تفسير نور:
سوره أعلى آيه 1
متن آيه :
سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى
ترجمه :
تسبيح و تقديس كن پروردگار والا مقام خود را .
توضيحات :
« سَبِّحْ » : منزّه‌دار . به پاكي ياد كن . تسبيح و تقديس نما . « إسْمَ » : نام . مراد صفاتي است كه با آن ما خدا را مي‌شناسيم ( نگا : جزء عمّ ترجاني‌زاده ) . ذات . يعني ذات مقدّس او را از هر فعل و صفتي كه لايق مقام و عظمتش نباشد ، پاك و منزّه بداريم و از خيال و قياس و گمان و وهم دورتر و برتر بدانيم ( نگا : واقعه / 74 و 96 ، حاقّه / 52 ) . « الأعْلَي » : بسيار والامقام . بسيار بلند مرتبه .
سوره أعلى آيه 2
متن آيه :
الَّذِي خَلَقَ فَسَوَّى
ترجمه :
همان خداوندي كه ( چيزها را ) مي‌آفريند و سپس ( آنها را هماهنگ مي‌كند و ) مي‌آرايد .
توضيحات :
« سَوَّي » : موزون و منظّم و آراسته و پيراسته كرد . نظم و نظام بخشيد . هرچيزي را آماده كاري كرد كه براي انجام آن آفريده شده است ( نگا : بقره / 29 ، كهف / 37 ، نازعات / 28 ) .
سوره أعلى آيه 3
متن آيه :
وَالَّذِي قَدَّرَ فَهَدَى
ترجمه :
خداوندي كه اندازه‌گيري مي‌كند و ( هرچيزي را آن گونه كه شايسته و بايسته است مي‌آفريند ، و آن گاه آن را به كاري ) رهنمود مي‌نمايد ( كه بايد بكند ) .
توضيحات :
« قَدَّرَ » : اندازه‌گيري كرد . هرچيزي را به اندازه‌اي و به گونه‌اي بيافريد كه متناسب با حال آن است ( نگا : فرقان / 2 ، عبس / 19 ) . « هَدي » : به وظيفه رهنمود و به برنامه آشنا كرد ( نگا : طه / 50 ) .
سوره أعلى آيه 4
متن آيه :
وَالَّذِي أَخْرَجَ الْمَرْعَى
ترجمه :
خداوندي كه چَراگاه را ( براي تغذيه جانداران از زمين مي‌روياند و ) بيرون مي‌آورد .
توضيحات :
« الْمَرْعي » : چَراگاه . مراد سبزه‌زارها و چمنزارها و همه روئيدنيها است ( نگا : نازعات / 31 ) .
سوره أعلى آيه 5
متن آيه :
فَجَعَلَهُ غُثَاء أَحْوَى
ترجمه :
سپس آن را خشك و سياه مي‌گرداند .
توضيحات :
« غُثَآءً » : گياهان خشكيده و درهم ريخته‌اي كه سيل آن را به كنار مي‌اندازد . خس و خاشاك و برگهاي پوسيده . « أَحْوي » : سياه تيره .
سوره أعلى آيه 6
متن آيه :
سَنُقْرِؤُكَ فَلَا تَنسَى
ترجمه :
ما قرآن را بر تو خواهيم خواند و به تو خواهيم آموخت ، و تو ديگر آن را فراموش نخواهي كرد .
توضيحات :
« سَنُقْرِئُكَ » : بر تو خواهيم خواند . به تو خواهيم آموخت .
سوره أعلى آيه 7
متن آيه :
إِلَّا مَا شَاء اللَّهُ إِنَّهُ يَعْلَمُ الْجَهْرَ وَمَا يَخْفَى
ترجمه :
مگر چيزي را كه خدا بخواهد . قطعاً او آشكارا و نهان را مي‌داند . ( چنين خدائي نگاهبان قرآن است و آنچه مورد نياز بشر بوده و هست از طريق وحي قرآن به تو مي‌رساند ، و چيزي را در اين زمينه فروگذار نمي‌كند ) .
