر تهديدات كافران و وسوسه‌هاي شيطان ، تسليم نمي‌شوند و بر دين و ايمان ماندگار مي‌مانند ، و در گور كه بخشي از جهان ديگر است در پاسخ به فرشتگان خدا در نمي‌مانند و كلمه توحيد را بر زبان مي‌رانند ، و در رستاخيز به هنگام رويارويي با خدا سرگردان و پريشان نمي‌گردند . « الظَّالِمِينَ » : كافران .
سوره إبراهيم آيه 28
متن آيه :
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُواْ نِعْمَةَ اللّهِ كُفْراً وَأَحَلُّواْ قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِ
ترجمه :
بنگر به كساني كه نعمت خدا را ( نشناختند و آن را ) به كفر تبديل كردند ( و به جاي اين كه نعمت بعثت محمّد و آئين اسلام را غنيمت شمارند و آن را سپاس گويند ، كفر را برگزيدند ) و قوم خود را به سرزمين هلاك و نابودي كشاندند .
توضيحات :
« بَدَّلُوا نِعْمَةَ اللهِ كُفْراً » : به جاي شكر نعمت خدا ، به شريعت آسماني كفر ورزيدند . « أَحَلُّوا » : داخل كردند . « الْبَوَارِ » : هلاك . نيستي و نابودي .
سوره إبراهيم آيه 29
متن آيه :
جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا وَبِئْسَ الْقَرَارُ
ترجمه :
و آن جهنّم است كه وارد آن مي‌گردند و به آتش مي‌سوزند ، و چه جايگاه بدي است !
توضيحات :
« جَهَنَّمَ » : عطف بيان ( دارَ الْبَوار ) است . « يَصْلَوْنَهَا » : وارد آن مي‌شوند و بدان مي‌سوزند ( نگا : نساء / 10 ) « الْقَرَارُ » : استقرار يافتن . ماندگار شدن . در اينجا مصدر به معني اسم مكان يعني مَقرّ و مستقرّ است . « بِئْسَ الْقَرَارُ » : ماندن آنان در دوزخ چه بد ماندني است . دوزخ چه بد جايگاهي است . مخصوص به ذمّ محذوف است .
سوره إبراهيم آيه 30
متن آيه :
وَجَعَلُواْ لِلّهِ أَندَاداً لِّيُضِلُّواْ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعُواْ فَإِنَّ مَصِيرَكُمْ إِلَى النَّارِ
ترجمه :
و براي خدا همگونها و همتاهائي ( از بتان ) قرار داده‌اند تا ( مردمان را ) از راه خدا گمراه كنند . ( اي پيغمبر ! به اين كافران ) بگو : ( از اين چند روزه زندگي ) بهره و لذّت ببريد ، چرا كه بازگشت شما به سوي آتش دوزخ است ( و در آنجا جز كباب شدن و عذاب ديدن نمي‌بينيد ) .
توضيحات :
« أَندَاداً » : جمع نِدّ ، به معني شبيه و نظير و مانند و همتا و همگون است ( نگا : بقره / 22 و 165 ) . « تَمَتَّعُوا » : لذّت ببريد . از زندگي بهره ببريد . « مَصِير » : بازگشت ( نگا : بقره / 285 ، آل‌عمران / 28 ) .
سوره إبراهيم آيه 31
متن آيه :
قُل لِّعِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ يُقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَيُنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرّاً وَعَلانِيَةً مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لاَّ بَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خِلاَلٌ
ترجمه :
( اي محمّد ! ) بگو به بندگان مؤمن من : بايد نماز را به گونه شايسته بخوانند و از آنچه بديشان داده‌ايم مقداري را در پنهان و آشكار ببخشند پيش از آن كه روزي فرا رسد كه در آن معامله و دوستي نيست ( تا كسي بتواند سودي به وسيله خريد و فروش يا اين كه به سبب همنشيني و دوستي فراچنگ آورد و با رشوه يا رابطه از چنگال كيفر خدا رهائي يابد ) .
