تفسير نور:
سوره مائدة آيه 1
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَوْفُواْ بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَكُم بَهِيمَةُ الأَنْعَامِ إِلاَّ مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَأَنتُمْ حُرُمٌ إِنَّ اللّهَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ
ترجمه :
اي مؤمنان ! به پيمانها و قراردادها وفا كنيد ( اعمّ از عقدها و عهدهاي مشروع انسان با انسان ، يا انسان با خدا . بعد از ذبح ، خوردن گوشتِ ) چهارپايان براي شما حلال است مگر آنهائي كه ( در اين سوره مستثني مي‌گردد ) و بر شما خوانده مي‌شود . هنگامي كه در حالت احرام هستيد ( يا اين كه در سرزمين حرم بسر مي‌بريد ) شكار ( بَرّي ) را حلال ندانيد . خداوند هرچه بخواهد ( و مصلحت بداند ) حكم مي‌كند .
توضيحات :
« أَوْفُوا » : وفا كنيد . « بَهِيمَةِ الأنْعَامِ » : چهارپايان . جنين چهارپايان . بَهيمَة به معني گنگ و أَنْعام به معني بز و گوسفند و شتر و گاو است . بنابه معني نخستين ، اضافه بهيمه به انعام ، اضافه بيانيّه ، و بنا به معني دوم اضافه لاميّه است . « غَيْرَ » : حال است . « مُحِلِّي » : در اصل مُحِلِّينَ ، به معني حلال‌كنندگان است كه نون آن در حالت اضافه حذف شده است . « الصَّيْدِ » : شكار . مي‌تواند به معني اسم مفعول يا مصدر باشد . « حُرُمٌ » : جمع حَرام به معني مُحْرِم است ، يعني احرام‌بستگان . كساني كه در سرزمين حرم هستند ( نگا : مائده / 95 و 96 ) . « يَحْكُمُ » : حكم مي‌كند . اين واژه متضمّن ( يَفْعَلُ ) است ، به معني : انجام مي‌دهد .
سوره مائدة آيه 2
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُحِلُّواْ شَعَآئِرَ اللّهِ وَلاَ الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلاَ الْهَدْيَ وَلاَ الْقَلآئِدَ وَلا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّن رَّبِّهِمْ وَرِضْوَاناً وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَن صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُواْ وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ
ترجمه :
اي مؤمنان ! ( حرمت‌شكني ) شعائر ( دين ) خدا را براي خود حلال ندانيد ( بدين صورت كه هرگونه كه بخواهيد بدان دست ببريد و در آن تصرّف كنيد ) و نه ماه حرام را ( بدين معني كه در آن بجنگيد ) ، و نه قربانيهاي بي‌نشان و نه قربانيهاي نشانداري را ( كه به بيت‌الله هديّه مي‌گردند ، بدين گونه كه متعرّض چنين حيواناتي يا صاحبان آنها بشويد ) و نه كساني را كه آهنگِ آمدن به خانه خدا را دارند و به دنبال لطف و خوشنودي خدايند ( بدين معني كه آنان را از آمدن بدانجا بازداريد و يا اين كه با ايشان بجنگيد ) . هر وقت كه از احرام به در آمديد و از سرزمين حرم خارج شديد ، شكار كنيد ( و شكار كردن براي شما بلامانع خواهد بود ) . دشمنيِ قومي كه شما را از آمدن به مسجدالحرام باز داشتند ، شما را بر آن ندارد كه تعدّي و تجاوز كنيد . در راه نيكي و پرهيزگاري همديگر را ياري و پشتيباني نمائيد ، و همديگر را در راه تجاوز و ستمكاري ياري و پشتيباني مكنيد . از خدا بترسيد . بيگمان خداوند داراي مجازات شديدي است .
توضيحات :
« لا تُحِلُّوا » : حلال مكنيد . مباح ندانيد . « شَعَآئِرَ » : جمع شَعِيرَة ، علائم . مراد خود عبادات است كه انجام آنها نشانه خوشنودي خدا از انجام‌دهندگان عبادات است ، و نشانه‌هائي هستند كه بدانها راه هدايت از ضلالت باز شناخته مي‌شود . از قبيل : مناسك حجّ و سائر فرائض و احكام شريعت . « الشَّهْرَ الْحَرَامَ » : ماه حرام . مراد هر چهار ماه حرام است ، يعني : ذوالقعده ، ذوالحجّه ، محرّم ، رجب ( نگا : توبه / 36 ) . « الْهَدْيَ » : حيوانات بي‌نشاني كه به بيت‌الله هديّه مي‌شود . « ءَآمِّينَ » : قصدكنندگان . روندگان . « لا يَجْرِمَنَّكُمْ » : شما را وادار نسازد . « شَنَئَانُ » : بغض . دشمنانگي . « الْعُدْوَانِ » : تعدّي و تجاوز . ظلم و ستم .
سوره مائدة آيه 3
متن آيه :
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالْدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلاَمِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن دِينِكُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِيناً فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
( اي مؤمنان ! ) بر شما حرام است ( خوردن گوشت ) مردار ، خون ( جاري ) ، گوشت خوك ، حيواناتي كه به هنگام ذبح نام غير خدا بر آنها برده شود و به نام ديگران سر بريده شود ، حيواناتي كه خفه شده‌اند ، حيواناتي كه با شكنجه و كتك كشته شده‌اند ، آنهائي كه از بلندي پرت شده و مرده‌اند ، آنهائي كه بر اثر شاخ‌زدن حيوانات ديگر مرده‌اند ، حيواناتي كه درندگان از بدن آنها چيزي خورده و بدان سبب مرده‌اند ، مگر اين كه ( قبل از مرگ بدانها رسيده و ) آنها را سر بريده باشيد ، حيواناتي كه براي نزديكي به بتان قرباني شده‌اند ، و بر شما حرام است كه با چوبه‌هاي تير به پيشگوئي پردازيد و از غيب سخن گوئيد ، همه اينها براي شما گناه بزرگ و خروج از فرمان يزدان است . از امروز كافران از ( نابودن كردن ) دين شما مأيوس گشته‌اند ( و مي‌دانند اين دين ماندگار و جاودانه است ) ، پس از آنان نترسيد و از من بترسيد . امروز ( احكام ) دين شما را برايتان كامل كردم و ( با عزّت بخشيدن به شما و استوار داشتن گامهايتان ) نعمت خود را بر شما تكميل نمودم و اسلام را به عنوان آئين خداپسند براي شما برگزيدم . امّا كسي كه در حال گرسنگي ناچار شود ( از محرّمات سابق چيزي بخورد تا هلاك نشود ) و متمايل به گناه نباشد ( و عمداً نخواهد چنين كند ، مانعي ندارد ) چرا كه خداوند بخشنده مهربان است ( و از مضطرّ صرف نظر مي‌كند و براي او مقدار نياز را مباح مي‌نمايد ) .
توضيحات :
« مَآ أُهِلَّ لِغَيْرِ اللهِ بِهِ » : حيواني كه به هنگام ذبح نام جز خدا بر آن برده شود . يعني به نام ديگران و به خاطر تقرّب بدانان سر بريده شود . ( أُهِلَّ ) از مصدر ( إهْلال ) به معني بلندكردن صدا است به نام چيزي . مانند : لات ، عزّي ، يا به نام كسي . مانند : انبياء و اولياء ، به هنگام ذبح حيوان . « الْمُنْخَنِقَةُ » : خفه‌شده . « الْمَوْقُوذَةُ » : كتك‌خورده . « الْمَتَرَدِّيَةُ » : پرت‌شده . « ذَكَّيْتُمْ » : ذبح كرديد . « النُّصُبِ » : جمع آن ( أَنصاب ) ، سنگهائي كه در اطراف كعبه نصب كرده بودند و آنها را مي‌پرستيدند و بر روي چنين سنگهائي يا در كنار آنها حيوانات خود را براي تقرّب بدانها سر مي‌بريدند . « الأزْلام » : جمع زَلَم ، چوبه‌هاي تير . عربها وقتي كه مي‌خواستند راهيِ سفري يا جنگي يا تجارتي شوند ، و يا كار مهمّي - از قبيل ازدواج - انجام دهند ، سه تير برمي گرفتند و بر روي يكي : خدايم بدان فرمان داده است ، و بر روي دومي : خدايم از آن نهي كرده است ، مي‌نوشتند ، و بر روي سومي چيزي نمي‌نوشتند ، آنها را بهم مي‌زدند ، سپس اگر اوّلي به دستشان مي‌رسيد ، كار را انجام مي‌دادند ، و اگر دومي بيرون مي‌آمد ، كار را انجام نمي‌دادند ، و اگر سومي به دستشان مي‌افتاد ، دوباره فال را از سر مي‌گرفتند . امروزه به جاي اين چوبه‌ها ، از دانه‌هاي تسبيح ، مهره‌هاي نرد ، جام قهوه ، اوراق پاسور ، و چيزهاي نامشروع ديگر استفاده مي‌نمايند و فرمان قرآن را فراموش مي‌كنند . « مَخْمَصَةٍ » : گرسنگي . « مُتَجَانِفٍ » : متمايل ، گراينده .
سوره مائدة آيه 4
متن آيه :
يَسْأَلُونَكَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ وَمَا عَلَّمْتُم مِّنَ الْجَوَارِحِ مُكَلِّبِينَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَكُمُ اللّهُ فَكُلُواْ مِمَّا أَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ وَاذْكُرُواْ اسْمَ اللّهِ عَلَيْهِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ
ترجمه :
از تو مي‌پرسند كه چه چيز ( از خوردنيها و نوشيدنيها ) بر آنان حلال شده است ؟ بگو : بر شما چيزهاي پاكيزه حلال شده است ، و ( نيز شكاري كه ) حيوانات شكاري صيد مي‌كنند و شما بدانها آموخته‌ايد از آنچه خدا به شما آموخته است . از نخجيري كه چنين حيواناني براي شما ( شكار مي‌كنند و خود از آن نمي‌خورند و سالم ) نگاه مي‌دارند بخوريد ، و ( به هنگام فرستادن حيوان به سوي شكار ) نام خدا را بر آن ببريد ، و از خدا بترسيد ، چرا كه خداوند سريع‌الحساب است .
توضيحات :
« الْجَوارِحِ » : جمع جارحه ، حيوانات و پرندگان شكاري . « مُكَلِّبِينَ » : تعليم‌دهندگان سگهاي شكاري و غيره . حال ضمير ( تُمْ ) در فعل ( عَلَّمْتُمْ ) است . « فَكُلُوا مِمَّآ أَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ » : بخوريد از نخجيري كه حيوانات شكاري براي شما شكار مي‌كنند و خود از آن چيزي نمي‌خورند . با اين توضيح كه حيوان شكاري بايد تعليم ديده باشد و به هنگام روانه‌كردن به سوي نخجير نام خدا برده شود . در اين صورت اگر نخجير را بكشد ، كشتن آن به جاي سربريدن است . اگر حيوان شكاري چيزي را از نخجير بخورد ، باقيمانده حرام خواهد بود .
سوره مائدة آيه 5
متن آيه :
الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ حِلٌّ لَّكُمْ وَطَعَامُكُمْ حِلُّ لَّهُمْ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ وَلاَ مُتَّخِذِي أَخْدَانٍ وَمَن يَكْفُرْ بِالإِيمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ
ترجمه :
امروزه ( با نزول اين آيه ) براي شما همه چيزهاي پاكيزه ( طبع سالم پسند ) حلال گرديد ، و ( ذبائح و ) خوراك اهل كتاب ( جز آنچه با آيات ديگر تحريم شده است ) براي شما حلال است و خوراك شما براي آنان حلال است ، و ( ازدواج با ) زنان پاكدامن مؤمن ، و زنان پاكدامن اهل كتاب پيش از شما ، حلال است ، هرگاه كه مهريّه آنان را بپردازيد و قصد ازدواج داشته باشيد و منظورتان زناكاري يا انتخاب دوست نباشد . هر كس كه انكار كند آنچه را كه بايد بدان ايمان داشته باشد ( از جمله ايمان به احكام حلال و حرام برخي از خوراكيها و ازدواجهاي مذكور در اينجا ) اعمال او باطل و بيفايده مي‌گردد و در آخرت از زمره زيانكاران خواهد بود .
توضيحات :
« الْمُحْصَنَاتُ » : زنان پاكدامن . « أُجُور » : مهريّه‌ها . « مُحْصِنِينَ » : مردان پاكدامن . « غَيْرَ مُسَافِحِينَ » : مرداني كه زناكار نيستند . « أَخْدَان » : جمع خِدْن ، رفيقه ( نگا : نساء / 25 ) . « الإِيمَان » : آنچه بايد بدان باور داشت . مراد احكام شريعت است .
سوره مائدة آيه 6
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُواْ وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيداً طَيِّباً فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَكِن يُرِيدُ لِيُطَهَّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! هنگامي كه براي نماز بپاخاستيد ( و وضو نداشتيد ) ، صورتها و دستهاي خود را همراه با آرنجها بشوئيد ، و سرهاي خود ( همه يا قسمتي از آنها ) را مسح كنيد ، و پاهاي خود را همراه با قوزكهاي آنها بشوئيد . و اگر جنب بوديد ( و خواستيد نماز بخوانيد ، همه بدن ) خود را بشوئيد . و اگر بيمار بوديد ( و بيماري مانع از استعمال آب بود ) يا اين كه مسافر باشيد ( و يافتن آب برايتان دشوار بود ) يا اين كه يكي از شما از پيشاب برگشت ، يا با زنان مجامعه كرديد ، و ( در همه اين صورتها ، آب براي غسل يا وضو ) نيافتيد ، با خاك پاك تيمّم كنيد ، ( بدين شكل كه دو بار كف دست بر خاك زده و ) با آن بر صورتها و دستهاي خود ( تا مچ يا آرنج ) بكشيد . خداوند نمي‌خواهد شما را به تنگ آورد و به مشقّت اندازد ، و بلكه مي‌خواهد شما را ( از حيث ظاهر و باطن ) پاكيزه دارد و ( با بيان احكام اسلامي ) نعمت خود را بر شما تمام نمايد ، شايد كه شكر ( انعام و الطاف ) او را ( با دوام بر طاعت و عبادت ) به جاي آوريد .
توضيحات :
« أَرْجُلَكُمْ » : پاهاي خود . عطف بر ( وُجُوهَ ) و ( أَيْدِيَ ) يعني اندامهاي شستني است ، و ذكر آن بعد از ( رُؤُوسِ ) يعني اندامي كه مسح مي‌شود ، به خاطر ترتيب اعضاء وضو است . « الْغَآئِطِ » : مكان گود ، مراد قضاي حاجت است . « صَعِيداً » : سطح زمين . زمين . خاك ( نگا : نساء / 43 ) . « لامَسْتُمْ » : مجامعه كرديد . آميزش جنسي كرديد . « حَرَجٍ » : تنگنا . مشقّت .
سوره مائدة آيه 7
متن آيه :
وَاذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَمِيثَاقَهُ الَّذِي وَاثَقَكُم بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
ترجمه :
و ( اي مؤمنان ! ) به ياد آوريد نعمت ( هدايت دين ) خداي را بر خود ، و به ياد آوريد پيماني را كه ( توسّط پيغمبر در عَقَبه دوم ) با شما بست ، بدان گاه كه گفتيد : شنيديم و اطاعت كرديم ( و در خوشي و ناخوشي و گنج و رنج ، اي پيغمبر با تو همراهيم ! ) . و از خدا بترسيد كه خدا از درون سينه‌ها آگاه است .
توضيحات :
« نِعْمَةَ اللهِ » : مراد نعمت اسلام يا هر نعمت ديگري است . « مِيثَاقَهُ » : مراد پيمان عَقَبه اوّل يا دوم و يا اين كه بيعت رضوان است و تمام پيمانهاي تكويني و تشريعي را نيز مي‌تواند شامل شود . « ذَاتِ الصُّدُورِ » : خودِ سينه‌ها . مراد اَسرار درون سينه‌ها است ، از قبيل : كينه‌ها و نيّات خوب يا بد .
سوره مائدة آيه 8
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِينَ لِلّهِ شُهَدَاء بِالْقِسْطِ وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! بر اداي واجبات خدا مواظبت داشته باشيد و از روي دادگري گواهي دهيد ، و دشمنانگي قومي شما را بر آن ندارد كه ( با ايشان ) دادگري نكنيد . دادگري كنيد كه دادگري ( به ويژه با دشمنان ) به پرهيزگاري نزديكتر ( و كوتاه‌ترين راه به تقوا و بهترين وسيله براي دوري از خشم خدا ) است . از خدا بترسيد كه خدا آگاه از هر آن چيزي است كه انجام مي‌دهيد .
توضيحات :
« قَوَّامِينَ » : كساني كه مجدّانه در انجام واجبات مي‌كوشند و بر آنها دوام دارند . تلاشگران راه عدل و داد . « شُهَدَآءَ بِالْقِسْطِ » : گواهاني كه دادگرانه گواهي مي‌دهند و از اين و از آن جانبداري نمي‌كنند . « لا يَجْرِمَنَّكُمْ » : شما را بر آن ندارد . « شَنَئَانُ » : دشمنانگي . بغض .
سوره مائدة آيه 9
متن آيه :
وَعَدَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ
ترجمه :
خداوند به كساني كه ايمان بياورند و كارهاي شايسته انجام دهند ، وعده مي‌دهد كه آمرزش ( او گناهانشان را دريابد ) و پاداش بزرگي ( و ثواب فراواني ) از آن ايشان باشد .
توضيحات :
. . .
سوره مائدة آيه 10
متن آيه :
وَالَّذِينَ كَفَرُواْ وَكَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
ترجمه :
و كساني كه كافر شوند و آيات ( قرآني و جهاني ) ما را تكذيب كنند ، آنان اهل دوزخ هستند .
توضيحات :
« الْجَحِيمِ » : آتش فروزان . اسمي از اسماء دوزخ است .
سوره مائدة آيه 11
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَن يَبْسُطُواْ إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ فَكَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنكُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَعَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! نعمتي را كه خدا به شما بخشيده است به ياد آوريد . بدان گاه كه جمعي خواستند به سوي شما دست‌درازي كنند ( و شما را از ميان بردارند ) امّا خدا دست آنان را از شما باز داشت ( و شر آنان را از سر شما كوتاه كرد ) . از خدا بترسيد ، و بايد كه مؤمنان تنها بر خدا تكيه كنند .
توضيحات :
« هَمَّ » : قصد كرد . خواست . « قَوْمٌ » : قومي . جمعي . شايد مراد كفّار قريش باشد كه قبل از هجرت خواستند پيغمبر و بسياري از ياران او را بكشند ( نگا : انفال / 30 ) .
سوره مائدة آيه 12
متن آيه :
وَلَقَدْ أَخَذَ اللّهُ مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَبَعَثْنَا مِنهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيباً وَقَالَ اللّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاَةَ وَآتَيْتُمُ الزَّكَاةَ وَآمَنتُم بِرُسُلِي وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً لَّأُكَفِّرَنَّ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَلأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ فَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ مِنكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاء السَّبِيلِ
ترجمه :
بيگمان خداوند از بني‌اسرائيل پيمان گرفت و دوازده رهبر براي آنان تعيين كرد و بديشان گفت : من با شمايم ( و ياري و مددتان مي‌نمايم ) اگر نماز را بگزاريد و زكات مال بدر كنيد و به پيغمبرانم ايمان بياوريد وآنان را ياري كنيد و ( با انفاق دارائي در راه خير ، از جمله كمك به نيازمندان ) به خدا قرض نيكوئي دهيد . ( با انجام همه اينها ) از گناهان شما چشم‌پوشي مي‌نمايم و شما را به باغهائي ( از بهشت ) وارد مي‌گردانم كه رودبارها از زير ( درختان ) آنها جاري است . امّا كسي كه از شما بعد از اين كافر شود ( و نقض عهد كند ) راه راست را گم كرده است ( و منحرف گشته است ) .