توضيحات :
« إِلاّ مَا شَآءَ اللهُ » : اين استثناء بدان خاطر است كه مردمان بدانند حاكميّت اراده و گستره قدرت خدا نامحدود است و هر كاري را كه بخواهد مي‌تواند بكند ، نه اين كه چيزي از قرآن از دل پاك پيغمبر فراموش گردد و زدوده شود ( نگا : اسراء / 86 ، هود / 108 ) .
سوره أعلى آيه 8
متن آيه :
وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى
ترجمه :
ما تو را براي شريعت ساده و آسان ( آئين اسلام ) آماده مي‌سازيم ( و كارهاي خيري را براي تو آسان مي‌نمائيم و در انجام آنها توفيقت مي‌دهيم ) .
توضيحات :
« نُيَسِّرُكَ » : تو را آماده مي‌سازيم . تو را توفيق مي‌دهيم . « الْيُسْري » : آسانترين راه . ساده‌ترين آئين و سهل‌ترين شريعت ( نگا : كهف / 88 ) . از لحاظ معني ، صفت موصوف محذوفي همچون « الشَّرِيعَةِ » يا « أَلطَّرِيقَةِ » : است . تقدير چنين است : لِلشَّرِيعَةِ الْيُسْري . لِلطَّرِيقَةِ الْيُسْري ( نگا : عبس / 20 ، ليل / 7 و 10 ) . اسم تفضيل است .
سوره أعلى آيه 9
متن آيه :
فَذَكِّرْ إِن نَّفَعَتِ الذِّكْرَى
ترجمه :
اگر پند و اندرز سودمند باشد ، پند و اندرز بده .
توضيحات :
« إِنْ » : اگر . زماني كه . حتماً و قطعاً ( نگا : قاسمي ) . اين واژه مي‌تواند شرطيّه بوده و جواب آن مدلول ( فَذَكِّرْ ) باشد ، و يا به معني ( إِذْ ) باشد ( نگا : آل‌عمران / 139 ) . يعني زماني كه احساس شود ، موقعيّت مناسب ، و شنوندگان آمادگي پذيرائي حق را دارند ، اندرز بجا و سودمند خواهد بود ( نگا : ق / 45 ) . يا اين كه به معني ( قَدْ ) و براي تحقّق باشد . يعني قطعاً اندرز سودمند خواهد بود ( نگا : ذاريات / 55 ) . « الذِكْري » : پند و اندرز .
سوره أعلى آيه 10
متن آيه :
سَيَذَّكَّرُ مَن يَخْشَى
ترجمه :
كسي كه ( احساس مسؤوليّت مي‌كند و از خدا ) مي‌ترسد ، پند و اندرز خواهد گرفت .
توضيحات :
« سَيَذَّكَّرُ » : پند خواهد گرفت . اندرز خواهد پذيرفت .
سوره أعلى آيه 11
متن آيه :
وَيَتَجَنَّبُهَا الْأَشْقَى
ترجمه :
و بدبخت‌ترين فرد ( پند و اندرز را كنار خواهد گذاشت و ) از آن دوري خواهد گزيد .
توضيحات :
« يَتَجَنَّبُهَا » : به ترك آن خواهد گفت . از آن كناره‌گيري خواهد كرد . ضمير ( هَا ) به ( الذِّكْري ) برمي‌گردد . « الأشْقي » : بدبخت‌ترين . بدبيارترين . يعني كسي كه اندرز قرآني و قوانين الهي را در گوش نگيرد ، بدبخت‌ترين مردم است .
سوره أعلى آيه 12
متن آيه :
الَّذِي يَصْلَى النَّارَ الْكُبْرَى
ترجمه :
آن كسي كه داخل عظيم‌ترين ( و هولناكترين ) آتش خواهد شد و بدان خواهد سوخت .
توضيحات :
« يَصْلي » : وارد آتش مي‌گردد و بدان مي‌سوزد ( نگا : نساء / 10 ، ابراهيم / 29 ، انشقاق / 12 ) . « الْكُبْري » : بزرگترين .
سوره أعلى آيه 13
متن آيه :
ثُمَّ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيَى
ترجمه :
سپس در آن آتش ( براي هميشه مي‌ماند و ) نه مي‌ميرد ( و آسوده مي‌گردد ) و نه زنده ( بشمار مي‌آيد و حالتي كه در آن است زندگي ناميده ) مي‌شود .