توضيحات :
« يُقِيمُوا . . . وَ يُنفِقُوا . . . . » : اين دو فعل مجزومند به لام امري كه محذوف است و در اصل چنين است : لِيُقِيمُوا . . . وَ لِيُنفِقُوا . « بَيْعٌ » : معامله . خريد و فروش . « خِلالٌ » : رفاقت و دوستي ( نگا : بقره / 254 ) .
سوره إبراهيم آيه 32
متن آيه :
اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقاً لَّكُمْ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الأَنْهَارَ
ترجمه :
خدا كسي است كه آسمانها و زمين را آفريده است و از ( ابر ) آسمان آب را پائين آورده است ، و با آن ميوه‌ها و دانه‌ها را پديدار كرده است و روزي شما گردانده است ، و كشتيها را مسخّر شما نموده است تا در دريا با اجازه و اراده او حركت كنند ، و رودخانه‌ها را در اختيار شما قرار داده است ( تا در آبياري زمينها و نوشيدن آب آنها مورد استفاده قرار گيرند ) .
توضيحات :
« السَّمَآءِ » : فضا . بالاي سر . مراد ابر آسماني است ( نگا : اعراف / 57 ، نور / 43 ) . « رِزْقاً » : مصدر است و به معني مرزوق ، و مراد هر آن چيزي است كه مورد استفاده قرار گيرد چه خوردني باشد و چه نوشيدني . « بِأَمْرِهِ » : با مشيّت و اراده او .
سوره إبراهيم آيه 33
متن آيه :
وَسَخَّر لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَآئِبَينَ وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ
ترجمه :
و خورشيد و ماه را مسخّر شما كرده است كه دائماً به برنامه ( نورافشاني و تربيت موجودات زنده و ايجاد جزر و مدّ در اقيانوسها و درياها و خدمات ديگر ) خود ادامه مي‌دهند . و شب را ( براي آسايش ) و روز را ( براي تلاش ) مسخر شما ساخته است .
توضيحات :
« سَخَّرَ لَكُمْ » : مراد از تسخير خورشيد و ماه ، در خدمت منافع و مصالح انسان قرار دادن است . « دَآئِبَيْنِ » : مثنّي دائِب ، پيوسته در كار و تلاش . برابر برنامه ثابت و روشن معيّن به كار ادامه دهنده . منصوب است چون حال است .
سوره إبراهيم آيه 34
متن آيه :
وَآتَاكُم مِّن كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ الإِنسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ
ترجمه :
و به شما داده است هر آنچه كه خواسته باشيد ، و اگر بخواهيد نعمتهاي خدا را بشماريد ( از بس كه زيادند ) نمي‌توانيد آنها را شمارش كنيد . واقعاً انسانْ ستمگرِ ناسپاسي است ( اگر نعمتهاي خدا را ناديده بگيرد و به جاي پرستشِ دهنده نعمتها ، چيز ديگري را پرستش بكند و سر از خطّ فرمان آفريدگار برتابد ) .
توضيحات :
« مَا سَأَلْتمُوُهُ » : آنچه خواسته باشيد . يعني خداوند در جهان به وديعت نهاده است هر آنچه را كه در زندگي بدان نيازمنديد و خواهان آنيد . « لا تُحْصُوهَا » : آنها را نمي‌توانيد سرشماري كنيد و به حساب آوريد . از مصدر إِحصاء به معني سرشماري كردن . « ظَلُومٌ » : بسيار ستمگر . « كَفَّار » : بسيار ناسپاس .
سوره إبراهيم آيه 35
متن آيه :
وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَن نَّعْبُدَ الأَصْنَامَ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! براي قوم خود بيان كن ) آن گاه را كه ابراهيم ( پس از بناي كعبه ) گفت : پروردگارا ! اين شهر ( مكّه نام ) را محلّ امن و اماني گردان ، و مرا و فرزندانم را از پرستش بتها دور نگاهدار .
توضيحات :
« ءَامِناً » : در امن و امان . محلّ امن و امان . « أُجْنُبْنِي » : به دورم دار . بركنارم كن .