توضيحات :
« نَقِيباً » : سردار . رئيس . « اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيباً » : ( نگا : بقره / 136 ، و اعراف / 160 ) . « إِنِّي مَعَكُمْ » : من با شمايم . مراد : من شما را كمك و ياري مي‌كنم . « عَزَّرْتُمُوهُمْ » : اگر آنان را كمك كنيد و گراميشان داريد و از دشمنان و گرفتاريها به دورشان نمائيد . « أَقْرَضْتُمُ اللهَ » : به خدا قرض داديد . مراد انفاق مال در راه خيرات و دستگيري از بينوايان است . « سَوَآءَ السَّبِيل » : راستاي راه . راه راست . مراد راه نجات است . يادآوري : معني آيه بدين صورت نيز مي‌تواند باشد : خدا با شما است اگر نماز بخوانيد و . . . ، در اين صورت خداوند گناهان شما را مي‌بخشايد ، و . . .
سوره مائدة آيه 13
متن آيه :
فَبِمَا نَقْضِهِم مِّيثَاقَهُمْ لَعنَّاهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِيَةً يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ وَنَسُواْ حَظّاً مِّمَّا ذُكِّرُواْ بِهِ وَلاَ تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلَىَ خَآئِنَةٍ مِّنْهُمْ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمُ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ
ترجمه :
امّا به سبب پيمان‌شكني ايشان ، آنان را نفرين كرديم و از رحمت خود محروم داشتيم و دلهايشان را سخت نموديم ( به گونه‌اي كه دليل و اندرز بدان راه نمي‌يافت ) . آنان سخنان را تحريف و بخش فراواني از آنچه ( در تورات بود و ) بديشان تذكّر داده شده بود ، ترك كردند . ( اين خوي پليد هنوز هم در چنين قومي وجود دارد و تو ) هميشه مي‌تواني خيانتي ( تازه ) از آنان ببيني ، مگر عدّه كمي از ايشان ( كه به تو ايمان آورده‌اند و خيانت‌پيشه نيستند ) . پس از آنان درگذر و ( بدسگاليها و دوروئيهايشان را ) ناديده بگير ، كه خداوند نيكوكاران را دوست مي‌دارد .
توضيحات :
« قَاسِيَةً » : سخت . سنگين . « الكَلِمَ » : اسم جنس جمعي كلمه ، سخنان . « يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ » : سخنان را از موارد خود منحرف مي‌سازند و مطالب را دگرگون مي‌سازند ( نگا : بقره / 75 و 79 ، و آل‌عمران / 78 ) . « خَآئِنَةٍ » : خيانت . « إِصْفَحْ » : صرف نظر كن . از مؤاخذه چشم‌پوشي كن ( نگا : بقره / 109 ) .
سوره مائدة آيه 14
متن آيه :
وَمِنَ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّا نَصَارَى أَخَذْنَا مِيثَاقَهُمْ فَنَسُواْ حَظّاً مِّمَّا ذُكِّرُواْ بِهِ فَأَغْرَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَسَوْفَ يُنَبِّئُهُمُ اللّهُ بِمَا كَانُواْ يَصْنَعُونَ
ترجمه :
و از كساني كه مي‌گويند : ما مسيحي هستيم ( و ادّعا دارند كه ياران مسيح مي‌باشند نيز ) پيمان گرفتيم ( كه به انجيل عمل كنند و خداي را به يگانگي بستايند و محمّد را پيغمبر واپسين بدانند ) امّا آنان قسمت قابل ملاحظه‌اي از آنچه بدانان تذكّر داده شده بود به دست فراموشي سپردند ؛ لذا به پاداش آن تا دامنه قيامت ، ميان ( گروههاي مختلف ) ايشان كينه و دشمني افكنديم ( و تا روز رستاخيز پيوسته فرقه‌هاي مسيحي همديگر را كافر و ملعون مي‌نامند و يكديگر را دشمن مي‌دارند ) و خداوند ( در آن روز ) ايشان را از آنچه كرده‌اند آگاه خواهد ساخت ( و پاداش اعمالشان را خواهد داد ) .
توضيحات :
« أَغْرَيْنَا » : افكنديم . به راه انداختيم . « الْبَغْضَآءَ » : كينه‌توزي شديد . « يُنَبِّئُهُمْ » : باخبرشان مي‌سازد .
سوره مائدة آيه 15
متن آيه :
يَا أَهْلَ الْكِتَابِ قَدْ جَاءكُمْ رَسُولُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيراً مِّمَّا كُنتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتَابِ وَيَعْفُو عَن كَثِيرٍ قَدْ جَاءكُم مِّنَ اللّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُّبِينٌ
ترجمه :
اي اهل كتاب ! پيغمبر ما ( محمّد ) به سوي شما آمده است . بسياري از چيزهائي را برايتان روشن مي‌سازد كه از كتاب ( تورات و انجيل ) پنهان نموده‌ايد ، و از بسياري از چيزها ( و مطالبي كه پنهان ساخته‌ايد و فعلاً مورد نياز نيست ) صرف نظر مي‌نمايد . از سوي خدا نوري ( كه پيغمبر است و بينشها را روشني مي‌بخشد ) و كتاب روشنگري ( كه قرآن است و هدايت‌بخش مردمان است ) به پيش شما آمده است .
توضيحات :
« يَعْفُو » : چشم‌پوشي مي‌كند . در رسم‌الخطّ قرآني الف زائدي در آخر دارد . « نُورٌ » : مراد پيغمبر است كه بصيرتها را روشن مي‌سازد ( نگا : نساء / 174 ) يا مراد قرآن است و عطف ( كِتَابٌ ) بر ( نُورٌ ) عطفِ تفسير است ( نگا : تغابن / 8 ) . « مُبِينٌ » : روشن . روشنگر . قرآن خود روشن است و روشنگر چيزهائي است كه مردمان براي رسيدن به هدايت ، بدانها نيازمندند .
سوره مائدة آيه 16
متن آيه :
يَهْدِي بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلاَمِ وَيُخْرِجُهُم مِّنِ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيَهْدِيهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ
ترجمه :
خداوند با آن ( كتاب ) كساني را به راههاي امن و امان ( از ترس و هراس دنيا و آخرت ) هدايت مي‌كند كه جوياي خوشنودي او باشند ، و با مشيّت و فرمان خود ، آنان را از تاريكيهاي ( كفر و جهل ) بيرون مي‌آورد و به سوي نور ( ايمان و علم ) مي‌برد ، و ايشان را به راه راست رهنمود مي‌شود .
توضيحات :
« رِضْوَانَهُ » : خوشنودي كامل خود . « سُبُلَ السَّلامِ » : راههاي امن و امان . راه نجات . « بِإِذْنِهِ » : برابر خواست و فرمان خود .
سوره مائدة آيه 17
متن آيه :
لَّقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَآلُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ قُلْ فَمَن يَمْلِكُ مِنَ اللّهِ شَيْئاً إِنْ أَرَادَ أَن يُهْلِكَ الْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ وَمَن فِي الأَرْضِ جَمِيعاً وَلِلّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
ترجمه :
به طور مسلم ، كساني كه مي‌گويند : خدا ، مسيح پسر مريم است ! كافرند . بگو : اگر خداوند بخواهد مسيحِ پسرِ مريم و مادر او و همه كساني را كه در روي زمين هستند هلاك كند ، چه كسي مي‌تواند ( كوچكترين ) كاري بكند ( و جلو دست خدا را بگيرد ) ؟ از آن خدا است آنچه در آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است . هر چه بخواهد مي‌آفريند ؛ و خدا بر هر چيزي توانا است .
توضيحات :
« فَمَن يَمْلِكُ مِنَ اللهِ شَيْئاً » : چه كسي مي‌تواند در مقابل خدا كاري بكند ؟
سوره مائدة آيه 18
متن آيه :
وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاء اللّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُم بِذُنُوبِكُم بَلْ أَنتُم بَشَرٌ مِّمَّنْ خَلَقَ يَغْفِرُ لِمَن يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ وَلِلّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ
ترجمه :
يهوديان و مسيحيان مي‌گويند : ما پسران و عزيزان خدائيم ! بگو : پس چرا شما را در برابر گناهانتان عذاب مي‌دهد ؟ بلكه شما انسانهائي همچون سائر انسانهائي هستيد كه خدا آنان را آفريده است . خداوند هر كه را بخواهد عذاب مي‌دهد . و سلطنت آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است ، متعلّق به خدا است ( و همه‌چيز از آن او است ) و برگشت ( همگان ) به سوي او است ( و به حساب و كتاب هركسي رسيدگي مي‌كند ) .
توضيحات :
« الْمَصِيرُ » : سرانجام كار . برگشت .
سوره مائدة آيه 19
متن آيه :
يَا أَهْلَ الْكِتَابِ قَدْ جَاءكُمْ رَسُولُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلَى فَتْرَةٍ مِّنَ الرُّسُلِ أَن تَقُولُواْ مَا جَاءنَا مِن بَشِيرٍ وَلاَ نَذِيرٍ فَقَدْ جَاءكُم بَشِيرٌ وَنَذِيرٌ وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
ترجمه :
اي اهل كتاب ! پيغمبر ما ( محمّد ) به سوي شما آمده است و به دنبال انقطاع مدّت زماني كه ميان پيغمبران بوده است ، ( حقائق را ديگرباره ) بيان مي‌كند ، تا اين كه ( در روز رستاخيز ) نگوئيد : مژده‌دهنده و بيم‌دهنده‌اي ( از پيغمبران ) به سوي ما نيامده است ( تا فرمان خدا را به ما برسانند . هم اينك پيغمبر ) مژده‌دهنده و بيم‌دهنده‌اي ( محمّد نام ) به سوي شما آمده است ( و عذري براي شما نمانده است ) . و خداوند بر همه چيز توانا است .
توضيحات :
« عَلَيا فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ » : مدّت زماني كه ميان ارسال پيغمبران فاصله افتاده است . « فَتْرَةٍ » : مدّت انقطاع نبوّت پيغمبري تا پيغمبري ديگر .
سوره مائدة آيه 20
متن آيه :
وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنبِيَاء وَجَعَلَكُم مُّلُوكاً وَآتَاكُم مَّا لَمْ يُؤْتِ أَحَداً مِّن الْعَالَمِينَ
ترجمه :
( به ياد آوريد ) هنگامي را كه موسي به قوم خود گفت : اي قوم من ! نعمت خدا را بر خود متذكّر شويد ، و زماني را به ياد آوريد كه خداوند پيغمبراني در ميان شما برانگيخت و شاهاني از شما به سلطنت رسانيد ( و در واقع همه شما را با رهائي از ظلم و ستم فرعون و فرعونيان و بخشيدن دارائي و آزادي ، شاهِ خانه خود گردانيد ) ، و به شما آن داد كه به كس ديگري از جهانيان نداده است .
توضيحات :
« جَعَلَكُم مُّلُوكاً » : شما را شاه نمود . يعني به سبب كثرت شاهان ، گوئي همه شما را شاه گردانده است . يا اين كه مراد رسيدن بني‌اسرائيل به حرّيّت و ثروت و رفاه نسبي است ، و استعمال شاه جنبه مَثَل دارد ، همان گونه كه درباره شخص دارا و بي‌نيازي مي‌گوئيم : فلاني شاهِ زمان خود است ( نگا : غافر / 29 ) .
سوره مائدة آيه 21
متن آيه :
يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللّهُ لَكُمْ وَلاَ تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِكُمْ فَتَنقَلِبُوا خَاسِرِينَ
ترجمه :
اي قوم من ! به سرزمين مقدّسي وارد شويد كه خداوند دخول بدانجا را براي شما مقدّر كرده است ، و ( در برابر دشمنِ سرسختي كه در آنجا بسر مي‌برد پاي به فرار نگذاريد و ) پشت مكنيد ، تا زيانكارانه برنگرديد ( و ياري و خوشنودي خدا را از دست ندهيد ) .
توضيحات :
« الأرْضَ الْمُقَدَّسَةَ » : سرزمين مقدّس كه از عريش تا فرات را دربر دارد . آنجا را سرزمين پاك از آن نظر مي‌گويند كه انبياء بيشماري در آن مبعوث شده‌اند و از لوث بت‌پرستي زدوده شده است . « كَتَبَ اللهُ لَكُمْ » : خداوند مقدّر كرده است كه اگر مطيع فرمان او باشيد ، بدانجا وارد مي‌شويد و سكونت مي‌كنيد .
سوره مائدة آيه 22
متن آيه :
قَالُوا يَا مُوسَى إِنَّ فِيهَا قَوْماً جَبَّارِينَ وَإِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا حَتَّىَ يَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِن يَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِنَّا دَاخِلُونَ
ترجمه :
گفتند : اي موسي ! در آنجا قوم زورمند و قلدري زندگي مي‌كنند و ما هرگز بدانجا وارد نمي‌شويم مادام كه آنان از آنجا بيرون نروند . در صورتي كه آنان از آن سرزمين بيرون رفتند ، ما بدانجا خواهيم رفت .
توضيحات :
« جَبَّارِينَ » : جمع جبّار ، زورمندِ بلند بالا و سركش . قلدرِ قوي‌هيكل .
سوره مائدة آيه 23
متن آيه :
قَالَ رَجُلاَنِ مِنَ الَّذِينَ يَخَافُونَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِمَا ادْخُلُواْ عَلَيْهِمُ الْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّكُمْ غَالِبُونَ وَعَلَى اللّهِ فَتَوَكَّلُواْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
دو نفر ( سردار ) از مردان خداترس كه خداوند بديشان نعمت ( عقل و ايمان و شهامت ) داده بود ، گفتند : شما ( از قيافه درشت اين مردمان نترسيد و ناگهاني يورش بريد و ) از دروازه بر آنان وارد شويد . اگر وارد دروازه شويد ( به سبب دل ضعيفي كه دارند ) شما پيروز خواهيد شد . اگر مؤمن هستيد ، بر خدا توكّل كنيد .
توضيحات :
. . .
سوره مائدة آيه 24
متن آيه :
قَالُواْ يَا مُوسَى إِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا أَبَداً مَّا دَامُواْ فِيهَا فَاذْهَبْ أَنتَ وَرَبُّكَ فَقَاتِلا إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ
ترجمه :
گفتند : اي موسي ! ما هرگز بدان سرزمين مقدّس پاي نمي‌نهيم مادام كه آنان در آنجا بسر برند . پس ( دست از سر ما بردار و ) تو و پروردگارت برويد و ( با آن زورمندان قوي هيكل ) بجنگيد ؛ ما در اينجا نشسته‌ايم ( و منتظر پيروزي شما هستيم ! ) .
توضيحات :
« قَاعِدُونَ » : نشستگان .
سوره مائدة آيه 25
متن آيه :
قَالَ رَبِّ إِنِّي لا أَمْلِكُ إِلاَّ نَفْسِي وَأَخِي فَافْرُقْ بَيْنَنَا وَبَيْنَ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ
ترجمه :
( بدين هنگام موسي رو به درگاه كردگار كرد و عاجزانه ) گفت : پروردگارا ! من تنها اختيار خود و برادرم ( هارون ) را دارم ؛ ميان من و اين قوم ستم‌پيشه ، ( با عدالت خداوندي خود ) داوري كن ( و حساب ما را از حساب ايشان جدا فرما ، و ما را به عذاب آنان گرفتار منما ) .
توضيحات :
« فَافْرُقْ بَيْنَنَا » : ميان ما فرق بگذار و حساب ما را از يكديگر جدا بدار . ما را از همديگر دور بدار و ميان ما و ايشان فاصله بينداز . ميان ما و ايشان داوري كن .
سوره مائدة آيه 26
متن آيه :
قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ أَرْبَعِينَ سَنَةً يَتِيهُونَ فِي الأَرْضِ فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ
ترجمه :
( خدا به موسي ) گفت : اين سرزمين تا چهل سال بر آنان ممنوع است ( و بدان پاي نخواهند گذاشت ، و ) در سرزمين ( خشك بيابان ) سرگردان ( بدين سو و آن سو ) مي‌گردند ( و راه به جائي نمي‌برند ) و بر قوم ستم‌پيشه و نافرمان غمگين مباش .
توضيحات :
« يَتِيهُونَ » : راه گم مي‌كنند . سرگردان مي‌مانند . « فَلا تَأْسَ » : غم مخور . غمگين مباش . از ماده ( أسي ) است .
سوره مائدة آيه 27
متن آيه :
وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَاناً فَتُقُبِّلَ مِن أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ
ترجمه :
داستان دو پسر آدم ( قابيل و هابيل ) را چنان كه هست براي يهوديان و ديگر مردمان بخوان ( تا بدانند عاقبت گناهكاري و سرانجام پرهيزگاري چيست ) . زماني كه هر كدام عملي را براي تقرّب ( به خدا ) انجام دادند . امّا از يكي ( كه مخلص بود و هابيل نام داشت ) پذيرفته شد ، ولي از ديگري ( كه مخلص نبود و قابيل نام داشت ) پذيرفته نشد . ( قابيل به هابيل ) گفت : بيگمان تو را خواهم كشت ! ( هابيل بدو ) گفت : ( من چه گناهي دارم ) خدا ( كار را ) تنها از پرهيزگاران مي‌پذيرد ! .
توضيحات :
« نَبَأَ » : خبر . « بِالْحَقِّ » : متلبّس به حق و حقيقت . اين واژه مي‌تواند صفت مصدر محذوف ( تِلاوَة ) ، يا حال فاعل فعل ( أُتْلُ ) ، و يا حال مفعول ( نَبَأَ ) باشد . يعني ؛ خواندن راستين ، يا تو كه بر حقي ، و يا خبري كه راست است و با واقعيّت وفق دارد ( نگا : اسراء / 105 ) . « قرباناً » : چيزي كه بدان وسيله مي‌توان به خدا نزديك شد ؛ از قبيل حيوان قرباني و غيره ( نگا : آل عمران / 183 ) . مصدر است و مفرد و تثنيه و جمع و مذكّر و مؤنّث در آن يكسان است .
سوره مائدة آيه 28
متن آيه :
لَئِن بَسَطتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِي مَا أَنَاْ بِبَاسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لَأَقْتُلَكَ إِنِّي أَخَافُ اللّهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
اگر تو براي كشتن من دست دراز كني ، من دست به سوي تو دراز نمي‌كنم تا تو را بكشم . آخر من از خدا ( يعني ) پروردگار جهانيان مي‌ترسم .
توضيحات :
« بَسَطتَّ » : گشودي . دراز كردي .
سوره مائدة آيه 29
متن آيه :
إِنِّي أُرِيدُ أَن تَبُوءَ بِإِثْمِي وَإِثْمِكَ فَتَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ وَذَلِكَ جَزَاء الظَّالِمِينَ
ترجمه :
من مي‌خواهم با ( كوله‌بار ) گناه من و گناه خود ( در روز رستاخيز به سوي پروردگار ) برگردي و از دوزخيان باشي ، و اين سزاي ( عادلانه خدا براي ) ستمگران است .
