تفسير نور:
سوره حجر آيه 1
‏متن آيه : ‏
‏ الَرَ تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ وَقُرْآنٍ مُّبِينٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏الف . لام . را . اين آيه‌هاي كتاب ( منزل آسماني ) و قرآن روشن ( يزداني ) است .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الر » : ( نگا : بقره‌ / 1 ) . « تِلْكَ » : آن . در اينجا به معني اين و اشاره به سوره مباركه حجر است . « الْكِتَابِ » : مراد قرآن است كه ذكر لفظ ( قُرْءَانٍ ) : بعد از آن عنوان تأكيد را دارد . « مُبِينٍ » : روشن . روشنگر .‏

سوره حجر آيه 2
‏متن آيه : ‏
‏ رُّبَمَا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْ كَانُواْ مُسْلِمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بارها و بارها كافران ( در دنياي ديگر ) آرزو مي‌كنند كه كاش ! ( در اين جهان ) مسلمان مي‌بودند ( و فرموده‌هاي خدا و رهنمودهاي انبياء را گردن مي‌نهادند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« رُبَمَا » : چه بسا . اين واژه براي تقليل و تكثير به كار مي‌رود و در اينجا معني تكثير دارد . « يَوَدُّ » : دوست مي‌دارند . آرزو مي‌كنند .‏

سوره حجر آيه 3
‏متن آيه : ‏
‏ ذَرْهُمْ يَأْكُلُواْ وَيَتَمَتَّعُواْ وَيُلْهِهِمُ الأَمَلُ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بگذار بخورند و بهره‌ور شوند و آرزو آنان را غافل سازد . بالاخره خواهند دانست ( كه چه كار بدي كرده‌اند اين كه تنها به دنيا پرداخته‌اند و آخرت را فراموش نموده‌اند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« ذَرْهُمْ » : رهايشان ساز . بگذار كه آنان . « يُلْهِهِمْ » : آنان را غافل سازد . ايشان را به خود مشغول كند .‏

سوره حجر آيه 4
‏متن آيه : ‏
‏ وَمَا أَهْلَكْنَا مِن قَرْيَةٍ إِلاَّ وَلَهَا كِتَابٌ مَّعْلُومٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما هيچ شهر و روستائي را نابود نكرده‌ايم مگر ( پس از انقضاي ) مدّت معيّني ( كه ) داشته است .‏

‏توضيحات : ‏
‏« قَرْيَةٍ » : شهر . آبادي . مراد ساكنان آنجا نيز مي‌تواند باشد . « كِتَابٌ » : به معني مكتوب است ، يعني : واجب و مقدّر ( نگا : آل‌عمران‌ / 145 ) .‏

سوره حجر آيه 5
‏متن آيه : ‏
‏ مَّا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هيچ ملّتي بر ( مدّت معيّن و سررسيد ) اجل خود پيشي نمي‌گيرد و از آن عقب نمي‌افتد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« أُمَّةٍ » : دسته . گروه . ملّت . « مِنْ أُمَّةٍ » : حرف ( مِنْ ) زائد و ( أُمَّةٍ ) فاعل است .‏

سوره حجر آيه 6
‏متن آيه : ‏
‏ وَقَالُواْ يَا أَيُّهَا الَّذِي نُزِّلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ إِنَّكَ لَمَجْنُونٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ( تمسخركنان ) مي‌گويند : اي كسي كه ( گمان مي‌بري از آسمان ) قرآن بر تو نازل گشته است ، تو حتماً ديوانه‌اي !‏

‏توضيحات : ‏
‏« الذِّكْرُ » : مصدر است و به معني اسم فاعل ، يعني ( مذكّر ) است . يعني : كتاب يادآور و اندرزگو كه قرآن است ( نگا : آل‌عمران‌ / 58 ، نحل‌ / 43 و 44 ) . « نُزِّلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ » : مراد تمسخر و استهزاء است ( نگا : منافقون / 1و 7 ) .‏

سوره حجر آيه 7
‏متن آيه : ‏
‏ لَّوْ مَا تَأْتِينَا بِالْمَلائِكَةِ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تو اگر از زمره راستگوياني ، چرا ( به جاي آوردن قرآن ) فرشتگان را به پيش ما نمي‌آوري ( تا بر پيغمبري تو گواهي دهند ؟ ! ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« لَوْ ما » : چرا كه نه . واژه‌اي است كه بر طلب حصول ما بعد خود دلالت دارد . مانند ( لَوْ لا ) است در ( منافقون‌ / 10 ) .‏