سوره إبراهيم آيه 36
متن آيه :
رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِّنَ النَّاسِ فَمَن تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
پروردگارا ! اين بتها بسياري از مردم را گمراه ساخته‌اند . ( خداوندا ! من مردمان را به يكتاپرستي دعوت مي‌كنم ) پس هر كه از من پيروي كند ، او از من است ، و هركس از من نافرماني كند ( تو خود داني ، خواهي عذابش فرما و خواهي بر او ببخشا ) تو كه بخشاينده مهرباني .
توضيحات :
« عَصَانِي » : از من نافرماني كرد . به راه من نرفت .
سوره إبراهيم آيه 37
متن آيه :
رَّبَّنَا إِنِّي أَسْكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُواْ الصَّلاَةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُم مِّنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ
ترجمه :
پروردگارا ! من بعضي از فرزندانم را ( به فرمان تو ) در سرزمين بدون كشت و زرعي ، در كنارِ خانه تو ، كه ( تجاوز و بي‌توجّهي نسبت به ) آن را حرام ساخته‌اي سكونت داده‌ام ، خداوندا تا اين كه نماز را برپاي دارند ، پس چنان كن كه دلهاي گروهي از مردمان ( براي زيارت خانه‌ات ) متوجّه آنان گردد و ايشان را از ميوه‌ها ( و محصولات سائر كشورها ) بهره‌مند فرما ، شايد كه ( از الطاف و عنايات تو با نماز و دعا ) سپاگزاري كنند .
توضيحات :
« غَيْرِ ذِي زَرْعٍ » : بدون كشت و زرع . بي‌آب و علف . « بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ » : مراد كعبه است كه بسياري از چيزهائي كه در جاهاي ديگر مباح است در آنجا حرام است . از قبيل : شكار كردن پرندگان ، كندن درختان و گياهان ، جنگ و نزاع ( نگا : بقره / 197 ، قصص / 57 ) . « أَفْئِدَةً » : جمع فُؤاد ، دلها . « تَهْوِي » : ميل كند . بگرايد . دوست داشته باشد .
سوره إبراهيم آيه 38
متن آيه :
رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِي وَمَا نُعْلِنُ وَمَا يَخْفَى عَلَى اللّهِ مِن شَيْءٍ فَي الأَرْضِ وَلاَ فِي السَّمَاء
ترجمه :
پروردگارا ! تو آگاهي از آنچه پنهان مي‌داريم و از آنچه آشكار مي‌سازيم ( لذا به مصالح ما داناتري و آن كن كه ما را به كار آيد ) و هيچ چيز در زمين و آسمان بر خدا مخفي نمي‌ماند .
توضيحات :
« الأرْضِ . . . السَّمَآءِ » : زمين و آسمان . پائين و بالاي جهان .
سوره إبراهيم آيه 39
متن آيه :
الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَاء
ترجمه :
سپاس خدائي را كه با وجود پيري و سنّ زياد ، اسماعيل و اسحاق را به من بخشيد . بي‌گمان پروردگار من دعا ( و نيايش همگان ) را مي‌شنود .
توضيحات :
« وَهَبَ » : عطا كرد . « عَلَي الْكِبَرِ » : با وجود پيري و قطع اميد از داشتن فرزند . « سَميع » : شنونده . پذيرنده .
سوره إبراهيم آيه 40
متن آيه :
رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاء
ترجمه :
پروردگارا ! مرا و كساني از فرزندان مرا نمازگزار كن . پروردگارا ! دعا و نيايش مرا بپذير .
توضيحات :
« مُقِيمَ الصَّلاةِ » : نمازگزار . به جاي آورنده نماز . « دُعَآءِ » : اصل آن ( دُعائي ) است .
سوره إبراهيم آيه 41
متن آيه :
رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ
ترجمه :
پروردگارا ! مرا و پدر و مادر مرا و مؤمنان را بيامرز و ببخشاي در آن روزي كه حساب برپا مي‌شود ( و حسابرسي مي‌گردد و به دنبال آن پاداش و پادافره داده مي‌شود ) .