توضيحات :
« تَبُوأَ » : برگردي . « تَبُوأَ بِإِثْمِي وَ إِثْمِكَ » : مراد اين است كه گناه كشتن مرا بر گناهان اصلي خود بيفزائي .
سوره مائدة آيه 30
متن آيه :
فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِيهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرِينَ
ترجمه :
پس نفس ( سركش ) او تدريجاً كشتن برادرش را در نظرش آراست و او را مصمم به كشتن كرد ، و ( عاقبت به نداي وجدان گوش فرا نداد و ) او را كشت ! و از زيانكاران شد ( و هم ايمان خود را و هم برادرش را از دست داد ) .
توضيحات :
« فَطَوَّعَتْ » : كم‌كم بياراست و سهل و ساده جلوه داد .
سوره مائدة آيه 31
متن آيه :
فَبَعَثَ اللّهُ غُرَاباً يَبْحَثُ فِي الأَرْضِ لِيُرِيَهُ كَيْفَ يُوَارِي سَوْءةَ أَخِيهِ قَالَ يَا وَيْلَتَا أَعَجَزْتُ أَنْ أَكُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوَارِيَ سَوْءةَ أَخِي فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِينَ
ترجمه :
( بعد از كشتن ، نمي‌دانست جسد او را چه كار كند ) پس خداوند زاغي را فرستاد ( كه زاغ ديگري را كشته بود ) تا زمين را بكاود و بدو نشان دهد چگونه جسد برادرش را دفن كند . ( هنگامي كه ديد كه آن زاغ چگونه زاغِ مرده را در گودالي كه كند پنهان كرد ) گفت : واي بر من ! آيا من نمي‌توانم مثل اين كلاغ باشم و جسد برادرم را دفن كنم ؟ ! پس ( سرانجام از ترس رسوائي و بر اثر فشار وجدان ، از كرده خود پشيمان شد و ) از زمره افراد پشيمان گرديد .
توضيحات :
« يَبْحَثُ » : جستجو و تكاپو مي‌كند . « يُوَارِي » : پنهان مي‌كند و مخفي مي‌دارد . « سَوْأَةَ » : عورت . در اينجا مراد جسد انسان بعد از مرگ است . « يَا وَيْلَتَيا » : واي بر من ! دردا و حسرتا ! . « فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِينَ » : مراد اين كه پشيمان گرديد ، امّا پشيماني او به خاطر ترسِ از خدا و ندامتِ بر كار زشت نبود تا توبه بشمار آيد ؛ بلكه پشيماني او بدان خاطر بود كه سرزنش پدر و مادر و احتمالاً برادران را پيش چشم مي‌داشت ، و اين كه تا آنجا درمانده است كه نمي‌تواند جسد برادر خود را دفن و او را از ديده ديگران پنهان دارد .
سوره مائدة آيه 32
متن آيه :
مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً وَلَقَدْ جَاءتْهُمْ رُسُلُنَا بِالبَيِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ كَثِيراً مِّنْهُم بَعْدَ ذَلِكَ فِي الأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ
ترجمه :
به همين جهت بر بني‌اسرائيل مقرّر داشتيم كه ( متجاوز كشته شود . چرا كه ) هركس انساني را بدون ارتكاب قتل ، يا فساد در زمين بكشد ، چنان است كه گوئي همه انسانها را كشته است ، و هركس انساني را از مرگ رهائي بخشد ، چنان است كه گوئي همه مردم را زنده كرده است ؛ ( زيرا فرد نماينده جمع و عضوي از اعضاء جامعه است ) . و پيغمبران ما همراه با معجزات آشكار و آيات روشن به پيش ايشان آمدند و امّا بسياري از آنان ( احكام خدا را ناديده گرفتند و ) پس از آن در روي زمين راه اسراف ( در قتل و جنايت ) پيش گرفتند .
توضيحات :
« مِنْ أَجْلِ ذلِكَ » : بدان خاطر . به خاطر حادثه هابيل و قابيل . « مَن قَتَلَ نَفْساً . . . وَ مَنْ أَحْيَاهَا » : مراد اين است كه بدي در حق كسي ، بدي در حق جامعه است . و نيكي در حق كسي ، نيكي در حق جامعه است . و . . .
سوره مائدة آيه 33
متن آيه :
إِنَّمَا جَزَاء الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَسَاداً أَن يُقَتَّلُواْ أَوْ يُصَلَّبُواْ أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلافٍ أَوْ يُنفَوْاْ مِنَ الأَرْضِ ذَلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ
ترجمه :
كيفر كساني كه ( بر حكومت اسلامي مي‌شورند و بر احكام شريعت مي‌تازند و بدين‌وسيله ) با خدا و پيغمبرش مي‌جنگند ، و در روي زمين ( با تهديد امنيّت مردم و سلب حقوق انسانها ، مثلاً از راه راهزني و غارت كاروانها ) دست به فساد مي‌زنند ، اين است كه ( در برابر كشتن مردم ) كشته شوند ، يا ( در برابر كشتن مردم و غصب اموال ) به دار زده شوند ، يا ( در برابر راهزني و غصب اموال ، تنها ) دست و پاي آنان در جهت عكس يكديگر بريده شود ، و يا اين كه ( در برابر قطع طريق و تهديد ، تنها ) از جائي به جائي تبعيد گردند و يا زنداني شوند . اين رسوائي آنان در دنيا است ، و براي ايشان در آخرت مجازات بزرگي است .
توضيحات :
« يُحَارِبُونَ » : مي‌جنگند . « فَسَاداً » : حال است و به جاي ( مُفْسِدِينَ ) به كار رفته است و يا اين كه مفعولٌ‌له است . « يُصَلَّبُوا » : به دار زده شوند . « مِنْ خِلافٍ » : عكس يكديگر ؛ يعني دست راست و پاي چپ ، و اگر جنايت تكرار شد ، دست چپ و پاي راستِ باقيمانده . « يُنفَوْا » : تبعيد شوند . زنداني شوند . « خِزْيٌ » : خواري . رسوائي .
سوره مائدة آيه 34
متن آيه :
إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ مِن قَبْلِ أَن تَقْدِرُواْ عَلَيْهِمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
مگر كساني ( از اين محاربين با حكومت اسلامي و راهزنان و مفسداني ) كه پيش از دست‌يافتن شما بر آنان از كرده خود پشيمان شوند و توبه كنند ( كه مجازات مذكور يزدان از آنان سلب ، ولي حقوق مردمان به جاي خود باقي مي‌ماند ) . چه بدانيد كه خداوند داراي مغفرت و رحمت فراوان است ( و توبه‌كاران را مي‌بخشد و بديشان رحم مي‌كند ) .
توضيحات :
« مِن قَبْلِ أَن تَقْدِرُوا عَلَيْهِمْ » : پيش از اين كه بر آنان چيره شويد و دسترسي پيدا كنيد .
سوره مائدة آيه 35
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُواْ فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! از خدا بترسيد ( و از اوامر او اطاعت كنيد و از نواهي او اجتناب ورزيد ) و براي تقرّب به خدا وسيله بجوئيد ( كه عبارت از طاعت و عبادت و اعمال شايسته و بايسته است ) ، و در راه او جهاد كنيد تا اين كه رستگار شويد .
توضيحات :
« إِبْتَغُوا » : بطلبيد . « الْوَسيلَةَ » : وسيله ، هر نوع عمل صالحي است كه موجب رضايت خدا و تقرّب بدو مي‌گردد .
سوره مائدة آيه 36
متن آيه :
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْ أَنَّ لَهُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعاً وَمِثْلَهُ مَعَهُ لِيَفْتَدُواْ بِهِ مِنْ عَذَابِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَا تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
ترجمه :
بيگمان اگر همه آنچه در زمين است و همانند آن ، مال كافران باشد و ( يكايك آنان در آخرت ) آن را براي نجات خود از عذاب روز قيامت بپردازند و بخواهند خويشتن را بدان بازخريد كنند ، از ايشان پذيرفته نمي‌گردد ( و راهي براي نجاتشان وجود ندارد و ) داراي عذاب دردناكي مي‌باشند .
توضيحات :
« لِيَفْتَدُوا بِهِ » : تا آن را فديه خود كنند . خويشتن را با دادن آن رها كنند .
سوره مائدة آيه 37
متن آيه :
يُرِيدُونَ أَن يَخْرُجُواْ مِنَ النَّارِ وَمَا هُم بِخَارِجِينَ مِنْهَا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِيمٌ
ترجمه :
آنان پيوسته مي‌خواهند از آتش دوزخ بيرون بيايند ، ولي ايشان نمي‌توانند از آن بيرون بيايند ، و داراي عذاب دائم و مستمرّند .
توضيحات :
« مُقِيمٌ » : دائم . ناگسستني .
سوره مائدة آيه 38
متن آيه :
وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُواْ أَيْدِيَهُمَا جَزَاء بِمَا كَسَبَا نَكَالاً مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
ترجمه :
دست مرد دزد و زن دزد را به كيفر عملي كه انجام داده‌اند به عنوان يك مجازات الهي قطع كنيد ، و خداوند ( بر كار خود ) چيره و ( در قانونگذاري خويش ) حكيم است ( و براي هر جنايتي عقوبت مناسبي وضع مي‌كند تا مانع پخش آن گردد ) .
توضيحات :
« جَزَآءً » : مفعولٌ‌له است . « نَكَالاً » : عقوبت . مجازات . بدل از ( جَزَآءً ) يا مفعولٌ‌له است . يادآوري : براي قطع دست دزد شرائطي است . از جمله : دزدي برابر نقشه قبلي و با پيروي از اميال نفساني باشد و كالا اهمّيّت داشته و در انبار يا جاي محكمي گذاشته شده باشد ، و قحطي و فقر و فاقه انگيزه دزدي نبوده باشد .
سوره مائدة آيه 39
متن آيه :
فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللّهَ يَتُوبُ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
امّا كسي كه پس از ارتكاب ستم ( دزدي ) پشيمان شود و ( از دزدي ) توبه كند و ( با انجام اعمال نيكو و پس‌دادن اموال مسروقه يا قيمت آنها ) به اصلاح ( حال خود ) پردازد ، خداوند توبه او را مي‌پذيرد ، بيگمان خداوند بس آمرزنده و مهربان است .
توضيحات :
. . .
سوره مائدة آيه 40
متن آيه :
أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ وَيَغْفِرُ لِمَن يَشَاءُ وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
ترجمه :
مگر نمي‌داني كه سلطنت آسمانها و زمين ( و هر چه در آنها است ) از آن او است ؟ هركس را بخواهد ( برابر حكمت و قدرت خود ) مجازات مي‌كند ، و هركس را بخواهد ( برابر حكمت و رحمت خود ) مي‌بخشد . و خدا بر هر چيزي توانا است .
توضيحات :
« أَلَمْ تَعْلَمْ » : مگر اي مخاطب مكلّف ندانسته‌اي و اطّلاع كامل نداري ؟ . « مُلْكُ » : فرمانروائي . مملكت .
سوره مائدة آيه 41
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ لاَ يَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قَالُواْ آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِن قُلُوبُهُمْ وَمِنَ الَّذِينَ هِادُواْ سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِن بَعْدِ مَوَاضِعِهِ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هَذَا فَخُذُوهُ وَإِن لَّمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُواْ وَمَن يُرِدِ اللّهُ فِتْنَتَهُ فَلَن تَمْلِكَ لَهُ مِنَ اللّهِ شَيْئاً أُوْلَئِكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِ اللّهُ أَن يُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ
ترجمه :
اي پيغمبر ! مايه اندوه تو نشود ( كار كافراني كه ) در كفر بر يكديگر سبقت مي‌گيرند . كساني ( از منافقان گول‌خورده‌اي ) كه به زبان مي‌گويند مؤمن هستيم ، ولي از دل مؤمن نمي‌باشند ( و گفتارشان با كردارشان و بيرونشان با درونشان همخواني ندارد ) ، و كساني كه خويشتن را يهودي مي‌دانند و پيوسته گوش به دروغ فرا مي‌دارند ( و اكاذيب و اباطيل اَحبار را باور مي‌نمايند و سخنان ياوه ) گروه ديگري ( از خود ) را مي‌پذيرند كه ( به سبب كبر و غرور و بغض و حسد ) به پيش تو نمي‌آيند و سخنان ( آسماني تورات ) را از جاهاي خود به دور و تحريف مي‌كنند ( و به پيروان خود ) مي‌گويند : اگر اين ( چيزهائي را كه ما مي‌گوئيم ، توسّط محمّد ) به شما گفته شد ، آن را بپذيريد ، و اگر چنين به شما گفته نشد ( از پذيرش هرگونه سخن ديگري ) خويشتن را برحذر داريد . اگر خداوند ( بر اثر گناهان پي در پي ) بلاي كسي را بخواهد ، تو نمي‌تواني اصلاً براي او كاري بكني . آنان كسانيند كه ( در ضلال و عناد اسراف كرده‌اند و ) خداوند نمي‌خواهد دلهايشان را ( از كثافت كفر و شرك ) پاك گرداند . بهره ايشان در دنيا خواري و رسوائي ، و در آخرت عذاب بزرگي است .
توضيحات :
« يُسَارِعُونَ » : بر همديگر سرعت و سبقت مي‌گيرند . « سَمَّاعُونَ » : شنوندگان . پذيرندگان . « سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ » : گوش به دروغ فرا مي‌دارند و آن را مي‌پذيرند . براي دروغ‌پردازي و ياوه‌سرائي و تكذيب حقائق ، گوش به دروغ فرا مي‌دارند و آن را مي‌پذيرند . براي دروغ‌پردازي و ياوه‌سرائي و تكذيب حقائق ، گوش به سخن فرا مي‌دارند . « سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ ءَاخَرِينَ » : سخنان كسان ديگري را مي‌شنوند و مي‌پذيرند . براي كسان ديگري گوش به سخن فرا مي‌دارند ، يعني جاسوس ديگرانند و شنيدنيهاي خود را به سمع آنان مي‌رسانند . « فِتْنَة » : بلا و محنت . ضلالت .
سوره مائدة آيه 42
متن آيه :
سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِن جَآؤُوكَ فَاحْكُم بَيْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن يَضُرُّوكَ شَيْئاً وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُم بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ
ترجمه :
آنان بسي دروغ را مي‌شنوند و مي‌پذيرند ، و بسيار مال حرام را مي‌خورند . اگر ايشان نزد تو آمدند ( و داوري از تو خواستند ) در ميانشان داوري كن يا از ايشان روي بگردان و ( كاري به داوري آنان نداشته باش و مترس كه ) اگر از آنان روي بگرداني ، هيچ زياني نمي‌توانند به تو برسانند . ولي اگر در ميانشان داوري كردي ، دادگرانه داوري كن . ( چرا كه ) بيگمان خداوند دادگران را دوست مي‌دارد .
توضيحات :
« أَكَّالُونَ » : بسيارخورندگان . « سُحْت » : مال حرام . « الْقِسْطِ » : عدل و داد . « الْمُقْسِطِينَ » : دادگران .
سوره مائدة آيه 43
متن آيه :
وَكَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَعِندَهُمُ التَّوْرَاةُ فِيهَا حُكْمُ اللّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَمَا أُوْلَئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ
ترجمه :
شگفتا چگونه تو را به داوري مي‌خوانند ، در حالي كه تورات دارند و حكم خدا در آن ( به ويژه درباره زنا به روشني ) آمده است ؟ ( وانگهي ) پس از داوري ، پشت مي‌كنند و ( از حكم تو ) روي مي‌گردانند ! ( چرا كه آن را هرچند موافق با حكم كتابشان مي‌دانند ، موافق با خواست دلشان نمي‌يابند ! ) و آنان مؤمن نيستند ( و حق را باور نمي‌دارند ) .
توضيحات :
« كَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ » : چگونه شما را به داوري مي‌طلبند ؟ !
سوره مائدة آيه 44
متن آيه :
إِنَّا أَنزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُواْ لِلَّذِينَ هَادُواْ وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُواْ مِن كِتَابِ اللّهِ وَكَانُواْ عَلَيْهِ شُهَدَاء فَلاَ تَخْشَوُاْ النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلاَ تَشْتَرُواْ بِآيَاتِي ثَمَناً قَلِيلاً وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ
ترجمه :
ما تورات را ( بر موسي ) نازل كرديم كه در آن رهنمودي ( به سوي حق ) و نوري ( زداينده تاريكيهاي جهل و ناداني ، و پرتوانداز بر احكام الهي ) بود . پيغمبراني كه تسليم فرمان خدا بودند بدان براي يهوديان حكم مي‌كردند ، و نيز خداپرستان و دانشمنداني بدان حكم مي‌كردند كه امانتداران و پاسداران كتاب خدا بودند . پس ( اي علماء يهوديان ، و شما اي مؤمنان ! ) از مردم نهراسيد و بلكه از من بهراسيد ( و همچون سلف صالح خود محافظان و مراقبان كتاب خدا و مجريان احكام آسماني باشيد ) و آيات مرا به بهاي ناچيز ( دنيا ، همچون رشوه و جاه و مقام ) نفروشيد و ( بدانيد كه ) هركس برابر آن چيزي حكم نكند كه خداوند نازل كرده است ( و قصد توهين به احكام الهي را داشته باشد ) او و امثال او بيگمان كافرند .
توضيحات :
« الرَّبَّانِيُّونَ » : خداپرستان پرهيزگار . مردان خدا . مراد پيشوايان ديني مسيح است ( نگا : مائده / 63 ) . « الأحْبَار » : جمع حِبْر ، فرزانگان . پيشوايان دين يهود . « بِمَا » : به سبب چيزي كه . « اسْتُحْفِظُوا » : بدانان سپرده شده بود تا در حفظ آن بكوشند و پاسش دارند . « شُهَدَآءَ » : نگهبانان و پاسداران .
سوره مائدة آيه 45
متن آيه :
وَكَتَبْنَا عَلَيْهِمْ فِيهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَالأَنفَ بِالأَنفِ وَالأُذُنَ بِالأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ فَمَن تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَّهُ وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
ترجمه :
و در آن ( كتاب آسماني ، تورات نام ) بر آنان مقرّر داشتيم كه انسان در برابر انسان ( كشته مي‌شود ) و چشم در برابر چشم ( كور مي‌شود ) و بيني در برابر بيني ( قطع مي‌شود ) و گوش در برابر گوش ( بريده مي‌شود ) و دندان در برابر دندان ( كشيده مي‌شود ) و جراحتها قصاص دارد ( و جاني بدان اندازه و به همان منوال زخمي مي‌گردد كه جراحت وارد كرده است اگر مثل آن جراحات ممكن گردد و خوف جان در ميان نباشد ) . و اگر كسي آن را ببخشد ( و از قصاص صرف نظر كند ) ، اين كار باعث بخشش ( برخي از گناهان ) او مي‌گردد . و كسي كه بدانچه خداوند نازل كرده است حكم نكند ( اعم از قصاص و غيره ) او و امثال او ستمگر بشمارند .
توضيحات :
« كَتَبْنَا عَلَيْهِمْ » : بر آنان واجب كرديم . « النَّفْسَ » : جان . شخص . « الْجُرُوحَ » : مفرد آن جُرْح ، زخم‌ها . جراحات .