سوره حجر آيه 8
‏متن آيه : ‏
‏ مَا نُنَزِّلُ الْمَلائِكَةَ إِلاَّ بِالحَقِّ وَمَا كَانُواْ إِذاً مُّنظَرِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما فرشتگان را جز به حق و به همراه حق نازل نمي‌كنيم و هنگامي كه نازل شوند ( اگر بدانان ايمان نياورند ) ديگر بديشان مهلت داده نمي‌شود ( و فوراً عذاب الهي گريبانگيرشان مي‌گردد و مجال ماندن نخواهند داشت ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« بِالْحَقِّ » : به حق . همراه با حق ثابتي كه قابل انكار نيست . به همراه عذاب . « مُنظَرِينَ » : مهلت داده‌شدگان .‏

سوره حجر آيه 9
‏متن آيه : ‏
‏ إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما خود قرآن را فرستاده‌ايم و خود ما پاسدار آن مي‌باشيم ( و تا روز رستاخيز آن را از دستبرد دشمنان و از هرگونه تغيير و تبديل زمان محفوظ و مصون مي‌داريم ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« إِنّا نَحْنُ . . . » : اين آيه دست كم با چهار تأكيد لفظي بيانگر مصون ماندن قرآن از تحريف است .‏

سوره حجر آيه 10
‏متن آيه : ‏
‏ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِي شِيَعِ الأَوَّلِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما پيش از تو ( پيغمبراني را ) به ميان گروهها و دسته‌هاي پيشين روانه كرده‌ايم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« شِيَعِ » : جمع شيعه ، گروهها و دسته‌هاي پيرو يك راه و رسم ( نگا : أنعام‌ / 65 ) . « شِيَعِ الأوَّلِينَ » : اضافه موصوف به صفت است .‏

سوره حجر آيه 11
‏متن آيه : ‏
‏ وَمَا يَأْتِيهِم مِّن رَّسُولٍ إِلاَّ كَانُواْ بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هيچ فرستاده‌اي به پيش ايشان نمي‌آمد مگر اين كه او را مسخره مي‌كردند ( همان گونه كه هم اينك باطلگرايان تو را مسخره مي‌دارند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« مِن رَّسُولٍ » : حرف ( مِنْ ) زائد و ( رَسُولٍ ) فاعل است .‏

سوره حجر آيه 12
‏متن آيه : ‏
‏ كَذَلِكَ نَسْلُكُهُ فِي قُلُوبِ الْمُجْرِمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما اين گونه قرآن را به دلهاي بزهكاران داخل مي‌گردانيم ( و از حق آنان را مي‌آگاهانيم ، تا برايشان اتمام حجّت شود ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« نَسْلُكُهُ » : آن را وارد مي‌گردانيم . مرجع ضمير ( ه ) واژه ( الذِّكْرَ ) است ( نگا : حجر / 13 ، شعراء / 200 و 201 ) .‏

سوره حجر آيه 13
‏متن آيه : ‏
‏ لاَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَقَدْ خَلَتْ سُنَّةُ الأَوَّلِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان بدان ايمان نمي‌آورند ( چون در شهوات غوطه‌ورند و باطلگرايند نه حقّگرا ) و شيوه اقوام پيشين هم بر اين بوده است .‏

‏توضيحات : ‏
‏« وَ قَدْ خَلَتْ . . . » : شيوه اقوام پيشين نيز چنين بوده است . شيوه خدا درباره پيشينيان هم بر اين بوده است كه آنان را مدّت زماني مهلت داده است و سپس نابودشان ساخته و به عذاب دردناك گرفتارشان نموده است .‏

سوره حجر آيه 14
‏متن آيه : ‏
‏ وَلَوْ فَتَحْنَا عَلَيْهِم بَاباً مِّنَ السَّمَاءِ فَظَلُّواْ فِيهِ يَعْرُجُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اگر ( به فرض ) دري از آسمان به روي آنان بگشائيم و ايشان از آنجا شروع به بالا رفتن كنند ( و فرشتگان و شگفتيهاي جهان بالا را با چشم خود ببينند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« فَظَلُّوا فيهِ يَعْرُجُونَ » : از آنجا شروع به بالا رفتن كنند . يعني مرتّباً به آسمان صعود و نزول داشته باشند .‏

سوره حجر آيه 15
‏متن آيه : ‏
‏ لَقَالُواْ إِنَّمَا سُكِّرَتْ أَبْصَارُنَا بَلْ نَحْنُ قَوْمٌ مَّسْحُورُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بي‌گمان خواهند گفت : حتماً ما را چشم‌بندي كرده‌اند ( و آنچه مي‌بينيم ابداً واقعيّت ندارد ! ) و بلكه ما را جادو نموده‌اند ( اين است كه چيزها را عوضي مي‌بينيم ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« سُكِّرَتْ » : پوشانده شده است . از ديدن باز داشته شده است . پرده‌اي به پيش چشمانمان داشته شده است . « مَسْحُورُونَ » : سحر و جادوشدگان .‏