توضيحات :
« لا يَمُوتُ . . . » : مراد اين است كه شخص دوزخي در ميان مرگ و زندگي دست و پا مي‌زند .
سوره أعلى آيه 14
متن آيه :
قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكَّى
ترجمه :
قطعاً رستگار مي‌گردد كسي كه خويشتن را ( از كثافت كفر و معاصي ) پاكيزه دارد .
توضيحات :
« قَدْ أَفْلَحَ » : قطعاً نجات يافته است و رستگار گرديده است . « تَزَكّي » : خود را پاكيزه داشت . زكات داد ( نگا : قاسمي ) .
سوره أعلى آيه 15
متن آيه :
وَذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى
ترجمه :
و نام پروردگار خود را ببرَد و نماز بگزارد و فروتني كند .
توضيحات :
« إسْمَ » : نام . مراد از ياد كردن نام خدا ، ياد خدا در دل و ذكر او به زبان است ( نگا : تفهيم‌القرآن ) . « صَلّي » : نماز گزارد . خشوع و خضوع كرد ( نگا : جزء عمّ شيخ محمّد عبده ) . « ذَكَرَ . . . فَصَلّي » : الله اكبر را بگويد و به نماز ايستد .
سوره أعلى آيه 16
متن آيه :
بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا
ترجمه :
بلكه ( بنا به سرشت انساني ) زندگي دنيا را ( كه محسوس و نقد است ، بر زندگي آخرت كه نامحسوس و نسيه است ) ترجيح مي‌دهيد و برمي‌گزينيد .
توضيحات :
« تُؤْثِرُونَ » : ترجيح مي‌دهيد . برمي‌گزينيد . خطاب عام است . ترجيح دنيا بر آخرت ، كار بسياري از مردم است و از راه تغليب به صورت عام ذكر شده است . به عبارت ديگر هركس در هر مرتبه‌اي كه باشد ، مجذوب حيات محسوس و ملموس دنيا مي‌گردد ، و انسان خود به خود در ميان دو جاذبه حيات پست‌تر و حيات برتر بسر مي‌برد . تنها افراد مؤمن مي‌توانند خود را از جاذبه قوي دنياي ماديات برهانند و خويشتن را به نعمتهاي سرمدي آخرت برسانند .
سوره أعلى آيه 17
متن آيه :
وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ وَأَبْقَى
ترجمه :
در حالي كه آخرت ( از دنيا ) بهتر و پاينده‌تر است ( عاقل چرا بايد فاني و گذرا را بر باقي و پايا ترجيح دهد ؟ ) .
توضيحات :
« وَ » : واو حاليّه است .
سوره أعلى آيه 18
متن آيه :
إِنَّ هَذَا لَفِي الصُّحُفِ الْأُولَى
ترجمه :
اين ( چيزها منحصر به اين كتاب آسماني نيست ، بلكه ) در كتابهاي پيشين ( نيز آمده و ) بوده است .
توضيحات :
« هذا » : اين چيزهاي مذكور در آيات 14 تا 17 ، و يا مواعظ مذكور در سوره . « الصُّحُفِ » : جمع صَحيفَة ، كتابها ( نگا : طه / 133 ، نجم / 36 ، عبس / 13 ، تكوير / 10 ) . « الصُّحُفِ الأولي » : مراد همه كتابهاي پيش از انجيل و قرآن است .
سوره أعلى آيه 19
متن آيه :
صُحُفِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى
ترجمه :
( از جمله در ) كتابهاي ابراهيم و موسي .
توضيحات :
« صُحُفِ » : بدل از صُحُف قبلي است . اين آيه اشاره به اين واقعيّت دارد كه اصول كلّي و مطالب اساسي اديان آسماني همگي يكسان بوده و از يك منبع سرچشمه گرفته‌اند ، و تنها تعليمات و دستوراتي با هم تفاوت داشته است كه اختلاف زمان و رشد انسان مقتضي آن بوده است .
بازگشت به لیست سوره‌ها