سوره مائدة آيه 46
متن آيه :
وَقَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِم بِعَيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَآتَيْنَاهُ الإِنجِيلَ فِيهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِينَ
ترجمه :
و به دنبال آنان ( يعني پيغمبران پيشين ) ، عيسي پسر مريم را بر راه و روش ايشان فرستاديم كه تصديق‌كننده توراتي بود كه پيش از او فرستاده شده بود ، و براي او انجيل نازل كرديم كه در آن رهنمودي ( به سوي حق ) و نوري ( زداينده تاريكيهاي جهل و ناداني ، و پرتوانداز بر احكام الهي ) بود ، و تورات را تصديق مي‌كرد كه پيش از آن نازل شده بود ، و براي پرهيزگاران راهنما و پنددهنده بود .
توضيحات :
« قَفَّيْنا » : به دنبال آورديم . در پي آورديم . « ءَاثَارِهِمْ » : گامهايشان . راه و روش ايشان . « وَ قَفَّيْنَا عَلَيا ءَاثارِهِمْ بِعِيسَيا . . . » : به دنبال ايشان ، عيسي را فرستاديم تا راه و روش ايشان را در پيش گيرد و همچون آنان به ارشاد و راهنمائي پردازد . « بَيْنَ يَدَيْهِ » : پيش از آن . « هُديً وَ مَوْعِظَةً » : حال بوده و معطوف بر ( مصدّقاً ) هستند .
سوره مائدة آيه 47
متن آيه :
وَلْيَحْكُمْ أَهْلُ الإِنجِيلِ بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فِيهِ وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ
ترجمه :
( ما پس از نزول انجيل بر عيسي ، به طرفداران او دستور داديم كه ) بايد پيروان انجيل به چيزي ( از احكام ) حكم كنند كه خدا در انجيل نازل كرده است ، و كسي كه بدانچه خداوند نازل كرده است حكم نكند ، او و امثال او متمرّد ( از شريعت خدا ) هستند .
توضيحات :
« مَن لَّمْ يَحْكُم بِمَآ أَنزَلَ اللهُ » : كسي كه بدانچه خداوند نازل كرده است حكم نكند ، اگر منكر آن باشد كافر است ، و اگر منكر نبوده و مقِرّ باشد ظالم است ، و اگر در راه حَكميّت دادن بدان تلاش نكند و سستي ورزد فاسق است ( نگا : تفسير واضح ) .
سوره مائدة آيه 48
متن آيه :
وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِناً عَلَيْهِ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجاً وَلَوْ شَاء اللّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُم فَاسْتَبِقُوا الخَيْرَاتِ إِلَى الله مَرْجِعُكُمْ جَمِيعاً فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ
ترجمه :
و بر تو ( اي پيغمبر ) كتاب ( كامل و شامل قرآن ) را نازل كرديم كه ( در همه احكام و اخبار خود ) ملازم حق ، و موافق و مصدّق كتابهاي پيشين ( آسماني ) ، و شاهد ( بر صحّت و سقم ) و حافظ ( اصول مسائل ) آنها است . پس ( اگر اهل كتاب از تو داوري خواستند ) ميان آنان بر طبق چيزي داوري كن كه خدا بر تو نازل كرده است ، و به خاطر پيروي از اميال و آرزوهاي ايشان ، از حق و حقيقتي كه براي تو آمده است روي مگردان . ( اي مردم ! ) براي هر ملّتي از شما راهي ( براي رسيدن به حقائق ) و برنامه‌اي ( جهت بيان احكام ) قرار داده‌ايم . اگر خدا مي‌خواست همه شما ( مردمان ) را ملّت واحدي مي‌كرد ( و بر يك روال و يك سرشت مي‌سرشت ، و لذا راه و برنامه ارشادي آنان در همه امكنه و ازمنه يكي مي‌شد ) و امّا ( خدا چنين نكرد ) تا شما را در آنچه ( از شرائع ) به شما داده است بيازمايد ( و فرمانبردار يزدان و سركش از فرمان منّان جدا و معلوم شود ) . پس ( فرصت را دريابيد و ) به سوي نيكيها بشتابيد ( و به جاي مشاجره در اختلافات به مسابقه در خيرات بپردازيد و بدانيد كه ) جملگي بازگشتتان به سوي خدا خواهد بود ، و از آنچه در آن اختلاف مي‌كرده‌ايد آگاهتان خواهد كرد ( و هر يك را برابر كردار خوب يا بد پاداش و پادافره خواهد داد ) .
توضيحات :
« مُهَيْمِناً » : حافظ و نگهبان . گواه و ديدبان . يعني قرآن حافظ و شاهد كتب آسماني پيشينيان است . نگاهدار اصول مسائل ، و شاهد بر حقائق الهي و انحرافات و عقائد خرافي است . « شِرْعَةً » : شريعت . راه و روشي كه خداوند براي ملّتي معيّن فرموده است ( نگا : حجّ / 34 و 67 ، جاثيه / 18 ) . « مِنْهَاجاً » : برنامه . راه و روش . عطف ( مِنْهَاجاً ) بر ( شِرْعَةً ) از قبيل عطف تفسير است . « إسْتَبِقُوا » : مسابقه دهيد . بر همديگر پيشي جوئيد .
سوره مائدة آيه 49
متن آيه :
وَأَنِ احْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَن يَفْتِنُوكَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَيْكَ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَاعْلَمْ أَنَّمَا يُرِيدُ اللّهُ أَن يُصِيبَهُم بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَإِنَّ كَثِيراً مِّنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ
ترجمه :
و ( به تو اي پيغمبر فرمان مي‌دهيم به اين كه ) در ميان آنان طبق چيزي حكم كن كه خدا بر تو نازل كرده است ، و از اميال و آرزوهاي ايشان پيروي مكن ، و از آنان برحذر باش كه ( با كذب و حق‌پوشي و خيانت و غرض‌ورزي ) تو را از برخي چيزهائي كه خدا بر تو نازل كرده است به دور و منحرف نكنند ( و احكامي را پايمال هوي و هوس باطل خود نسازند ) . پس اگر ( از حكم خدا رويگردان شدند و به قانون خدا ) پشت كردند ، بدان كه خدا مي‌خواهد به سبب پاره‌اي از گناهانشان ايشان را دچار بلا و مصيبت سازد ( و به عذاب دنيوي ، پيش از عذاب اخروي گرفتار كند ) . بيگمان بسياري از مردم ( از احكام شريعت ) سرپيچي و تمرّد مي‌كنند ( و از حدود قوانين الهي تخطّي مي‌نمايند ) .
توضيحات :
« أَن يَفْتِنُوكَ عَنْ . . . » : تو را به دور دارند از . تو را منحرف نمايند از . « أَن يُصِيبَهُمْ » : اين كه آنان را دچار عذاب و بلا سازد .
سوره مائدة آيه 50
متن آيه :
أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ حُكْماً لِّقَوْمٍ يُوقِنُونَ
ترجمه :
آيا ( آن فاسقان از پذيرش حكم تو بر طبق آنچه خدا نازل كرده است سرپيچي مي‌كنند و ) جوياي حكم جاهليّت ( ناشي از هوي و هوس ) هستند ؟ آيا چه كسي براي افراد معتقد بهتر از خدا حكم مي‌كند ؟
توضيحات :
« يَبْغُونَ » : مي‌خواهند . خواستارند .
سوره مائدة آيه 51
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاء بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! يهوديان و مسيحيان را به دوستي نگيريد ( و به طريق اوّلي آنان را به سرپرستي نپذيريد ) . ايشان برخي دوست برخي ديگرند ( و در دشمني با شما يكسان و برابرند ) . هركس از شما با ايشان دوستي ورزد ( و آنان را به سرپرستي بپذيرد ) بيگمان او از زمره ايشان بشمار است . و شكّ نيست كه خداوند افراد ستمگر را ( به سوي ايمان ) هدايت نمي‌كند .
توضيحات :
« أوْلِيَآءَ » : جمع ولي ، دوستان . سرپرستان . « يَآ أيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ و النَّصَارَيا أوْلِيَآءَ » : در اينجا منظور اين نيست كه مسلمانان هيچ گونه رابطه تجاري و اجتماعي با يهوديان و مسيحيان نداشته باشند . بلكه منظور اين است كه با آنان هم‌پيمان نگردند و محرم اسرارشان ندانند و در برابر دشمنان خود بر دوستي آنان تكيه نكنند و هرگز ايشان را به سرپرستي نپذيرند .
سوره مائدة آيه 52
متن آيه :
فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشَى أَن تُصِيبَنَا دَآئِرَةٌ فَعَسَى اللّهُ أَن يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِّنْ عِندِهِ فَيُصْبِحُواْ عَلَى مَا أَسَرُّواْ فِي أَنْفُسِهِمْ نَادِمِينَ
ترجمه :
مي‌بيني كساني كه بيماري ( ضعف و شكّ و نفاق ) به دل دارند ، ( در دوستي و ياري با يهوديان و مسيحيان ) بر يكديگر سبقت مي‌گيرند و مي‌گويند : مي‌ترسيم كه ( روزگار برگردد و ) بلائي بر سر ما آيد ( و به كمك ايشان نيازمند شويم ) . اميد است كه خداوند فتح ( مكّه ) را پيش بياورد يا از جانب خود كاري كند ( و دشمنان اسلام را نابود و منافقان را رسوا نمايد ) و اين دسته از آنچه در دل پنهان داشته‌اند ، پشيمان گردند ( و بر ضعف و شكّ و نفاق خود افسوس خورند ) .
توضيحات :
« دَآئِرَةٌ » : مصيبت بزرگي كه چرخش زمان باعث پيدايش آن شود . حادثه و بلائي كه همه را در برگيرد . « الْفَتْحِ » : فتح مكّه . پيروزي و نصرت .
سوره مائدة آيه 53
متن آيه :
وَيَقُولُ الَّذِينَ آمَنُواْ أَهَؤُلاء الَّذِينَ أَقْسَمُواْ بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ إِنَّهُمْ لَمَعَكُمْ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَأَصْبَحُواْ خَاسِرِينَ
ترجمه :
( بدان گاه كه فتح و پيروزي فرا رسد ) مؤمنان مي‌گويند : آيا اينان همان كساني هستند كه با شدّت و با حدّت به خدا سوگند مي‌خوردند و مي‌گفتند : ما ( بر آئين شمائيم و همچون شما مسلمانيم و ) با شما هستيم ! ( دروغ گفتند و ) كردارشان بيهوده و تباه گشت ( و رنجشان بر باد رفت و تلاششان هدر گرديد ) و زيانكار شدند ( و هم ايمان و هم ياري مؤمنان را از دست دادند ) .
توضيحات :
« أَقْسَمُوا بِاللهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ » : با نهايت تأكيد به خدا سوگند مي‌خورند . « جَهْدَ » : غايت و نهايت . حال يا مفعول مطلق است ( نگا : بيضاوي ) . « أَيْمَان » : جمع يمين ، سوگندها . « حَبِطَتْ » : هدر رفت . بي‌ثمر شد . « حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَأَصْبَحُوا خَاسِرِينَ » : اين جمله مي‌تواند مقول قول مؤمنان ، يا بيان خداوند متعال درباره سرانجام بد منافقان باشد .
سوره مائدة آيه 54
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَةَ لآئِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ
ترجمه :
اي مؤمنان ! هركس از شما از آئين خود بازگردد ( و از ايمان به كفر گرايد ، كوچكترين زياني به خدا نمي‌رساند و در آينده ) خداوند جمعيّتي را ( به جاي ايشان بر روي زمين ) خواهد آورد كه خداوند دوستشان مي‌دارد و آنان هم خدا را دوست مي‌دارند . نسبت به مؤمنان نرم و فروتن بوده و در برابر كافران سخت و نيرومندند . در راه خدا جهاد مي‌كنند و به تلاش مي‌ايستند و از سرزنش هيچ سرزنش‌كننده‌اي ( در اطاعت از فرمان يزدان ) هراسي به خود راه نمي‌دهند . اين هم فضل خدا است ( كه كسي داراي چنين اوصافي باشد ) ؛ خداوند آن را به هركس كه بخواهد ( به خير و خوبي نائل شود ) عطاء مي‌كند . و خداوند داراي فضل فراوان و ( انعام بيشمار است ، و از مستحقّان آن ) آگاه است .
توضيحات :
« أَذِلَّةٍ » : جمع ذليل ، مراد افراد مهربان و نرم‌خو و متواضع است . « أَعِزَّةٍ » : جمع عزيز ، مراد افراد سختگير و دلير و بيباك است . واژه‌هاي ( أَذِلَّةٍ ) و ( أَعِزَّةٍ ) صفت كلمه ( قَوْمٍ ) مي‌باشد . « لآئِمٍ » : سرزنش كننده . « وَاسِعٌ » : داراي فضل فراوان و انعام بيكران .
سوره مائدة آيه 55
متن آيه :
إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ
ترجمه :
تنها خدا و پيغمبر او و مؤمناني ياور و دوست شمايند كه خاشعانه و خاضعانه نماز را به جاي مي‌آورند و زكات مال به در مي‌كنند .
توضيحات :
« وَ هُمْ رَاكِعُونَ » : و حال آن كه آنان عبادات و تكاليف خود را فروتنانه و از صميم قلب انجام مي‌دهند ( نگا : آل‌عمران 43 ، و ص / 24 ) . اين جمله ، حال فاعل فعلهاي ( يُقِيمُونَ ) و ( يُؤْتُونَ ) است ( نگا : توبه / 54 ) . و مي‌تواند جمله مستأنفه نيز باشد .
سوره مائدة آيه 56
متن آيه :
وَمَن يَتَوَلَّ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ فَإِنَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ
ترجمه :
و هركس كه خدا و پيغمبر او و مؤمنان را به دوستي و ياري بپذيرد ( از زمره حزب‌الله است و ) بي‌ترديد حزب‌الله پيروز است .
توضيحات :
« حِزْب » : جمعيّتي كه داراي يك ايده و مرام باشند و به سوي هدف واحدي مردمان را فرا خوانند .
سوره مائدة آيه 57
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ الَّذِينَ اتَّخَذُواْ دِينَكُمْ هُزُواً وَلَعِباً مِّنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ وَالْكُفَّارَ أَوْلِيَاء وَاتَّقُواْ اللّهَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! كساني را از اهل كتاب و از كافران به دوستي نگيريد كه دين شما را مسخره مي‌كنند و به بازي مي‌گيرند . از خدا بترسيد ( و دشمنان آئين خود را دوست و يار خود ندانيد ) اگر مؤمنان ( راستين واقعي ) هستيد .
توضيحات :
« هُزُواً » : مسخره . شوخي . اصل كلمه ( هُزُواً ) است و همزه ماقبل مضموم به واو تبديل شده است . « لَعِباً » : بازي . واژه‌هاي ( هُزُواً و لَعِباً ) مصدرند و به معني اسم مفعول به كار رفته‌اند .
سوره مائدة آيه 58
متن آيه :
وَإِذَا نَادَيْتُمْ إِلَى الصَّلاَةِ اتَّخَذُوهَا هُزُواً وَلَعِباً ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ يَعْقِلُونَ
ترجمه :
آنان هنگامي كه ( اذان مي‌گوئيد و مردمان را ) به نماز مي‌خوانيد ، نماز را به باد استهزاء مي‌گيرند و بازيچه‌اش قرار مي‌دهند ( و بدان مي‌خندند و تمسخرش مي‌كنند ) . اين كارشان بدان خاطر است كه ايشان كسانِ نفهم و بيشعوري هستند ( و ضلالت را از هدايت باز نمي‌شناسند و هدف و حكمت نماز را درك نمي‌كنند ) .
توضيحات :
« إِذَا نَادَيْتُمْ إِلَي الصَّلاةِ » : هنگامي كه صدا به نماز برداشتيد . وقتي كه براي اداي نماز اذان گفتيد .
سوره مائدة آيه 59
متن آيه :
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِاللّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلُ وَأَنَّ أَكْثَرَكُمْ فَاسِقُونَ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! ) بگو : اي اهل كتاب ! آيا بر ما خُرده مي‌گيريد ؟ ( مگر ما چه كرده‌ايم ) جز اين كه به خداوند و به چيزي كه بر ما نازل شده و به چيزي كه پيشتر ( بر شما ) نازل شده است ايمان داريم ؟ ! ( اين كار شما ناشي از عدم ايمان است و هم بدان خاطر است كه ) بيشتر شما فاسق ( و خارج از شريعت خدا ) هستند .
توضيحات :
« هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا » : آيا اين را بر ما خرده مي‌گيريد و زشت مي‌دانيد ؟ . « وَ أَنَّ أَكْثَرَكُمْ فَاسِقُونَ » : بيگمان بيشتر شما شاهراه خداشناسي را ترك گفته‌اند و از حدود آئين خدا بدر رفته‌اند . اين جمله مي‌تواند عطف بر ماقبل بوده و معني چنين باشد : ما بر اين باوريم كه بيشتر شما فاسق هستيد . يا مستأنفه بوده و بيانگر بي‌انصافي ايشان باشد .
سوره مائدة آيه 60
متن آيه :
قُلْ هَلْ أُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِكَ مَثُوبَةً عِندَ اللّهِ مَن لَّعَنَهُ اللّهُ وَغَضِبَ عَلَيْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَالْخَنَازِيرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوتَ أُوْلَئِكَ شَرٌّ مَّكَاناً وَأَضَلُّ عَن سَوَاء السَّبِيلِ
ترجمه :
بگو : آيا شما را باخبر كنم از چيزي كه پاداش بدتري از آن ( چيزهائي كه بر ما خرده مي‌گيريد ) در پيشگاه خدا دارد ؟ ( اين كردار شما است ، شما ) كساني كه خداوند آنان را نفرين و از رحمت خود به دور كرده است و بر ايشان خشم گرفته و ( با مسخ قلوبشان ) از آنان ميمونها و خوكهائي را ساخته است ، و ( كساني را پديدار نموده است كه ) شيطان را پرستيده‌اند . آنان ( از هركس ديگري ) موقعيّت و منزلتشان بدتر و از راستاي راه منحرف‌تر و گمراهترند .
توضيحات :
« مَثُوبَةً » : پاداش . استعمال پاداش به جاي پادافره ، براي استهزاء است . ( مَثُوبَةً ) مصدر ميمي و به معني ثواب ، و تمييز ( بِشَرٍّ ) است . « عَبَدَ » : پرستش كردند . استعمال آن به صورت مفرد ، با توجّه به موصول مشترك ( مَنْ ) است . « الْقِرَدَةَ » : جمع قِرْد ، ميمونها . « الْخَنَازِيرَ » : جمع خِنْزير ، خوكها . « جَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَ الْخَنَازِيرَ » : مراد مسخ اخلاقي و معنوي است ؛ نه ظاهري و مادي ( نگا : بقره / 65 ، و اعراف / 166 ) . جمهور علماء معتقد به مسخ ظاهري و مادي هستند و مي‌گويند كه خداوند دستهاي از آنان را به ميمون و خوك تبديل نموده است و نسلي از آنان به وجود نيامده است و لذا منقرض شده‌اند . « الطَّاغُوتَ » : هر معبودي جز خدا . اهريمن . هركس و هرچيزي كه اطاعت از آن ، مايه طغيان و دوري از راه حق شود ، چه آفريده‌اي كه پرستيده شود ، و چه فرماندهي كه در شرّ و بدي از او فرمانبرداري گردد ، و چه اهريمني باشد كه انسان را از راه به در برد .