توضيحات :
« يَقُومُ الْحِسَابُ » : حساب و كتاب به ميان مي‌آيد و از گذشته بازخواست مي‌شود .
سوره إبراهيم آيه 42
متن آيه :
وَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ غَافِلاً عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الأَبْصَارُ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! ) گمان مبر كه خدا از كارهائي كه ستمگران مي‌كنند بي‌خبر است . ( نه ، بلكه مجازات ) آنان را به روزي حوالت مي‌كند كه چشمها در آن ( از خوف و هراس چيزهائي كه مي‌بيند ) باز مي‌ماند .
توضيحات :
« تَشْخَصُ » : باز و بي‌حركت مي‌ماند . از هراس پلكها بر هم نهاده نمي‌شود و چشمها خيره و مبهوت مي‌گردد .
سوره إبراهيم آيه 43
متن آيه :
مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُءُوسِهِمْ لاَ يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَأَفْئِدَتُهُمْ هَوَاء
ترجمه :
( ستمگران همچون اسيران ، از هراس ) سرهاي خود را بالا گرفته و يك راست ( به سوي ندادهنده ) مي‌شتابند و چشمانشان ( از مشاهده اين همه عذاب هراسناك ) فرو بسته نمي‌شود و دلهايشان ( فرو مي‌تپد و از عقل و فهم و انديشه ) تهي مي‌گردد .
توضيحات :
« مُهْطِعِينَ » : شتابندگان بي‌اختيار و خوار . « مُقْنِعي رُؤُوسِهِمْ » : كساني كه سرهاي خود را بالا گرفته باشند و به چيزي جز ندادهنده نگاه نكنند . واژه‌هاي ( مُهْطِعينَ ) و ( مُقْنِعي ) حال اوّل و دوم ضمير ( هُمْ ) در فعل ( يُؤَخِّرُهُمْ ) يا أصحابُ‌اْلابصار مفهوم از سياق كلام است . « لا يَرْتَدُّ » : برنمي‌گردد . « طَرْفُ » : چشم . پلك . « لا يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ » : چشمانشان چون باز شد دوباره بر هم نهاده نمي‌شود . پلكهاي چشمانشان وقتي كه بالا انداخته شد دوباره پائين انداخته نمي‌شود . يعني چشمها خيره مي‌گردند و مات و مبهوت مي‌مانند . « هَوآءٌ » : خالي از فهم و شعور و تدبّر و تفكّر . يعني دل از دست مي‌رود و عقل و هوشي بر جاي نمي‌ماند . مرغ دل دچار اضطراب مي‌گردد و در فضاي سينه به پرواز در مي‌آيد و براي رهائي از تخته بندِ تن خويشتن را بدين سو و آن سو مي‌زند .
سوره إبراهيم آيه 44
متن آيه :
وَأَنذِرِ النَّاسَ يَوْمَ يَأْتِيهِمُ الْعَذَابُ فَيَقُولُ الَّذِينَ ظَلَمُواْ رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ نُّجِبْ دَعْوَتَكَ وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَ أَوَلَمْ تَكُونُواْ أَقْسَمْتُم مِّن قَبْلُ مَا لَكُم مِّن زَوَالٍ
ترجمه :
و مردمان را بترسان از روزي كه عذاب به سراغشان مي‌آيد و ستمكاران ( و ظالماني كه با كفر و معصيت ، به خود و ديگران ظلم نموده‌اند ) مي‌گويند : پروردگارا ! ( ما را به جهان برگردان و اندك ) روزگاري به ما مهلت ده تا دعوت ( به يكتاپرستي ) تو را پاسخ گفته و از پيغمبرانت پيروي نمائيم ( و جبران مافات بنمائيم . امّا كار از كار گذشته و ديگر برگشتي به جهان نيست و پاسخ مي‌شنوند كه ) مگر شما قبلاً ( در جهان روشن ) سوگند نخورديد كه ( دنيا را پاياني و ) شما را زوالي نيست ؟ !