سوره حجر آيه 16
‏متن آيه : ‏
‏ وَلَقَدْ جَعَلْنَا فِي السَّمَاء بُرُوجاً وَزَيَّنَّاهَا لِلنَّاظِرِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما در آسمان برجهاي نجومي پديد آورده‌ايم ( كه تقويمِ مجسّم جهان و بيانگر نظام شگرف و حساب دقيق آن است ) و آن را براي بينندگان آراسته‌ايم ( تا از اين منظره زيباي بالا به قدرت آفريدگار تعالي پي ببرند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« بُرُوجاً » : منزلگاههائي كه افلاك و كواكب در آنها به سير و حركت مي‌پردازند . صورتهاي فلكي كه هر يك مجموعه‌اي از ستارگانند كه شكل ويژه‌اي به خود گرفته‌اند . « زَيَّنَّاهَا » : آن را زينت داده‌ايم و آراسته و پيراسته كرده‌ايم . مرجع ضمير ( هَا ) واژه ( السَّمَآءِ ) است .‏

سوره حجر آيه 17
‏متن آيه : ‏
‏ وَحَفِظْنَاهَا مِن كُلِّ شَيْطَانٍ رَّجِيمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و آسمان را از ( دستبرد و دسترسي ) هر اهريمن ملعون و مطرودي محفوظ و مصون داشته‌ايم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« رَجِيمٍ » : نفرين شده . رانده از رحمت الهي . فعيل به معني مفعول است . يعني : مطرود . ملعون .‏

سوره حجر آيه 18
‏متن آيه : ‏
‏ إِلاَّ مَنِ اسْتَرَقَ السَّمْعَ فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ مُّبِينٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و امّا هر كه از آنها دزدكي گوش فرا دارد ، آذرخش روشني به سراغ او مي‌رود .‏

‏توضيحات : ‏
‏« إِلاّ » : لكن . امّا . « إِسْتَرَقَ ‌السَّمْعَ » : دزدكي گوش فرا داد . چگونگي حفظ آسمان و نحوه استراق سمع شياطين براي ما چندان روشن نيست .‏

سوره حجر آيه 19
‏متن آيه : ‏
‏ وَالأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ شَيْءٍ مَّوْزُونٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما زمين را گسترانيده‌ايم و در زمين كوههاي استوار و پابرجائي را پديد آورده‌ايم ، و همه چيز را به گونه سنجيده و هماهنگ و در اندازه‌هاي متناسب و مشخّص در آن ايجاد كرده‌ايم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« مَدَدْنَاهَا » : آن را گسترانيده‌ايم و در ظاهر مسطّحش كرده‌ايم . « أَنبَتْنَا » : رويانيده‌ايم . آفريده‌ايم ( نوح‌ / 17 ) . « مَوْزُونٍ » : هماهنگ . متناسب . « مِن كُلِّ شَيْءٍ مَّوْزُونٍ » : انواع و اقسام درختان و گياهان ، با نظم و نظام شگرف و حساب و كتاب دقيق . هر چيزي را با اندازه و مقدار مشخّص و معيّن و متناسب و مرتبط به يكديگر .‏

سوره حجر آيه 20
‏متن آيه : ‏
‏ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ وَمَن لَّسْتُمْ لَهُ بِرَازِقِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و در آن اسباب زندگي و مايه ماندگاري شما و كساني را آفريده‌ايم كه نمي‌توانيد روزي‌رسان ايشان باشيد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« مَعَايِشَ » : جمع مَعيشَة و مَعاش ، مايه زندگي و وسيله ماندگاري ، از قبيل خوردنيها و نوشيدنيها . « مَنْ » : مراد اهل و عيال و خدمتگزاران ، و به طريق تغليب چهارپاياني است كه انسان عهده‌دار سرپرستي آنها است . اين واژه عطف بر ضمير ( كم ) و مجرور است كه معني آن گذشت . و يا اين كه عطف بر ( معايش ) است كه معني آن چنين مي‌شود : ما در زمين براي شما وسائل زيستن فراهم آورده‌ايم ، و براي شما كساني را آفريده‌ايم كه شما رازق آنان نيستيد و بلكه خداوند رازق شما و ايشان است .‏