سوره مائدة آيه 61
متن آيه :
وَإِذَا جَآؤُوكُمْ قَالُوَاْ آمَنَّا وَقَد دَّخَلُواْ بِالْكُفْرِ وَهُمْ قَدْ خَرَجُواْ بِهِ وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا كَانُواْ يَكْتُمُونَ
ترجمه :
هنگامي كه ( منافقان ) نزد شما مي‌آيند ( به دروغ ) مي‌گويند : ايمان آورده‌ايم ! و حال آن كه با كفر وارد و با كفر خارج مي‌شوند ( و به هنگام ورود و به هنگام خروج راستگو و مسلمان نبوده‌اند ) و خدا از آنچه ( در دل از نفاق ) پنهان مي‌كنند ( از هر كس ديگري ) آگاه‌تر است .
توضيحات :
« دَخَلُوا بِالْكُفْرِ » : كافرانه به پيش تو آمدند و كافرانه از پيش تو برگشتند . حرف ( بِ ) باء ملابسه يا باء حاليّه است . همان گونه كه مي‌گوئيم : « خَرَجَ زَيْدٌ بِسِلاحِهِ ، اي مُتَسَلِّحاً . . . » : زيد مسلّحانه بيرون رفت .
سوره مائدة آيه 62
متن آيه :
وَتَرَى كَثِيراً مِّنْهُمْ يُسَارِعُونَ فِي الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَأَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ
ترجمه :
بسياري از آنان را مي‌بيني كه در گناهكاري و ستمكاري ، و خوردن مال حرام بر يكديگر سبقت مي‌جويند ! چه كار زشتي مي‌كنند !
توضيحات :
« الْعُدْوَانِ » : ظلم و ستم . تعدّي و دست‌درازي . « السُّحْتَ » : مال حرام .
سوره مائدة آيه 63
متن آيه :
لَوْلاَ يَنْهَاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَالأَحْبَارُ عَن قَوْلِهِمُ الإِثْمَ وَأَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا كَانُواْ يَصْنَعُونَ
ترجمه :
چرا پيشوايان مسيحي و علماء يهودي آنان را از سخنان گناه‌آلود و خوردن مال حرام نهي نمي‌كنند و باز نمي‌دارند ؟ آنان ( هم با ترك نهي و لب فروبستن از اندرز و ارشاد ) چه كار زشتي مي‌كنند .
توضيحات :
« لَوْ لا » : چرا نبايد كه . « الرَبَّانِيُّونَ » : پيشوايان ديني مسيحي . « الأحْبَار » : پيشوايان ديني يهودي ( نگا : مائده / 44 ) .
سوره مائدة آيه 64
متن آيه :
وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُواْ بِمَا قَالُواْ بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنفِقُ كَيْفَ يَشَاءُ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيراً مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ طُغْيَاناً وَكُفْراً وَأَلْقَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ كُلَّمَا أَوْقَدُواْ نَاراً لِّلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللّهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَسَاداً وَاللّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ
ترجمه :
( برخي از ) يهوديان مي‌گويند : دست خدا به غل و زنجير بسته است ! ( و بخل او را از عطاء و بخشش به ما گسسته است ! ) . دستهايشان بسته باد ! ( و بخل بهره ايشان ، و دستهايشان در دوزخ به زنجير بسته باد ! ) و به سبب آنچه مي‌گويند نفرينشان باد ( و از رحمت خدا محروم و مطرود گردند ! ) . بلكه دو دست خدا باز ( و او جواد و بخشنده است ) ، هرگونه كه بخواهد ( و حكمت خداوندي اقتضاء كند ) مي‌بخشد . ( به سبب تنگ‌چشمي و كينه‌توزي ) آنچه از سوي پروردگارت بر تو نازل مي‌شود ( كه آيات قرآن مجيد است ) بر سركشي و كفرورزي بسياري از آنان مي‌افزايد . ما در ميان ( طوائف مختلف ) آنان ( به سبب انحراف عقيدتي و معيارهاي غلطي كه به نام خدا به آئين خود راه داده‌اند ) تا روز قيامت دشمني و كينه‌توزي افكنده‌ايم . آنان هر زمان كه آتش جنگي ( عليه پيغمبر و مؤمنان ) افروخته باشند ، خداوند آن را ( با شكست ايشان و پيروزي پيغمبر و مؤمنان ) خاموش ساخته است . آنان به خاطر ايجاد فساد در زمين مي‌كوشند ( و با نيرنگ بازي و فتنه‌گري و جنگ‌افروزي در پخش فساد مي‌جوشند . آنان مفسدند ) و خداوند مفسدان و تباهكاران را دوست نمي‌دارد .
توضيحات :
« مَغْلُولَةً » : بسته به غل و زنجير . « مَبْسُوطَتَانِ » : باز . بسته‌شدن دست كنايه از بخل ، و باز بودن آن كنايه از بخشندگي است ( نگا : اسراء / 29 ) . « غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَ لُعِنُوا بِمَا قَالُوا » : عبارت دعائي است . « فَسَاداً » : مفعولٌ‌له ، يا حال و به معني ( مُفْسِدِينَ ) است .
سوره مائدة آيه 65
متن آيه :
وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْكِتَابِ آمَنُواْ وَاتَّقَوْاْ لَكَفَّرْنَا عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلأدْخَلْنَاهُمْ جَنَّاتِ النَّعِيمِ
ترجمه :
و اگر اهل كتاب ( اعم از مسيحيان و يهوديان ، به جاي دشمنانگي و تباهكاري ، به اسلام بگروند و ) ايمان بياورند و پرهيزگاري پيشه كنند ، گناهانشان را مي‌زدائيم ( و زشتيها و پلشتيهاي گذشته ايشان را مي‌بخشيم ) و آنان را به باغهاي پرنعمت بهشت داخل مي‌سازيم .
توضيحات :
« النَّعِيمِ » : پرناز و نعمت .
سوره مائدة آيه 66
متن آيه :
وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَيهِم مِّن رَّبِّهِمْ لأكَلُواْ مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِم مِّنْهُمْ أُمَّةٌ مُّقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ سَاء مَا يَعْمَلُونَ
ترجمه :
و اگر آنان به تورات و انجيل ( اصلي و دست‌نخورده ) و بدانچه كه از سوي پروردگارشان ( به نام قرآن ) بر آنان نازل شده است عمل بكنند ( و در ميان خود قوانين الهي را پياده كنند و برپاي دارند ) از بالاي سر خود و از زيرپاي خود ( و از هر سو ، غرق در نعمت شده و از آسمان و زمين ) روزي خواهند خورد . ( اهل كتاب همه يكسان نيستند ) جمعي از آنان عادل و ميانه‌روند ( و به اسلام مي‌گروند و به محمّد ايمان مي‌آورند ) ولي بسياري از ايشان ( نااهل و كج‌روند و ) بدترين كاري را انجام مي‌دهند .
توضيحات :
« أَقَامُوا » : پابرجا داشتند . مراد اين است كه اگر تورات و انجيل را محفوظ مي‌داشتند و به محتواي آنها و قرآن عمل مي‌كردند و . . . « مُقْتَصِدَةً » : معتدل و ميانه‌رو . جماعتي كه راه افراط و تفريط نمي‌پويند و جز راستاي راه نمي‌جويند .
سوره مائدة آيه 67
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ
ترجمه :
اي فرستاده ( خدا ، محمّد مصطفي ! ) هر آنچه از سوي پروردگارت بر تو نازل شده است ( به تمام و كمال و بدون هيچ گونه خوف و هراسي ، به مردم ) برسان ( و آنان را بدان دعوت كن ) ، و اگر چنين نكني ، رسالت خدا را ( به مردم ) نرسانده‌اي ( و ايشان را بدان فرا نخوانده‌اي . چرا كه تبليغ جميع اوامر و احكام بر عهده تو است ، و كتمان جزء از جانب تو ، كتمان كلّ بشمار است ) . و خداوند تو را از ( خطرات احتمالي كافران و اذيّت و آزار ) مردمان محفوظ مي‌دارد ( زيرا سنّت خدا بر اين جاري است كه باطل بر حق پيروز نمي‌شود . و ) خداوند گروه كافران ( و مشركاني را كه درصدد اذيّت و آزار تو برمي‌آيند و مي‌خواهند برابر خواست آنان دين خدا را تبليغ كني ، موفّق نمي‌گرداند و به راه راست ايشان ) را هدايت نمي‌نمايد .
توضيحات :
« بَلِّغْ » : تبليغ كن . برسان . « يَعْصِمُكَ » : محفوظ و مصونت مي‌دارد . « وَ إِن لَّمْ تَفْعَلْ » : اگر به تمام و كمال تبليغ نكني . اين تهديد خطاب به پيغمبر و به پيروي از او ، خطاب به همه علماء و مسلماناني است كه در كار تبليغ چه بسا سستي كنند و برخي از حقائق را به خاطر ديگران پنهان دارند .
سوره مائدة آيه 68
متن آيه :
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَيْءٍ حَتَّىَ تُقِيمُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُمْ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيراً مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ طُغْيَاناً وَكُفْراً فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
ترجمه :
اي فرستاده ( خدا ، محمّد مصطفي ! ) بگو : اي اهل كتاب ! شما بر هيچ ( دين صحيحي از اديان آسماني پايبند ) نخواهيد بود ، مگر آن كه ( ادّعا را كنار بگذاريد و عملاً احكام ) تورات و انجيل و آنچه از سوي پروردگارتان ( به نام قرآن ) برايتان نازل شده است برپا داريد ( و در زندگي پياده و اجرا نمائيد ) . ولي ( اي پيغمبر ! بدان كه ) آنچه بر تو از سوي پروردگارت نازل شده است ، بر عصيان و طغيان و كفر و ظلم بسياري از آنان مي‌افزايد ( و اين قرآن به خاطر روح لجاجت كافران در آنان تأثير معكوس مي‌نمايد ! ) . بنابراين ( آسوده خاطر باش و ) بر گروه كافران غمگين مباش .
توضيحات :
« لَسْتُمْ عَلَيا شَيْءٍ » : شما پايبند چيزي نيستيد . شما داراي عقيده و ايماني نيستيد . « فَلا تَأْسَ » : بر عدم ايمان كافران غم مخور .
سوره مائدة آيه 69
متن آيه :
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَالَّذِينَ هَادُواْ وَالصَّابِؤُونَ وَالنَّصَارَى مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وعَمِلَ صَالِحاً فَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ
ترجمه :
بيگمان كساني از مسلمانان و يهوديان و صابئان و مسيحيان ( اهل نجات هستند و ) خوف و هراسي ( از عذاب دوزخ در جهان جاويدان ) و غم و اندوهي ( بر عمر سپري شده در جهان گذران ) ندارند آنان كه به خدا و قيامت ايمان داشته باشند و كار شايسته انجام دهند .
توضيحات :
« إِنَّ الَّذِينَ ءَامَنُوا » : مسلمانان . مؤمناني كه در روزگاران گذشته به پيغمبران ايمان آورده‌اند . « الصَّابِئُونَ » : ستاره‌پرستان . خورشيدپرستان . آنان كه از هر ديني قسمتي را برگرفته‌اند ، و . . . واژه ( الصَّابِئُونَ ) مبتدا است و خبر آن محذوف بوده و تقدير چنين مي‌شود : إِنَّ الَّذِينَ ءَامَنُوا وَ الَّذِينَ هَادُوا وَ الصَّابِئُونَ وَ النَّصَارَيا كَذلِكَ . و يا خبر آن جمله ( مَنْ ءَامَنَ بِاللهِ وَ الْيَوْمِ الأخِرِ ) است .
سوره مائدة آيه 70
متن آيه :
لَقَدْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَأَرْسَلْنَا إِلَيْهِمْ رُسُلاً كُلَّمَا جَاءهُمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوَى أَنْفُسُهُمْ فَرِيقاً كَذَّبُواْ وَفَرِيقاً يَقْتُلُونَ
ترجمه :
ما از ( يهوديان ) بني‌اسرائيل پيمان گرفتيم ( كه احكام تورات را مراعات دارند ، و براي تبليغ آن به مردمان ) پيغمبراني به سوي ايشان فرستاديم . ( امّا آنان پيمان‌شكني كردند و ) هر زمان كه پيغمبري چيزي را مي‌آورد كه با هواها و هوسهاي آنان سازگار نبود ، دستهاي ( از پيغمبران ) را تكذيب مي‌كردند و گروهي را مي‌كشتند .
توضيحات :
« مِيثَاق » : پيمان استوار . « فَرِيقاً » : دسته . گروه . ذكر فعل ( كَذَّبُوا ) به صورت ماضي ، و فعل ( يَقْتُلُونَ ) به صورت مضارع ، بيانگر پيشه ناپاك گذشته و حالِ بني‌اسرائيل است .
سوره مائدة آيه 71
متن آيه :
وَحَسِبُواْ أَلاَّ تَكُونَ فِتْنَةٌ فَعَمُواْ وَصَمُّواْ ثُمَّ تَابَ اللّهُ عَلَيْهِمْ ثُمَّ عَمُواْ وَصَمُّواْ كَثِيرٌ مِّنْهُمْ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِمَا يَعْمَلُونَ
ترجمه :
و ( بني‌اسرائيل ) گمان بردند كه آزمايشي در ميان نيست ( تا مؤمنان راستين را از مؤمنان دروغين ايشان جدا سازد ) و بلا و عذابي ( در برابر تكذيب و قتل انبياء گريبانگيرشان ) نخواهد بود . لذا كور شدند ( و آزمونها و شدائد گذشتگان را ناديده گرفتند ) و كر شدند ( و سخنان حق انبياء را نشنيدند . خداوند آنان را دچار بلاها كرد و كساني را بر ايشان مسلّط نمود كه مزه خواري و پستي بدانان چشاند . و لذا از كرده خود پشيمان شدند و ) آن گاه خداوند توبه ايشان را پذيرفت ( و عزّت و كرامت بديشان بخشيد . ولي ) دوباره بسياري از آنان ( از راه راست منحرف و از ديدن حقائق ) كور شدند و ( از شنيدن سخنان پيغمبران و خيرخواهان ) كر شدند . خداوند اعمال ايشان را ( ديده و ) مي‌بيند ( و پاداش و پادافره آنان را مي‌دهد ) .
توضيحات :
« تَكُونَ » : به صورت تامّه به كار رفته است . « فِتْنَةٌ » : آزمايش . بلا و عذاب . « عَمُوا » : كور شدند . « صَمُّوا » : كر شدند . « كَثِيرٌ » : بدل از ضمير ( و ) در ( عَمُوا وَ صَمُّوا ) است .
سوره مائدة آيه 72
متن آيه :
لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ وَقَالَ الْمَسِيحُ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اعْبُدُواْ اللّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللّهُ عَلَيهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ
ترجمه :
بيگمان كساني كافرند كه مي‌گويند : ( خدا در عيسي حلول كرده است و ) خدا همان مسيح پسر مريم است . ( در صورتي كه خود ) عيسي گفته است : اي بني‌اسرائيل ! خداي يگانه‌اي را بپرستيد كه پروردگار من و پروردگار شما است . بيگمان هر كس انبازي براي خدا قرار دهد ، خدا بهشت را بر او حرام كرده است ( و هرگز به بهشت گام نمي‌نهد ) و جايگاه او آتش ( دوزخ ) است . و ستمكاران يار و ياوري ندارند ( تا ايشان را از عذاب جهنّم برهاند ) .
توضيحات :
« اِنَّ اللهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ » : مراد وحدت مسيح با خدا ، و به عبارت ديگر ( توحيد در تثليث ! ) است .
سوره مائدة آيه 73
متن آيه :
لَّقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلاَّ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِن لَّمْ يَنتَهُواْ عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
ترجمه :
بيگمان كساني كافرند كه مي‌گويند : خداوند يكي از سه خدا است ! ( در صورتي كه ) معبودي جز معبود يگانه وجود ندارد ( و خدا يكي بيش نيست ) و اگر از آنچه مي‌گويند دست نكشند ( و از معتقدات باطل خود برنگردند ) به كافران آنان ( كه بر اين اعتقاد باطل ماندگار مي‌مانند ) عذاب دردناكي خواهد رسيد .
توضيحات :
« إِنَّ اللهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ » : مراد تعدّد خدايان ، يعني ( تثليثِ در توحيد ! ) است .
سوره مائدة آيه 74
متن آيه :
أَفَلاَ يَتُوبُونَ إِلَى اللّهِ وَيَسْتَغْفِرُونَهُ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
آيا ( اينان از اين عقيده منحرفانه دست نمي‌كشند و ) به سوي خدا برنمي‌گردند و از او آمرزش ( گناهان خود را ) نمي‌خواهند ؟ ! خداوند داراي مغفرت و رحمت فراوان است ( و اگر توبه نمايند و طلب آمرزش كنند ، خداوند ايشان را مي‌بخشد و بديشان رحم مي‌كند ) .
توضيحات :
« أَفَلا يَتُوبُونَ ؟ » : چنين پرسشي براي توبيخ است و بيانگر تعجّب از اصرار ايشان بر كفر است .
سوره مائدة آيه 75
متن آيه :
مَّا الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَأُمُّهُ صِدِّيقَةٌ كَانَا يَأْكُلاَنِ الطَّعَامَ انظُرْ كَيْفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ الآيَاتِ ثُمَّ انظُرْ أَنَّى يُؤْفَكُونَ
ترجمه :
مسيح پسر مريم جز پيغمبري نبود . پيش از او نيز پيغمبراني ( چون او انسان و برگزيده يزدان بوده‌اند و به ميان مردمان روانه شده‌اند و پس از روزگاري از دنيا ) رفته‌اند ، و مادرش نيز زن بسيار راستكار و راستگوئي بود . هم عيسي و هم مادرش ( از آنجا كه انسان بودند ) غذا مي‌خوردند . بنگر كه چگونه ( نشانه‌هاي انساني آن دو را برمي‌شماريم و ) آيات ( خود ) را براي آنان ( كه عيسي و مادرش را خدا مي‌دانند ! ) توضيح و تبيين مي‌كنيم ؟ دوباره بنگر كه چگونه ايشان ( از حق با وجود اين همه روشني ) باز داشته مي‌شوند ؟ !
توضيحات :
« خَلَتْ » : آمده‌اند و رفته‌اند ( نگا : بقره / 134 ، و فاطر / 24 ) . « صِدِّيقَةٌ » : بسيار راستكار و راستگو . زني كه احكام و شرائع خدا را تصديق و به كتابهاي آسماني باور داشته است ( نگا : تحريم / 12 ) . « أَنَّيا » : چگونه . « يُؤْفَكُونَ » : بازداشته مي‌شوند . منصرف گردانده مي‌شوند .
سوره مائدة آيه 76
متن آيه :
قُلْ أَتَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرّاً وَلاَ نَفْعاً وَاللّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
ترجمه :
بگو : آيا جز خدا كسي و چيزي را مي‌پرستيد كه مالك هيچ سود و زياني براي شما نيست ؟ و خدا شنواي ( اقوال و ) آگاه ( از اعمال شما ) است .
توضيحات :
« مِن دُونِ » : بجز . غير از . « مَا » : چيزي . كسي . در اينجا مراد حضرت عيسي ، يا حضرت عيسي و مادرش حضرت مريم است .