توضيحات :
« أَخِّرْنا إِلَيا أَجَلٍ قَريبٍ » : ما را تا مدّت كوتاهي بازپس بر . اندكي ما را به جهان برگردان . « أَجَلٍ » : مدّت . روزگار . « أَقْسَمْتُم مِّن قَبْلُ » : قبلاً در جهان سوگند مي‌خورديد ( نگا : نحل / 38 ) . « مَا لَكُم مِّن زَوَالٍ » : شما را پاياني و بعد از اين جهان ، جهاني نيست . شما از قدرت و نعمتي كه در دنيا داريد ، به بدبختي و دوزخي كه محمّد مي‌گويد انتقال پيدا نمي‌كنيد .
سوره إبراهيم آيه 45
متن آيه :
وَسَكَنتُمْ فِي مَسَاكِنِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ وَتَبَيَّنَ لَكُمْ كَيْفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَضَرَبْنَا لَكُمُ الأَمْثَالَ
ترجمه :
و در سرزمين و ديار مردمان ظالمي ( همچون عاد و ثمود ) سكونت گزيديد و ( عبرت نگرفتيد ، هرچند كه ) برايتان روشن بود كه در حق آنان چگونه رفتار كرديم ( و بر سر ايشان چه آورديم ، ) و مثلها برايتان زديم ( مبني بر اين كه گذشتگان چه كردند و در مقابل چه ديدند ، امّا پند نگرفتيد و امروز گرفتار شديد ) .
توضيحات :
« مَسَاكِنِ » : منازل . خانه و كاشانه . سرزمين و ديار . « الأمْثَالَ » : مثَلها . ذكر صفاتي كه پيشينيان داشتند و بيان مكافاتي كه ديدند .
سوره إبراهيم آيه 46
متن آيه :
وَقَدْ مَكَرُواْ مَكْرَهُمْ وَعِندَ اللّهِ مَكْرُهُمْ وَإِن كَانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبَالُ
ترجمه :
آنان نيرنگ خود را نمودند ( و براي جلوگيري از دعوت آسماني توطئه‌ها كردند و نقشه‌ها چيدند ) و خدا از نيرنگشان آگاه است ، و شريعت ثابت و استوار ( همچون كوه‌هاي سر به فلك كشيده اسلام ) با نيرنگ آنان از جاي بركنده نمي‌شود .
توضيحات :
« عِندَ اللهِ مَكْرُهُمْ » : خدا از نيرنگشان آگاه است و مي‌تواند آن را خنثي و بي‌اثر سازد . « إِنْ » : مي‌تواند حرف نفي يا حرف شرط باشد . « اِن كَانَ » : نبوده است . اگر بوده باشد . اگر ( إِنْ ) حرف شرط باشد معني آيه چنين مي‌شود : آنان به نيرنگ نشستند و توطئه چيدند و خدا از نيرنگشان باخبر بود و آن را باطل و خنثي كرد ، هرچند كه نيرنگشان آن اندازه بزرگ و سترگ بود كه مي‌توانست كوهها را از جاي بركند .
سوره إبراهيم آيه 47
متن آيه :
فَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسُلَهُ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ
ترجمه :
گمان مبر كه خداوند با پيغمبران خلاف وعده مي‌كند ( و پيروزي را نصيب آنان و شكست را بهره كافران نمي‌سازد ) . بي‌گمان خداوند چيره ( بر هر كاري بوده و از كافران و بزهكاران ) انتقام گيرنده است .
توضيحات :
« مُخْلِفَ » : خلاف‌كننده . عهدشكن . « وَعْدِهِ » : ( نگا : نور / 55 ، غافر / 51 ، مجادله / 21 ) .