سوره مائدة آيه 77
متن آيه :
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لاَ تَغْلُواْ فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلاَ تَتَّبِعُواْ أَهْوَاء قَوْمٍ قَدْ ضَلُّواْ مِن قَبْلُ وَأَضَلُّواْ كَثِيراً وَضَلُّواْ عَن سَوَاء السَّبِيلِ
ترجمه :
بگو : اي اهل كتاب ! به ناحق در دين خود راه افراط و تفريط مپوئيد و از اهواء و اميال گروهي كه پيش از اين گمراه شده‌اند و بسياري را گمراه كرده‌اند و از راه راست منحرف گشته‌اند ، پيروي منمائيد .
توضيحات :
« لا تَغْلُوا » : غلوّ مكنيد . از جمله غلوّ اهل كتاب اين است كه مسيحيان عيسي و مادرش را از مرتبه پيغمبري و صِدّيقيّت به مرتبه خدائي مي‌رسانند ، و يهوديان عيسي و مادرش را حرامزاده و زناكار قلمداد مي‌نمايند ! « غَيْرَ الْحَقِّ » : به ناحق . باطل ( نگا : نساء / 171 ، و اعراف / 146 ) . واژه ( غَيْرَ الْحَقِّ ) قيد وصفي و براي تأكيد است و بيانگر اين واقعيّت است كه غلوّ به طور كلّي نادرست و ناروا است . لفظ ( غَيْر ) مي‌تواند صفت مصدر محذوف ( غُلُوّاً ) باشد . يعني : لا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غُلُوّاً غَيْرَ الْحَقِّ ، أَيْ باطِلاً . و مي‌تواند حال ضمير فاعل ( و ) در ( لا تَغْلُوا ) باشد . يعني لا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ مُجَاوِزِينَ الْحَقَّ .
سوره مائدة آيه 78
متن آيه :
لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذَلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُواْ يَعْتَدُونَ
ترجمه :
كافران بني‌اسرائيل بر زبان داود و عيسي پسر مريم لعن و نفرين شده‌اند . اين بدان خاطر بود كه آنان پيوسته ( از فرمان خدا ) سركشي مي‌كردند و ( در ظلم و فساد ) از حدّ مي‌گذشتند .
توضيحات :
« كَانُوا يَعْتَدُونَ » : از حق تجاوز مي‌كردند . ستمگري مي‌كردند .
سوره مائدة آيه 79
متن آيه :
كَانُواْ لاَ يَتَنَاهَوْنَ عَن مُّنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا كَانُواْ يَفْعَلُونَ
ترجمه :
آنان از اعمال زشتي كه انجام مي‌دادند دست نمي‌كشيدند و همديگر را از زشتكاريها نهي نمي‌كردند و پند نمي‌دادند . و چه كار بدي مي‌كردند ! ( چرا كه دستهاي مرتكب منكرات مي‌شدند و گروهي هم سكوت مي‌نمودند ، و بدين وسيله همه مجرم مي‌گشتند ) .
توضيحات :
« لا يَتَنَاهَوْنَ » : يكديگر را نصيحت نمي‌نمودند و از منكرات نهي نمي‌كردند . از منكرات دست نمي‌كشيدند .
سوره مائدة آيه 80
متن آيه :
تَرَى كَثِيراً مِّنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَبِئْسَ مَا قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنفُسُهُمْ أَن سَخِطَ اللّهُ عَلَيْهِمْ وَفِي الْعَذَابِ هُمْ خَالِدُونَ
ترجمه :
بسياري از آنان را مي‌بيني كه كافران را به دوستي مي‌پذيرند ( و با مشركان براي نبرد با اسلام همدست مي‌شوند . با اين كار زشت ) چه توشه بدي براي خود پيشاپيش ( به آخرت ) مي‌فرستند ! توشه‌اي كه موجب خشم خدا و جاودانه در عذاب ( دوزخ ) ماندن است .
توضيحات :
« تَرَيا كَثِيراً مِّنْهُمْ » : بسياري از يهوديان و يا منافقان را مي‌بيني كه . « سَخِطَ » : خشمگين شد . « أَن سَخِطَ . . . » : اين عبارت ، مي‌تواند مخصوص به ذمّ باشد و معني آن همان مي‌شود كه بيان شد . و هم مي‌تواند علّت ذمّ بوده و مخصوص به ذمّ محذوف باشد و معني آن چنين است : چه توشه بدي پيشاپيش براي خود مي‌فرستند كه خشم خدا و جاودانه در عذاب ماندن است .
سوره مائدة آيه 81
متن آيه :
وَلَوْ كَانُوا يُؤْمِنُونَ بِالله والنَّبِيِّ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِيَاء وَلَكِنَّ كَثِيراً مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ
ترجمه :
اگر آنان به خدا و پيغمبر ( اسلام ) و آنچه بر او ( از قرآن ) نازل شده است ، ايمان مي‌آوردند ، ( به سبب ايمان راستين هرگز ) كافران را به دوستي نمي‌گرفتند . ولي بسياري از آنان فاسق و از دين خارجند .
توضيحات :
« النَّبِيِّ » : مراد پيغمبر اسلام محمّدبن عبدالّله يا موسي است . « مَآ أُنزِلَ إِلَيْهِ » : مراد قرآن يا تورات است . « فَاسِقُونَ » : بيرون‌روندگان از دين . مراد منافقان يا يهوديان بي‌ايمان است .
سوره مائدة آيه 82
متن آيه :
لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُواْ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ قَالُوَاْ إِنَّا نَصَارَى ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَاناً وَأَنَّهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! ) خواهي ديد كه دشمن‌ترين مردم براي مؤمنان ، يهوديان و مشركانند ، و خواهي ديد كه مهربان‌ترين مردم براي مؤمنان ، كسانيند كه خود را مسيحي مي‌نامند ، اين بدان خاطر است كه در ميان مسيحيان ، كشيشان و راهباني هستند كه ( به سبب آشنائي با دين خود و خوف از خدا ، از شنيدن حق سر باز نمي‌زنند و در برابر آن ) تكبّر نمي‌ورزند .
توضيحات :
« نَصَارَيا » : پيروان مسيح . « قِسِّيسِينَ » : كشيشان . بالاترين رتبه روحاني ميان مسيحيان ، رتبه اُسْقُف و بعد رتبه كشيش و سپس رتبه شَمّاس است . « رُهْبَاناً » : جمع راهب ، پارسايان . زاهدان . دَيرنشينان .
سوره مائدة آيه 83
متن آيه :
وَإِذَا سَمِعُواْ مَا أُنزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرَى أَعْيُنَهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُواْ مِنَ الْحَقِّ يَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ
ترجمه :
و آنان هر زمان بشنوند چيزهائي را كه بر پيغمبر نازل شده است ( از شنيدن آيات قرآني متأثّر مي‌شوند و ) بر اثر شناخت حق و دريافت حقيقت ، چشمانشان را مي‌بيني كه پر از اشك ( شوق ) مي‌گردد ( و زبانشان به دعا باز مي‌شود و ) مي‌گويند : پروردگارا ! ( به تو و پيغمبران تو و همه كتابهاي آسماني و بدين آيات قرآني ) ايمان داريم ( و خويشتن را در پناه تو مي‌داريم ) پس ( ايمان ما را بپذير و ) ما را از زمره ( امّت محمّدي كه ) گواهان ( بر مردم در روز رستاخيزند ) بشمار آور .
توضيحات :
« تَفِيضُ » : لبريز مي‌گردد . « الدَّمْعِ » : اشك . « مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ » : ناشي از پي‌بردن به حق است ( نگا : قصص / 53 ) . « الشَّاهِدِينَ » : گواهي‌دهندگان به پيغمبري محمّد و آسماني بودن قرآن . امّت محمّد كه گواهان بر مردم در روز رستاخيزند ( نگا : بقره / 143 ) .
سوره مائدة آيه 84
متن آيه :
وَمَا لَنَا لاَ نُؤْمِنُ بِاللّهِ وَمَا جَاءنَا مِنَ الْحَقِّ وَنَطْمَعُ أَن يُدْخِلَنَا رَبَّنَا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِينَ
ترجمه :
ما چرا نبايد به خدا و به حقيقتي كه ( توسّط محمّد ) براي ما آمده است ، ايمان نياوريم ؟ ! و حال آن كه ( راه صواب نمايان و حق بي‌پرده عيان است و ) اميدواريم كه پروردگارمان ما را با صالحان ( به بهشت جاويدان ) ببرد .
توضيحات :
« مَا لَنَا » : ما چرا نبايد . چه چيز ما را از آن باز مي‌دارد كه . « يُدْخِلَنَا » : ما را به بهشت داخل سازد . مفعول دوم ، واژه ( الْجنّة ) بوده و محذوف است .
سوره مائدة آيه 85
متن آيه :
فَأَثَابَهُمُ اللّهُ بِمَا قَالُواْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاء الْمُحْسِنِينَ
ترجمه :
پس خداوند در برابر اعترافشان ( به حق ) باغهاي ( بهشت را ) به عنوان پاداش بديشان مي‌دهد كه در زير ( درختان ) آن جويبارها روان است و آنان جاودانه در آنجا مي‌مانند ، و اين جزاي نيكوكاران ( چون ايشان ) است .
توضيحات :
« أَثَابَهُمْ » : پاداششان داد . « خَالِدِينَ » : حال ضمير ( هُمْ ) در فعل ( أَثَابَهُمْ ) مي‌باشد .
سوره مائدة آيه 86
متن آيه :
وَالَّذِينَ كَفَرُواْ وَكَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
ترجمه :
و كساني كه كافر شوند و آيات ما را تكذيب كنند ، آنان دوزخيانند .
توضيحات :
« أَصْحَابُ الْجَحِيمِ » : ياران دوزخ . دوزخيان .
سوره مائدة آيه 87
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُحَرِّمُواْ طَيِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللّهُ لَكُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! چيزهاي پاكيزه‌اي را كه خداوند براي شما حلال كرده است بر خود حرام مكنيد ، و ( از حلال به حرام ) تجاوز ننمائيد ( و از حدود مقرّرات الهي تخطّي مكنيد ) زيرا كه خداوند متجاوزان را دوست نمي‌دارد .
توضيحات :
« أَحَلَّ » : حلال كرده است . « الْمُعْتَدِينَ » : تجاوزكاران .
سوره مائدة آيه 88
متن آيه :
وَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ حَلاَلاً طَيِّباً وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِيَ أَنتُم بِهِ مُؤْمِنُونَ
ترجمه :
و از نعمتهاي حلال و پاكيزه‌اي كه خداوند به شما روزي داده است بخوريد ، و از ( مخالفت با دستورات ) خداوندي بپرهيزيد كه شما بدو ايمان داريد .
توضيحات :
« حَلالاً » : مفعولٌ‌به يا حال است ( نگا : بقره / 168 ) .
سوره مائدة آيه 89
متن آيه :
لاَ يُؤَاخِذُكُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الأَيْمَانَ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ ذَلِكَ كَفَّارَةُ أَيْمَانِكُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَاحْفَظُواْ أَيْمَانَكُمْ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
ترجمه :
خداوند شما را به خاطر سوگندهاي بيهوده و بي‌اراده مؤاخذه نمي‌كند ، ولي شما را در برابر سوگندهائي كه از روي قصد و اراده خورده‌ايد مؤاخذه مي‌كند . كفّاره اين گونه سوگندها عبارت است از : خوراك‌دادن به ده نفر مستمند از غذاهاي معمولي و متوسّطي كه به خانواده خود مي‌دهيد ، يا جامه‌دادن به ده نفر از مستمندان ، و يا آزادكردن برده‌اي . ( ميان هر يك از اين سه‌كار مخيَّر هستيد ) امّا اگر كسي ( هيچ يك از اين سه‌كار را نتوانست و توانائي انجام آنها را ) نيافت ، ( او مي‌تواند ) سه روز روزه ( بگيرد ) . اين كفّاره سوگندهائي است كه مي‌خوريد . سوگندهاي خود را حفظ كنيد ( و سعي كنيد سوگند نخوريد و اگر خورديد بدانها عمل كنيد و اگر هم سوگندها را شكستيد كفّاره را فراموش نكنيد ) . خداوند اين چنين ( روشن ) آيات ( احكام ) خود را براي شما بيان مي‌كند تا ( بر اثر آشنائي با احكام الهي ) شكر ( نعمتهاي او را ) به جاي آوريد .
توضيحات :
« اللَّغْوِ » : ياوه ( نگا : بقره 225 ) . « أَوْسَطِ » : معمولي . متوسّط . « أَهْلِيكُمْ » : اهل و خانواده خود . مركّب از ( أَهْلينَ ) و ( كُمْ ) است و نون ( أَهْلينَ ) كه جمع اهل و خلاف قياس است به علّت اضافه حذف شده است . « تَحْرِير » : آزادكردن . « رَقَبَة » : گردن . مراد انسان است .
سوره مائدة آيه 90
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! ميخوارگي و قماربازي و بتان ( سنگيي كه در كنار آنها قرباني مي‌كنيد ) و تيرها ( و سنگها و اوراقي كه براي بخت‌آزمائي و غيبگوئي به كار مي‌بريد ، همه و همه از لحاظ معنوي ) پليدند و ( ناشي از تزيين و تلقين ) عمل شيطان مي‌باشند . پس از ( اين كارهاي ) پليد دوري كنيد تا اين كه رستگار شويد .
توضيحات :
« الْمَيْسِرُ » : قمار ( نگا : بقره / 219 ) . « الأنصَابُ » : جمع نصب ، بتان سنگي و غيره ( نگا : مائده / 3 و 90 ) . « الأزْلامُ » : جمع زَلَم ، تيرهاي مخصوصي كه با آن بخت‌آزمائي و فال‌بيني مي‌كردند و . . . ( نگا : مائده / 3 و 90 ) . « رِجْسٌ » : پليد . مراد پليد و كثيف معنوي است .
سوره مائدة آيه 91
متن آيه :
إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ
ترجمه :
اهريمن مي‌خواهد از طريق ميخوارگي و قماربازي در ميان شما دشمنانگي و كينه‌توزي ايجاد كند و شما را از ياد خدا و خواندن نماز باز دارد . پس آيا ( از اين دو چيزي كه پليدند ، و دشمنانگي و كينه‌توزي مي‌پراكنند ، و بندگان را از ياد خدا غافل مي‌كنند ، و ايشان را از همه عبادات ، به ويژه نماز كه مهمترين آنها است ، باز مي‌دارند ) دست مي‌كشيد و بس مي‌كنيد ؟ !
توضيحات :
« يُوقِعَ » : بيفكند و پراكنده كند . « الْبَغْضَآءَ » : كينه‌توزي . « فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ ؟ » : پس آيا بس مي‌كنيد ؟ ! يعني بايد كه خودداري كنيد و دست از آن برداريد .
سوره مائدة آيه 92
متن آيه :
وَأَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَاحْذَرُواْ فَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلاَغُ الْمُبِينُ
ترجمه :
از خدا و از پيغمبر فرمانبرداري كنيد و ( از مخالفت فرمان خدا و پيغمبر ) خويشتن را برحذر داريد . و اگر ( از فرمان خدا و پيغمبر روي برگردانديد و ) پشت كرديد ، بدانيد كه بر پيغمبر ما تنها تبليغ آشكار و روشنگر ( و رساندن فرمان و توضيح كامل احكام ) است و بس .
توضيحات :
« الْبَلاغُ » : تبليغ . رساندن فرمان . « الْمُبِينُ » : واضح و روشن . توضيح‌دهنده و روشنگر .
سوره مائدة آيه 93
متن آيه :
لَيْسَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جُنَاحٌ فِيمَا طَعِمُواْ إِذَا مَا اتَّقَواْ وَّآمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ ثُمَّ اتَّقَواْ وَّآمَنُواْ ثُمَّ اتَّقَواْ وَّأَحْسَنُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ
ترجمه :
بر كساني كه ايمان آورده‌اند و كارهاي شايسته انجام داده‌اند ، گناهي به سبب آنچه ( از مسكرات پيش از تحريم و آگاهي از آن ) نوشيده‌اند متوجّه آنان نيست ، اگر ( از محرّمات ) بپرهيزند و ( بدانچه درباره تحريم نازل شده است ) ايمان بياورند و كارهاي شايسته انجام دهند . بعد از آن ( هم از محرّمات ) بپرهيزند و ( به احكام نازله درباره تحريم ) ايمان داشته باشند . سپس ( باز هم درجات تقوا را طي كنند و از محرّمات ) بپرهيزند و همه كارهاي خود را نيكو كنند ، و خداوند نيكوكاران را دوست مي‌دارد ( و هر گروهي از آنان را به اندازه اخلاصي كه دارند پاداش مي‌دهد ) .
توضيحات :
« جُنَاحٌ » : گناه . « طَعِمُوا » : خورده‌اند . نوشيده‌اند ( نگا : بقره / 249 ) . « إِتَّقَوْا » : پرهيزگاري كردند . ذكر سه بار آن در اين آيه بيانگر مراحل ابتدائي و متوسّط و عالي تقوا است . همچنين بيانگر اين واقعيّت است كه اعتقاد بيشتر به احكام الهي ، مايه ايمان بيشتر و استوارتر مي‌شود ( نگا : توبه / 124 ، و فتح / 4 ) .
سوره مائدة آيه 94
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللّهُ بِشَيْءٍ مِّنَ الصَّيْدِ تَنَالُهُ أَيْدِيكُمْ وَرِمَاحُكُمْ لِيَعْلَمَ اللّهُ مَن يَخَافُهُ بِالْغَيْبِ فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ
ترجمه :
اي مؤمنان ! مسلّماً خداوند شما را با ( تحريم ) برخي از نخجير ( يعني حيوانات و طيور وحشي برّي كه به آساني در دسترس شما قرار مي‌گيرند و ) دستها و نيزه‌هاي شما بدانها مي‌رسند ، آزمايش مي‌كند ، تا روشن شود چه كسي در حال نهان ( از ديدگان مردمان ، به سبب نيروي ايمان ) از خدا مي‌ترسد . هركس بعد از آن ( كه حدود و احكام بيان گرديد ، از آنها تخطّي و ) تجاوز كند ، مجازات دردناكي خواهد داشت .
توضيحات :
« الصَّيْدِ » : حيوان شكاري . نخجير ( نگا : مائده / 1 و 95 و 96 ) . « بَعْدَ ذلِكَ » : بعد از بيان احكام ، و اين اعلام و انذار .
سوره مائدة آيه 95
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَقْتُلُواْ الصَّيْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ وَمَن قَتَلَهُ مِنكُم مُّتَعَمِّداً فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ هَدْياً بَالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَ أَو عَدْلُ ذَلِكَ صِيَاماً لِّيَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللّهُ عَمَّا سَلَف وَمَنْ عَادَ فَيَنتَقِمُ اللّهُ مِنْهُ وَاللّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ
ترجمه :
اي مؤمنان ! هنگامي كه در حالت احرام هستيد ( و يا اين كه در سرزمين حرم بسر مي‌بريد ) نخجير مكشيد . و هركس از شما عمداً نخجير بكشد بايد كفّاره‌اي معادل آن از چهارپايان ( اهلي ، مانند : بز و گوسفند و شتر و گاو ) بدهد ، كفّاره‌اي كه دو نفر عادل از ميان خودتان به معادل بودن آن قضاوت كنند و برابري آن را تصديق نمايند . چنين حيواني قرباني مي‌گردد و به مستمندان مكّه داده مي‌شود ، يا كفّاره‌اي ( معادل قيمت آن حيوان ) خوراك ( يك روزه به هر يك از ) فقراء مي‌دهد ، و يا برابر آن ( خوراك ؛ به عبارت ديگر به تعداد مستمندان دريافت‌كننده كفّاره ، روزهائي ) روزه مي‌گيرد . تا متجاوز كيفر كار خود را بچشد . خداوند از آنچه در گذشته ( پيش از تحريم شكار ) انجام پذيرفته است ، گذشت مي‌نمايد . ولي هر كس ( به كشتن نخجير ) دوباره برگردد ( و بعد از آگاهي از تحريم ، باز به شكار پردازد ) خداوند از او انتقام مي‌گيرد ، و خداوند توانا و انتقام‌گيرنده است .
توضيحات :
« حُرُم » : جمع حَرام به معني مُحْرِم است ( نگا : مائده / 1 ) . « جَزَآءٌ » : مبتدا و خبر آن محذوف است و تقدير چنين است : فَعَلَيْهِ جَزَآءٌ . « مِثْلُ » : صفت ( جَزَآءٌ ) است . « النَّعَمِ » : چهارپايان . مراد گاو و گوسفند و بز و شتر است . « هَدْياً » : حيوان قرباني . حال ضمير ( ه ) در ( بِهِ ) است . « كَفَّارَةٌ » : عطف بر ( جَزَآءٌ ) است . « صِيَاماً » : تمييز است . « وَبَالَ » : زيان و ضرر . كيفر .
سوره مائدة آيه 96
متن آيه :
أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَطَعَامُهُ مَتَاعاً لَّكُمْ وَلِلسَّيَّارَةِ وَحُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ مَا دُمْتُمْ حُرُماً وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِيَ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ
ترجمه :
نخجير ( آبزي ، يعني حيواني كه در رودخانه يا در آبگير زندگي مي‌كند و يا در ) دريا ، و خوردن از ( گوشت ) آن ، براي شما ( مقيمان مؤمن كه آن را تازه به تازه مي‌خوريد ) و براي ( شما ) مسافران ( مؤمن كه آن را خشكيده يا يخ‌زده و يا به صورت كنسرو مي‌خوريد ) حلال است ، ولي مادام كه در حال احرام هستيد نخجير خشكزي ( يعني حيواني كه در بيابانها و دشتها و كوهها زندگي مي‌كند و معمولاً اهلي نمي‌گردد ) براي شما حرام است . از خدائي بترسيد كه به سوي او برگردانده مي‌شويد و درپيشگاه او گردآورده مي‌شويد .
توضيحات :
« صَيْدُ الْبَحْرِ وَ طَعَامُهُ » : عطف ( طَعَامُ ) بر ( صَيْدُ ) عطف خاصّ بر عام است . « مَتَاعاً » : بهره‌مند شدن . مفعولٌ‌له است . « السَّيَّارَة » : جماعت مسافران . « تُحْشَرُونَ » : گردآورده مي‌شويد .
سوره مائدة آيه 97
متن آيه :
جَعَلَ اللّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ قِيَاماً لِّلنَّاسِ وَالشَّهْرَ الْحَرَامَ وَالْهَدْيَ وَالْقَلاَئِدَ ذَلِكَ لِتَعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ وَأَنَّ اللّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
ترجمه :
خداوند ، كعبه ، ( يعني ) بيت‌الحرام ، و ماههاي حرام ، و قربانيهاي بي‌نشان و نشاندار را وسيله‌اي براي سامان بخشيدن ( به كار دنيوي و اخروي ) مردم قرار داده است . اين بدان خاطر است كه بدانيد كه خداوند مطّلع از هر آن چيزي است كه در آسمانها و زمين است ، و بدانيد كه خداوند همه‌چيز را مي‌داند .
توضيحات :
« الْبَيْتَ الْحَرَامَ » : عطف بيانِ كعبه و مراد همه حَرَم است . « قِيَاماً » : قوام . وسيله پايداري و مايه پابرجائي . « الشَّهْرَ الْحَرَامَ » : ماه حرام ، كه مراد جنس آن ، يعني : ذُوالقعده و ذوالحجّه و المحرّم و رجب است ( نگا : مائده / 2 ، و توبه / 36 ) . « الْهَدْيَ » : و « الْقَلآئِدَ » : ( نگا : مائده / 2 ) . « ذلِكَ » : اين احترام بدان خاطر است كه .
سوره مائدة آيه 98
متن آيه :
اعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ وَأَنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
بدانيد كه خداوند داراي مجازات شديد است ، و در عين حال بس آمرزنده و مهربان است .
توضيحات :
. . .
سوره مائدة آيه 99
متن آيه :
مَّا عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاَغُ وَاللّهُ يَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا تَكْتُمُونَ
ترجمه :
پيغمبر وظيفه‌اي جز تبليغ ( و رساندن پيام آسماني ) ندارد . خداوند آگاه از چيزي است كه آشكار مي‌سازيد و باخبر از چيزي است كه پنهان مي‌نمائيد .
توضيحات :
« الْبَلاغُ » : تبليغ . رساندن . « تُبْدُونَ » : ظاهر و آشكار مي‌داريد .
سوره مائدة آيه 100
متن آيه :
قُل لاَّ يَسْتَوِي الْخَبِيثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيثِ فَاتَّقُواْ اللّهَ يَا أُوْلِي الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! به مردم ) بگو : ناپاك و پاك ( و حرام و حلال ) مساوي نيستند ، هر چند كه فراواني ناپاك ( و حرام ) شما را به شگفت اندازد . پس اي خردمندان ! ( با امتثال اوامر و اجتناب نواهي يزدان ) خويشتن را از ( خشم ) خدا برحذر داريد تا اين كه رستگار شويد .
توضيحات :
« لا يَسْتَوِي » : برابر و يكسان نيست . « الْخَبِيثُ » : كثيف ، ناپاك . مراد افكار و اعمال و اموال حرام است . « الطَّيِّبُ » : پاك و پاكيزه . مراد افكار و اعمال و اموال حلال است . « أُوْلِي الألْبَابِ » : صاحبان خرد . عاقلان .
سوره مائدة آيه 101
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَسْأَلُواْ عَنْ أَشْيَاء إِن تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ وَإِن تَسْأَلُواْ عَنْهَا حِينَ يُنَزَّلُ الْقُرْآنُ تُبْدَ لَكُمْ عَفَا اللّهُ عَنْهَا وَاللّهُ غَفُورٌ حَلِيمٌ
ترجمه :
اي مؤمنان ! از مسائلي سؤال مكنيد ( كه خداوند از راه لطف از آنها سخن نگفته است ، و چه بسا به شما مربوط نبوده ، و چندان سودي براي زندگي شما نداشته باشند ، و ) اگر فاش گردند و آشكار شوند شما را ناراحت و بدحال كنند . چنان كه به هنگام نزول قرآن ( در زمان حيات پيغمبر ، از او ) راجع بدانها پرس و جو كنيد ، براي شما ( با وحي آسماني ) بيان و روشن مي‌شوند ( و آن گاه دچار مشقّات و مشكلات فراواني مي‌گرديد و از عهده انجام تكاليف و وظائف بيشمار برنمي‌آئيد . پس شما را به ناگفته‌ها و نانموده‌ها چه كار ؟ مگر نه اين است كه ) خداوند از اين مسائل گذشته است ( و پرسشهاي قبلي شما را ناديده گرفته است و از مجازات اخروي آنها صرف نظر فرموده است ؟ ) و خداوند بس آمرزگار و بردبار است . ( اين است كه از شما مي‌گذرد و در مجازات شما شتاب نمي‌ورزد ) .
توضيحات :
« لا تَسْئََلُوا عَنْ أَشْيَآءَ . . . » : هنگامي كه آيه ( أَلْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ ) نازل گرديد ، اصحاب پيغمبر فهميدند كه اجل آن حضرت نزديك شده است . لذا شتابزده سؤالاتي درباره چيزهائي مي‌كردند كه به وقوع پيوسته و از آنها سخن نرفته بود . پيغمبر ترسيد كه اين پرسشها باعث نزول احكام و ايجاد تكاليف فراوان و باعث دردسر آنان شود . اين بود ايشان را از اين امر بازداشت ، و به دنبال آن نهي آسماني نيز شرف نزول يافت . آيه فوق به هيچ وجه راه سؤالات منطقي و آموزنده و سازنده را به روي مردم نمي‌بندد ( نگا : نحل / 43 ) بلكه منحصراً مربوط به سؤالات نابجا و جستجو از اموري است كه نه تنها مورد نياز نيست ، بلكه مكتوم‌ماندن آنها بهتر و حتّي گاهي لازم است ( نگا : بقره / 108 ) از قبيل : نقشه‌هاي جنگي ، طرحهاي مبارزات اجتماعي ، نقطه‌ضعفهاي مردم ، پنهان‌داشتن بيماريهاي سخت و هراسناك از شخص بيمار ، مخفي‌ماندن اوضاع و احوال مردگان و سرنوشت آينده ما و ديگران و . . .
سوره مائدة آيه 102
متن آيه :
قَدْ سَأَلَهَا قَوْمٌ مِّن قَبْلِكُمْ ثُمَّ أَصْبَحُواْ بِهَا كَافِرِينَ
ترجمه :
جمعي از پيشينيان از ( اموري همانند ) آنها ( كه شما مي‌پرسيد ) سؤال كردند و بعد از آن ( كه توسّط پيغمبران از آنها اطّلاع يافتند و موظّف به رعايت احكام مربوطه شدند ) نسبت بدانها به مخالفت برخاستند و منكر ( حقّانيّت پاسخ ) آنها ( و بالطبع صلاحيّت گويندگان آن سخنها ، يعني انبياء ) شدند .
توضيحات :
« أَصْبَحُوا بِهَا كَافِرِينَ » : نسبت بدانها كافر شدند . نسبت بدانها بناي مخالفت گذاشتند و راه عصيان در پيش گرفتند . مراد از كفر در اينجا عصيان و مخالفت است ، و يا كفر به معني معروف خود .
سوره مائدة آيه 103
متن آيه :
مَا جَعَلَ اللّهُ مِن بَحِيرَةٍ وَلاَ سَآئِبَةٍ وَلاَ وَصِيلَةٍ وَلاَ حَامٍ وَلَكِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ يَفْتَرُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ وَأَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ
ترجمه :
خداوند بَحيره ، سائبه ، وصيله ، و حامي را مشروع و مقرّر نداشته است . وليكن كافران ( از پيش خود چيزهائي سرهم مي‌كنند و ) برخدا دروغ مي‌بندند ، و بيشتر آنان نمي‌فهمند ( كه اين كارها ناروا است و عذاب سختي به دنبال دارد ) .
توضيحات :
« بَحِيرَةٍ » : در لغت به معني گوش شكافته ، و در اصطلاح به شتر ماده‌اي مي‌گفتند كه پنج شكم مي‌زائيد و پنجمين آنها نرينه بود . در اين صورت گوشش را مي‌شكافتند و باركردن و سوارشدن و خوردن گوشت آن را حرام مي‌دانستند و از هيچ گونه چراگاه و آبي آن را باز نمي‌داشتند . « سَآئِبَةٍ » : در لغت به معني رها ، و در اصطلاح به شتر ماده‌اي مي‌گفتند كه صاحبش نذر مي‌كرد كه اگر به سلامت از سفر برگردد ، آن را رها كند . چنين شتري مانند بَحِيرَة براي وفاي به نذر معاف و آزاد مي‌شد . « وَصِيلَةٍ » : در لغت به معني واصله يعني رسيده و پيوسته ، و در اصطلاح به برّه مادينه‌اي گفته مي‌شد كه به صورت دوقلو همراه نرينه‌اي متولّد مي‌گرديد و به خادمان بتان داده مي‌شد . « حَامٍ » : در لغت به معني حامي و حافظ ، و در اصطلاح به شتر نري گفته مي‌شد كه از نژاد آن ده نسل متولّد مي‌گرديد و در اين صورت همچون بَحِيرَة و سَآئِبَة آزادانه مي‌چريد و از باربري و سواري و خوردن معاف مي‌شد . البتّه درباره بَحيرة و سائبة و وصيلة و حامي سخنان ديگري گفته‌اند كه همه و همه بيانگر فرهنگ منحطّ جاهليّت پيش از اسلام است .
سوره مائدة آيه 104
متن آيه :
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْاْ إِلَى مَا أَنزَلَ اللّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ قَالُواْ حَسْبُنَا مَا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءنَا أَوَلَوْ كَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ شَيْئاً وَلاَ يَهْتَدُونَ
ترجمه :
هنگامي كه بدانان ( كه از قوانين دل و اهواء درونشان پيروي مي‌كنند ) گفته شود كه بيائيد به سوي آنچه خدا نازل كرده و ( آنچه ) پيغمبر ( بيان نموده است برگرديم ، تا هدايت بيابيم ) مي‌گويند : چيزي ما را بسنده است كه پدران و نياكان خويش را بر آن يافته‌ايم ( و تا چشم گشوده‌ايم چنين و چنان در ميان قوم و فاميل خود ديده‌ايم ! ديگر قرآن و سخنان پيغمبر ، ما را چه كار ؟ ) آيا اگر پدران و نياكانشان چيزي ندانسته باشند و ( به سوي حق ) راه نيافته باشند ( باز هم بايد چنين گويند و كنند ؟ ! ) .
توضيحات :
« أَوَ لَوْ كَانَ » : آيا اگر پدران و نياكان آنان كافر و گمراه بوده باشند ، بايد فرزندان ايشان هم كوركورانه كافر و گمراه شوند و به دنبال خرافات روان گردند و گذشتگان خود را الگوي خوبي و نيكي بدانند ؟ !
سوره مائدة آيه 105
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ عَلَيْكُمْ أَنفُسَكُمْ لاَ يَضُرُّكُم مَّن ضَلَّ إِذَا اهْتَدَيْتُمْ إِلَى اللّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعاً فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! مواظب خود باشيد ( و خويشتن را از معاصي و گناهان به دور داريد و هوشيار باشيد كه آلودگيهاي جامعه شما را نيالايد ) . هنگامي كه شما هدايت يافتيد ( و راه خداشناسي را در پيش گرفتيد و ديگران را نيز به كار نيك خوانديد و از كار بد بازداشتيد ) گمراهي گمراهان به شما زياني نمي‌رساند ( و نافرماني ديگران شما را به دوزخ نمي‌كشاند . چرا كه حساب هر كس جدا است و ) بازگشت همه شما به سوي خدا است ، و شما را از آنچه ( در دنيا ) مي‌كرده‌ايد آگاه مي‌سازد ( و هركسي آن درود عاقبت كار كه كشت ) .
توضيحات :
« عَلَيْكُمْ أَنفُسَكُمْ » : خويشتن را بپائيد . مراقب خود باشيد . ( عَلَيْكُمْ ) اسم‌الفعل است و ( أَنفُسَكُمْ ) مفعولٌ‌به است . جمله به صورت اغراء به كار رفته است و تقدير چنين است : إِلْزَمُوا أَنفُسَكُمْ وَ احْفَظُوها مِن مُّلابَسَةِ الْمَعَاصِي وَ الإِصْرَارِ عَلَي الذُّنُوبِ . يادآوري اين نكته لازم است كه مراد آيه مي‌تواند اين باشد كه : اي جماعت مؤمنان ! اگر عالمان ، جاهلان را راهنمائي كنند و مسلمانان فريضه امر به معروف و نهي از منكر را در ميان خود فراموش نكنند ، كفر كافران و گمراهي گمراهان زيان و ضرري بديشان نمي‌رساند و . . .
سوره مائدة آيه 106
متن آيه :
يِا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِينَ الْوَصِيَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ أَوْ آخَرَانِ مِنْ غَيْرِكُمْ إِنْ أَنتُمْ ضَرَبْتُمْ فِي الأَرْضِ فَأَصَابَتْكُم مُّصِيبَةُ الْمَوْتِ تَحْبِسُونَهُمَا مِن بَعْدِ الصَّلاَةِ فَيُقْسِمَانِ بِاللّهِ إِنِ ارْتَبْتُمْ لاَ نَشْتَرِي بِهِ ثَمَناً وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَلاَ نَكْتُمُ شَهَادَةَ اللّهِ إِنَّا إِذاً لَّمِنَ الآثِمِينَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! هنگامي كه ( علائم و قرائن ) مرگ يكي از شما فرا رسيد ( و خواست درباره چيزي وصيّت كند ) بايد در موقع وصيّت دو نفر دادگر از ميان خودتان ، يا اگر در سفر بوديد و بلاي مرگ دامنگيرتان شد ( و به مسلمانان دسترسي نبود ) از ميان ديگران به گواهي گرفته شوند . اگر ( به هنگام شهادت در صدق آن دو ) شكّ كرديد ، بعد از نماز ( عصر يا نماز ديگري كه مردم در آن گرد مي‌آيند ) آن دو را نگاه داريد . آنان بايد به خدا سوگند بخورند كه ( حاضر نيستيم حق را براي چيزي زير پا نهيم و ) سوگندمان را ( به مال دنيا ) نمي‌فروشيم ( و جز حق چيزي نمي‌جوئيم و براي كسي دروغ نمي‌گوئيم و از كسي جانبداري نمي‌كنيم ) اگر هم آن كس خويشاوند ما باشد ؛ و گواهي الهي را ( كه به اداي آن دستور داده شده‌ايم ) كتمان نمي‌كنيم ؛ چرا كه اگر چنين كنيم ما از زمره گناهكاران خواهيم بود .
توضيحات :
« شَهَادَةُ » : گواهي . مبتدا است و ( إثْنانِ ) خبر است . در اين صورت مضافي پيش از ( إثْنانِ ) محذوف است و تقدير چنين است : شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ إذا . . . شَهَادَةُ اثْنَيْنِ . يا اين كه ( شَهادَةُ ) مصدر است و به معني شُهُود ، يعني گواهان است و نيازي به حذف نيست . برخي هم ( شَهادَةُ ) را مبتدا و خبر آن را ( شَهادَةُ ) محذوف دانسته و ( إِثْنانِ ) را فاعل مبتدا گرفته‌اند . « مِنكُمْ » : از خودتان ؛ يعني از مسلمانان يا از نزديكان خود . « مِنْ غَيْرِكُمْ » : از ديگران ؛ يعني از كافران يا از بيگانگان . « ضَرَبْتُمْ فِي الأرْضِ » : مسافرت كرديد . « تَحْبِسُونَهُمَا » : نگاهشان مي‌داريد . « إرْتَبْتُمْ » : شكّ كرديد .
سوره مائدة آيه 107
متن آيه :
فَإِنْ عُثِرَ عَلَى أَنَّهُمَا اسْتَحَقَّا إِثْماً فَآخَرَانِ يِقُومَانُ مَقَامَهُمَا مِنَ الَّذِينَ اسْتَحَقَّ عَلَيْهِمُ الأَوْلَيَانِ فَيُقْسِمَانِ بِاللّهِ لَشَهَادَتُنَا أَحَقُّ مِن شَهَادَتِهِمَا وَمَا اعْتَدَيْنَا إِنَّا إِذاً لَّمِنَ الظَّالِمِينَ
ترجمه :
اگر اطّلاع حاصل شد كه ( آن دو شاهد با دروغ و خيانت ) مرتكب گناهي شده‌اند ، بايد كه دو نفر ديگري جاي ايشان ( براي اداي سوگند ) قرار بگيرند كه جزو وارثان بوده و از همه ايشان براي دريافت تركه مستحقّ‌تر باشند . ( اين دو نفر جديد ) بايد به خدا سوگند بخورند كه گواهي ايشان درست‌تر و راست‌تر از گواهي آن دو ( گواه ) است ، و ( با تهمت و افتراء بر آن دو گواه ) مرتكب تجاوزي نشده‌ايم ( و در سوگند خود از حق منحرف نگشته‌ايم ، كه اگر چنين كرده باشيم ) ما در اين صورت از زمره ستمكاران خواهيم بود ( و به خود و ديگران ستم روا خواهيم داشت ) .