سوره إبراهيم آيه 48
متن آيه :
يَوْمَ تُبَدَّلُ الأَرْضُ غَيْرَ الأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُواْ للّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ
ترجمه :
( خداوند از كافران و عاصيان انتقام مي‌گيرد ) در آن روزي كه اين زمين به زمين ديگري و آسمانها به آسمانهاي ديگري تبديل مي‌شوند و آنان ( از گورها سر به درآورده و ) در پيشگاه خداوندِ يگانه مسلّط ( بر همه‌چيز و همه كس ) حضور به هم مي‌رسانند ( و نيكيها و بديهاي خود را مي‌نمايانند ) .
توضيحات :
« بَرَزُوا » : ظاهر و آشكار مي‌گردند و همراه با خوبيها و نيكيهاي خود در پهنه صحراي محشر حاضر و آماده مي‌شوند ( نگا : ابراهيم / 21 ) . « الْقَهَّارِ » : صيغه مبالغه قاهر است . خدائي كه بر همه‌چيز و همه‌كس سيطره و تسلّط دارد ( نگا : يوسف / 39 ، رعد / 16 ) .
سوره إبراهيم آيه 49
متن آيه :
وَتَرَى الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ مُّقَرَّنِينَ فِي الأَصْفَادِ
ترجمه :
در آن روز گناهكاران را به هم بسته و در غُل و زنجير خواهي ديد .
توضيحات :
« مُقَرَّنِينَ » : به هم بسته شده . هر يك بسته شده به اهريمني كه او را گول زده است ( نگا : شعراء / 94 ، ق / 27 ) . حال مجرمين يا مفعول دوم بشمار است . « الأصْفَادِ » : جمع صَفَد ، غُل و زنجير آهنيني كه دست و پاي اسير را با آن مي‌بندند .
سوره إبراهيم آيه 50
متن آيه :
سَرَابِيلُهُم مِّن قَطِرَانٍ وَتَغْشَى وُجُوهَهُمْ النَّارُ
ترجمه :
پيراهنهاي ايشان از قطران است و آتش سر و صورت ( و سراپاي وجود ) آنان را فرا مي‌گيرد .
توضيحات :
« سَرَابِيلُ » : جمع سِرْبال ، پيراهن ( نگا : نحل / 81 ) . « قَطِرَانٍ » : ماده سياه رنگ و قابل اشتعال و بدبوئي كه از نوعي از درختان باديه بيرون مي‌تراود و شبيه قير است . « سَرَابِيلُهُم مِّن قَطِرَانٍ » : پيراهنشان از قطران است . با قطران آغشته شده‌اند . « وُجُوهَ » : سر و رو . مراد همه پيكر است .
سوره إبراهيم آيه 51
متن آيه :
لِيَجْزِي اللّهُ كُلَّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ إِنَّ اللّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ
ترجمه :
اين به خاطر آن است كه خداوند مي‌خواهد هركس را مطابق آنچه انجام داده است سزا و جزا دهد . خداوند حسابرس تند و سريعي است .
توضيحات :
« لِيَجْزِيَ اللهُ . . . » : تا اين كه با اين نوع حضور و اين قسم لباس ، خداوند برابر آنچه كرده‌اند سزايشان دهد . اين اعمال بد ايشان است كه با تغيير چهره به سراغ آنان مي‌آيد .
سوره إبراهيم آيه 52
متن آيه :
هَذَا بَلاَغٌ لِّلنَّاسِ وَلِيُنذَرُواْ بِهِ وَلِيَعْلَمُواْ أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ
ترجمه :
اين ( قرآن ) به عموم مردم ابلاغ مي‌گردد تا ترسانده شوند و بدانند كه خداوند يكي بيش نيست ، و خردمندان ( از خواندن قرآن ) پند و اندرز گيرند ( و خويشتن را در پرتو آن از آتش دوزخ دور كنند و به بهشت برسانند ) .
توضيحات :
« هذَا » : اين آيه‌ها ، يعني از 42 تا آخر سوره . اين قرآن . . . « بَلاغٌ » : تبليغ . ابلاغ . كفايت مي‌كند . « هَذَا بَلاغٌ لِّلنَّاسِ » : اين ابلاغ به همه مردم است . اين براي همه مردمان كافي و بسنده است .
بازگشت به لیست سوره‌ها