توضيحات :
« عُثِرَ » : اطّلاع يافته شد . « إسْتَحَقَّا » : مرتكب شده‌اند . « إِسْتَحَقَّ » : مرتكب شده است . استحقاق پيدا كرده است . « الأوْلَيَانِ » : مثني أَوْلَي است به معني احقّ و اقرب ، يعني : شايسته‌تر ( از ديگر وارثان براي تركه ) و نزديكتر ( از آنان به متوفّي ) . فاعل فعل ( إِسْتَحَقَّ ) است . « إِسْتَحَقَّ . . . عَلَيْهِمُ الأوْلَيَانِ » : دو نفري كه از ديگر وارثان برحق‌تر و به متوفّي نزديكتر باشند . دو نفر از ميان وارثاني كه گواهان نخست بر آنان ستم كرده‌اند . با توجّه به معني اخير ، ( إِسْتَحَقَّ عَلَيْهِمْ ) يعني بر آنان ستم كرده‌اند ، و ( أوْلَيَانِ ) در معني ( اوّلانِ ) به كار رفته است . يعني دو شاهدي كه قبلاً سوگند ياد كردند و براي اداي شهادت أوْلَي و احقّ بودند . « عَلَيْهِمْ » : حرف ( عَلي ) در اينجا در معني معمولي خود يعني ( بر ) و به معني ( از ) به كار رفته است ( نگا : مطفّفين / 2 ) .
سوره مائدة آيه 108
متن آيه :
ذَلِكَ أَدْنَى أَن يَأْتُواْ بِالشَّهَادَةِ عَلَى وَجْهِهَا أَوْ يَخَافُواْ أَن تُرَدَّ أَيْمَانٌ بَعْدَ أَيْمَانِهِمْ وَاتَّقُوا اللّهَ وَاسْمَعُواْ وَاللّهُ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ
ترجمه :
اين ( كار كه بدين منوال ذكر شد ) بيشتر سبب مي‌شود كه ( شاهدان در بيان حقيقت دقيق‌تر شوند و تغيير و تبديلي در آن ندهند و بلكه ) چنان كه بايد گواهي دهند يا بترسند ( از عذاب اخروي دردناكي كه سوگند دروغ سبب آن مي‌گردد ، و يا بترسند ) از اين كه ( دروغشان فاش گردد و حق سوگندخوردن به ورثه واگذار گردد و ) سوگندهائي پس از سوگندهايشان خورده شود ( و در پيشگاه خدا و مردم رسوا شوند ) . از خدا بترسيد و ( با احكام او مخالفت نكنيد و اوامر او را به گوش جان ) بشنويد و ( بپذيريد و بدانيد كه ) خداوند بيرون‌روندگان از زير فرمان خود را ( مورد عنايت قرار نمي‌دهد و به سوي نعمت جنّت ) رهنمود نمي‌گرداند .
توضيحات :
« أَدْني » : نزديكتر است . « أَوْ » : يا . و . . . « تُرَدَّ » : ارجاع شود . واگذار شود .
سوره مائدة آيه 109
متن آيه :
يَوْمَ يَجْمَعُ اللّهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لاَ عِلْمَ لَنَا إِنَّكَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ
ترجمه :
آن روزي ( را خاطرنشان ساز ) كه خداوند پيغمبران را ( در پيشگاه خود ) گرد مي‌آورد و بديشان مي‌گويد : به ( دعوت ) شما چه پاسخي داده شده است ؟ ( آيا ملّتهائي كه به سوي آنان فرستاده شده‌ايد چگونه از دعوت شما استقبال كرده‌اند و به چه راهي رفته‌اند ؟ راه ايمان يا راه انكار پيموده‌اند ؟ ) . مي‌گويند : ما را هيچ گونه آگاهي و دانشي نيست ( مگر آنچه از راه وحي آموخته‌ايم و ظواهري كه در روزگار حيات خود از مردم مشاهده كرده‌ايم ) تو خود ( علاوه از ظواهر ) از تمام خفايا آگاهي .
توضيحات :
« يَوْمَ » : در آن روزي كه . به ياد داشته باشيد روزي را كه . واژه ( يَوْمَ ) مفعولٌ‌فيه فعل ( لا يَهْدي ) در آيه قبل يا مفعولٌ‌به فعل محذوفي همچون ( تذكّروا ) يا ( إِتَّقُوا ) است . « مَاذَا اُجِبْتُمْ » : پاسخ مردم به شما چه بوده است ؟ « لا عِلْمَ لَنَا » : ما چيزي نمي‌دانيم . ما را چه رسد كه در پيشگاه باري از آگاهي دم زنيم و درباره ايمان يا الحاد مردم اظهارنظر كنيم ؟ !
سوره مائدة آيه 110
متن آيه :
إِذْ قَالَ اللّهُ يَا عِيسى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدتُّكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلاً وَإِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْراً بِإِذْنِي وَتُبْرِئُ الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوتَى بِإِذْنِي وَإِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَنكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِنْهُمْ إِنْ هَذَا إِلاَّ سِحْرٌ مُّبِينٌ
ترجمه :
در آن هنگام خداوند ( از ميان پيغمبران خطاب به عيسي مي‌گويد : ) اي عيسي پسر مريم ! به ياد آور نعمت مرا كه بر تو و مادرت ارزاني داشتم ؛ بدان گاه كه توسّط جبرئيل ( پيام آسماني را به تو رساندم و ) تو را نيرو بخشيدم و ياري دادم ( و بر اثر تأييد آسماني به عنوان كودك ) ميان گهواره با مردم سخن مي‌گفتي و در ( سنّ پختگي و ) ميانه‌سالي ( به عنوان پيغمبر با ايشان صحبت مي‌نمودي . و به ياد بياور ) آن گاه را كه نوشتن و دانش سودمند و تورات و انجيل را ( بدون آموزگار ) به تو آموختم . و ( به ياد بياور ) آن گاه را كه ( از توان بشر فراتر مي‌رفتي ) و به دستور من چيزي از گِل به شكل پرنده مي‌ساختي و بدان مي‌دميدي و به فرمان من پرنده‌اي ( زنده ) مي‌شد ، و كورمادرزاد و مبتلاي به بيماري پيسي را به فرمان و قدرت من شفا مي‌دادي ، و ( به ياد بياور ) آن گاه را كه مردگان را به فرمان من ( زنده مي‌كردي و از گورها ) بيرون مي‌آوردي ، و ( به ياد بياور ) آن گاه را كه شرّ بني‌اسرائيل را از سر تو كوتاه كردم در آن موقع كه دلائل و معجزات بدانان مي‌نمودي و كافران ايشان مي‌گفتند : اينها جز جادوي آشكار ، چيز ديگري نمي‌تواند باشد .
توضيحات :
« أَيَّدتُّكَ » : تو را تقويت كردم و ياري دادم . « رُوحِ‌الْقُدُس » : جبرئيل . « الْمَهْدِ » : گهواره . « كَهْلاً » : كهولت و ميان‌سالي . حال است . « إِذْن » : فرمان . اجازه . تكرار واژه اذن ، بيانگر اين واقعيّت است كه اين كارها به خواست و فرمان خدا ؛ نه با قدرت شخصي عيسي انجام مي‌پذيرفت ، و هر وقت خدا مي‌خواست اين امور به عنوان معجزاتي بر دست عيسي انجام مي‌گرفت . « الْكِتَابَ » : خطّ و كتابت . مصدري از مصادر ثلاثي مجرّد ( كَتَبَ يَكْتُبُ ) است . « الْحِكْمَةَ » : دانش راستين . « تُبْرِئُ » : بهبودي مي‌بخشيدي . « الأكْمَهَ » : كور مادرزاد . « ا لأبْرَصَ » : مبتلا به بيماري پيسي . « كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَآئيِلَ عَنكَ » : نگذاشتم بني‌اسرائيل تو را بكشند يا به دار زنند . « جِئْتَهُم بِالْبَيِّنَاتِ » : براي آنان معجزات آوردي و نمودي .
سوره مائدة آيه 111
متن آيه :
وَإِذْ أَوْحَيْتُ إِلَى الْحَوَارِيِّينَ أَنْ آمِنُواْ بِي وَبِرَسُولِي قَالُوَاْ آمَنَّا وَاشْهَدْ بِأَنَّنَا مُسْلِمُونَ
ترجمه :
و ( خاطرنشان ساز ) آن گاه را كه به حواريّون الهام كرديم كه به من و فرستاده من ( عيسي ) ايمان بياوريد . ( آنان پذيرفتند و ) گفتند : ايمان آورده‌ايم و ( پروردگارا ! ) گواه باش كه ما مخلص و منقاد ( اوامر تو ) هستيم .
توضيحات :
« أَوْحَيْتُ » : الهام كردم . به دل آنان انداختم . توسّط عيسي بديشان اعلام و ابلاغ كردم . ( وحي ) منحصر به وحي اصطلاحي بر پيغمبران نيست ، بلكه الهاماتي كه به قلب انسانها و ديگر جانداران مي‌شود از مصداقهاي آن است ( نگا : نحل / 68 ، و قصص / 7 ) . « الْحَوَارِيُّون » : جمع حواري ، گزيدگان ياران عيسي . « مُسْلِمُونَ » : مخلصان در ايمان ، و خاضعان اوامر رحمان .
سوره مائدة آيه 112
متن آيه :
إِذْ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَن يُنَزِّلَ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ قَالَ اتَّقُواْ اللّهَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
و ( خاطرنشان ساز ) آن گاه را كه حواريّون ( به عيسي ) گفتند : اي عيسي پسر مريم ! آيا پروردگار تو مي‌تواند سفره‌اي از آسمان براي ما فرو فرستد ( و با پذيرش اين درخواست تو ، بر ما منّت نهد ؟ عيسي بديشان ) گفت : اگر مؤمن ( به خدا ) هستيد از خدا بترسيد ( و مطيع اوامر و نواهي او باشيد ، و درخواستهاي نابجا و ناروا نكنيد ) .
توضيحات :
« هَلْ يَسْتَطِيعُ » : آيا اجابت مي‌كند و مي‌پذيرد ؟ آيا مي‌تواند ؟ اگر مراد معني اخير باشد ، يا بايد چنين پرسشي پيش از ريشه‌دار و استوار شدن ايمان در اندرون حواريّون مطرح شده باشد ، و يا پرسش ايشان جنبه استخبار داشته و خواسته‌اند بدانند كه خداوند چنين چيزي را مي‌پذيرد يا خير . در اينجا ( توانستن ) به معني ( خواستن ) است . وقتي كه ما به دوستمان مي‌گوئيم : آيا مي‌تواني كتاب خود را به ما بدهي ؟ او بگويد : خير نمي‌توانم . منظور از اين نتوانستن ، نخواستن است . « مَآئِدَة » : خوان . سفره . خوراك .
سوره مائدة آيه 113
متن آيه :
قَالُواْ نُرِيدُ أَن نَّأْكُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعْلَمَ أَن قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَكُونَ عَلَيْهَا مِنَ الشَّاهِدِينَ
ترجمه :
گفتند : مي‌خواهيم ( به عنوان تبرّك ) از آن ( خوان يغما چيزي ) بخوريم و دلهايمان ( با زيادت يقين به قدرت ربّ‌العالمين ) آرامش يابد و ( به عين‌اليقين ) بدانيم كه تو ( در رسالت خود ) به ما راست گفته‌اي و ( با تبديل استدلالات نظري به مشاهدات تجربي و بصري ، وسوسه‌ها از زواياي دلها زدوده شود و در پيش آنان كه چنين معجزه‌اي را نمي‌بينند ) جزو گواهان بر آن باشيم .
توضيحات :
« صَدَقْتَنَا » : با ما راست بوده‌اي و راست گفته‌اي . « الشَّاهِدِينَ » : گواهان در پيش ديگران ، يا گواهان بر قدرت يزدان و صدق نبوّت عيسي .
سوره مائدة آيه 114
متن آيه :
قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيداً لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِّنكَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ
ترجمه :
عيسي پسر مريم ( هنگامي كه ديد درخواست ايشان براي اطمينان بيشتر است ؛ نه امتحان او و شكّ در قدرت خدا ، درخواست ايشان را پذيرفت و ) گفت : آفريدگارا و پروردگارا ! خواني از آسمان ( براي ما بندگان ) فرو فرست تا ( روز نزول آن ) جشني براي ما ( مؤمنانِ ) متقدّمين و ( ديگر مؤمنانِ ) متأخّرين شود و معجزه‌اي از جانب تو ( بر صدق نبوّت من ) باشد . و ما را ( نه فقط امروز ، بلكه هميشه ) روزي برسان ، و تو بهترين روزي‌دهندگاني .
توضيحات :
« أَوَّلِنَا وَ ءَاخِرِنَا » : ما مؤمنان متقدّم و ديگر مؤمنان متأخّر . يعني روز نزول مائده روز عيد ما معاصران و آيندگان باشد . يا اين كه : همه ما از نخستين فرد تا آخرين فرد از خوان بخوريم .
سوره مائدة آيه 115
متن آيه :
قَالَ اللّهُ إِنِّي مُنَزِّلُهَا عَلَيْكُمْ فَمَن يَكْفُرْ بَعْدُ مِنكُمْ فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ عَذَاباً لاَّ أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِّنَ الْعَالَمِينَ
ترجمه :
خداوند ( دعاي عيسي را پذيرفت و بدو ) گفت : من آن را براي شما فرو مي‌فرستم ، ولي هركس از شما از آن به بعد ( كه نزول مائده و گام نهادن به مرحله شهود و عين‌اليقين تحقّق يافت ، چون مسؤوليّت بيشتري پيدا مي‌كند ) اگر كافر گردد ( و راه الحاد و انكار پويد ) او را چنان مجازاتي مي‌كنم كه كس ديگري از جهانيان را بدان گونه مجازات نكرده باشم !
توضيحات :
« مُنَزِّلُهَا » : نازل‌كننده آن .
سوره مائدة آيه 116
متن آيه :
وَإِذْ قَالَ اللّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ أَأَنتَ قُلتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِي وَأُمِّيَ إِلَهَيْنِ مِن دُونِ اللّهِ قَالَ سُبْحَانَكَ مَا يَكُونُ لِي أَنْ أَقُولَ مَا لَيْسَ لِي بِحَقٍّ إِن كُنتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ مَا فِي نَفْسِي وَلاَ أَعْلَمُ مَا فِي نَفْسِكَ إِنَّكَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ
ترجمه :
و ( خاطرنشان ساز ) آن گاه را كه خداوند مي‌گويد : اي عيسي پسر مريم ! آيا تو به مردم گفته‌اي كه جز الله ، من و مادرم را هم دو خداي ديگر بدانيد ( و ما دو نفر را نيز پرستش كنيد ؟ ) . عيسي مي‌گويد : تو را منزّه از آن مي‌دانم كه داراي شريك و انباز باشي . مرا نسزد كه چيزي را بگويم ( و بطلبم كه وظيفه و ) حق من نيست . اگر آن را گفته باشم بيگمان تو از آن آگاهي . تو ( علاوه از ظاهر گفتار من ) از راز درون من هم باخبري ، ولي من ( چون انساني بيش نيستم ) از آنچه بر من پنهان مي‌داري بي‌خبرم . زيرا تو داننده رازها و نهانيهائي ( و از خفايا و نواياي امور باخبري ) .
توضيحات :
« مِن دُونِ » : سواي . غيراز . « نَفْس » : ذات . دل و جان . « علاّمُ » : بس آگاه .
سوره مائدة آيه 117
متن آيه :
مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلاَّ مَا أَمَرْتَنِي بِهِ أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ وَكُنتُ عَلَيْهِمْ شَهِيداً مَّا دُمْتُ فِيهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّيْتَنِي كُنتَ أَنتَ الرَّقِيبَ عَلَيْهِمْ وَأَنتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ
ترجمه :
من به آنان چيزي نگفته‌ام مگر آنچه را كه مرا به گفتن آن فرمان داده‌اي ( و آن ) اين كه جز خدا را نپرستيد كه پروردگار من و پروردگار شما است ( و همو مرا و شما را آفريده است و همه بندگان اوئيم ) . من تا آن زمان كه در ميان آنان بودم از وضع ( اطاعت و عصيان ) ايشان اطّلاع داشتم ، و هنگامي كه مرا ميراندي ، تنها تو مراقب و ناظر ايشان بوده‌اي ( و اعمال و افكارشان را پائيده‌اي ) و تو بر هر چيزي مطّلع هستي .
توضيحات :
« شَهِيداً » : مطلّع و آگاه . « الرَّقِيبَ » : مراقب و مواظب . « شَهِيدٌ » : حاضر و ناظر . آگاه و باخبر .
سوره مائدة آيه 118
متن آيه :
إِن تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِن تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
اگر آنان را مجازات كني ، بندگان تو هستند ( و هرگونه كه بخواهي درباره ايشان مي‌تواني عمل كني ) و اگر از ايشان گذشت كني ( تو خود داني و تواني ) چرا كه تو چيره و توانا و حكيمي ( لذا نه بخشش تو نشانه ضعف ، و نه مجازات تو بدون حكمت است ) .
توضيحات :
« إِن تَغْفِرْ لَهُمْ . . . » : اين شيوه ادب انبياء با خدا است ( نگا : ابراهيم / 36 ) .
سوره مائدة آيه 119
متن آيه :
قَالَ اللّهُ هَذَا يَوْمُ يَنفَعُ الصَّادِقِينَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَداً رَّضِيَ اللّهُ عَنْهُمْ وَرَضُواْ عَنْهُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
ترجمه :
( در روز قيامت ) خداوند مي‌گويد : امروز روزي است كه تنها درستي كردار و درستي گفتار راستگويان ( در دنيا ، هم اينك در عقبي ) بديشان سود مي‌رساند . براي آنان باغهائي ( از بهشت ) است كه در زير درختان آن جويبارها روان است . ايشان در آنجا جاودانه مي‌مانند . خداوند ( به سبب اعمال گذشته ايشان ) از آنان خوشنود ، و ايشان هم ( به سبب اجر و پاداش فراوان و بي‌پاياني كه دريافت داشته‌اند ) از خدا خوشنودند . اين است پيروزي بزرگ ( و نعمت سترگ ) .
توضيحات :
« صِدْقُهُمْ » : راستي در ايمان و اقرار و سائر اقوال و احوال ايشان .
سوره مائدة آيه 120
متن آيه :
لِلّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا فِيهِنَّ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
ترجمه :
حكومت آسمانها و زمين و آنچه در آنها است ، از آن خدا است ، و او بر هر چيزي توانا است .
توضيحات :
« مُلْك » : شاهي . كشور . عزّت و قدرت .
بازگشت به لیست سوره‌ها