سوره حجر آيه 21
‏متن آيه : ‏
‏ وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و چيزي وجود ندارد مگر اين كه گنجينه‌هاي آن در پيش ما است و جز به اندازه معيّن و مشخّصي ( كه حكمت ما اقتضاء كند ) آن را فرو نمي‌فرستيم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« وَ إِن مِّن شَيْءٍ » : هر چه هست به اندازه لازم آفريده شده است و سنجيده و حساب شده به جهان گسيل داشته شده است و گسيل مي‌گردد . منابع روزيها و سرچشمه خوبيها در نزد خدا است و آن را به مقدار حساب شده و برابر صلاح‌ديد خويش بهره اين و آن مي‌گرداند . « مَا نُنَزِّلُهُ » : آن را حوالت نمي‌داريم و فرو نمي‌فرستيم . آن را نمي‌آفرينيم و در دسترس قرار نمي‌دهيم ( نگا : زمر / 6 ، حديد / 25 ) .‏

سوره حجر آيه 22
‏متن آيه : ‏
‏ وَأَرْسَلْنَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ فَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَسْقَيْنَاكُمُوهُ وَمَا أَنتُمْ لَهُ بِخَازِنِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و بادها را براي تلقيح ( ابرها و بارور ساختن آنها ) به وزيدن مي‌اندازيم و به دنبال آن از ( ابرهاي به هم پيوسته و تلقيح شده ) آسمان آب مي‌بارانيم و شما را بدان سيراب مي‌گردانيم ( و آن گاه به شكل برف و يخ و چشمه‌ها و رودخانه‌ها و درياها و اقيانوسها در زمين جمع‌آوري و اندوخته‌اش مي‌نمائيم ، و دوباره آن را تبخير و به جو زمين مي‌بريم و سپس به زمين برمي‌گردانيم ) و شما توانائي اندوختن ( و نگهداري ) آن را ( بدين گونه در فضا و زمين ) نداريد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« لَوَاقِحَ » : جمع لاقِح ، به معني آبستن . چرا كه بادها آبستنِ به بخار آب مي‌شوند . و جمع لاقِحَة ، به معني تلقيح‌كننده . چرا كه بادها ابرها را به هم نزديك و مايه تلقيح آنها مي‌شوند . حال ( الرِّيَاحَ ) مي‌باشد . « أَسْقَيْنَاكُمُوهُ » : آن را به شما مي‌نوشانيم و آبشخور مزارع و مواشي شما مي‌گردانيم .‏

سوره حجر آيه 23
‏متن آيه : ‏
‏ وَإنَّا لَنَحْنُ نُحْيِي وَنُمِيتُ وَنَحْنُ الْوَارِثُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و مائيم كه زنده مي‌گردانيم و مي‌ميرانيم ( و باقي بوده ) و وارث ( جهان ) مي‌باشيم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الْوَارِثُونَ » : به ارث‌برندگان . مراد اين است كه در حقيقت مالك اصلي خدا است . واژه وارث را در اينجا به معني باقي نيز گرفته‌اند .‏

سوره حجر آيه 24
‏متن آيه : ‏
‏ وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنكُمْ وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَأْخِرِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما ، هم پيشينيان شما را مي‌دانيم و هم پسينيان شما را ، ( و مي‌دانيم كه كي بوده‌اند و چه كرده‌اند ، و كي خواهند بود و چه خواهند كرد ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الْمُسْتَقْدِمِينَ » : پيشينيان . « الْمُسْتَئْخِرِينَ » : پسينيان .‏

سوره حجر آيه 25
‏متن آيه : ‏
‏ وَإِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَحْشُرُهُمْ إِنَّهُ حَكِيمٌ عَلِيمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و بي‌گمان پروردگار تو آنان را ( روز قيامت در كنار هم ) گرد مي‌آورد ( و به حساب و كتابشان رسيدگي مي‌كند و پاداش و پادافره ايشان را مي‌دهد ، و اين برابر حكمت و آگاهي انجام مي‌پذيرد و ) او حكيم و آگاه است .‏

‏توضيحات : ‏
‏« يَحْشُرُهُمْ » : پيشينيان و پسينيان و جميع مردمان را گرد مي‌آورد .‏

سوره حجر آيه 26
‏متن آيه : ‏
‏ وَلَقَدْ خَلَقْنَا الإِنسَانَ مِن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما انسان را از گِل خشكيده فراهم آمده از گِل تيره شده گنديده‌اي بيافريديم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« صَلْصَالٍ » : گِل خشكيده سفال گونه‌اي كه اگر بدان تلنگري زده شود به صدا درآيد . « حَمَأٍ » : گِلي كه بر اثر مجاورت فراوان با آب سياه شده باشد . « مَسْنُونٍ » : تغيير بو داده . گنديده . « مِنْ حَمَأٍ مَّسْنُونٍ » : صفت صَلْصال يا بدل ( مِن صَلْصالٍ ) است .‏

سوره حجر آيه 27
‏متن آيه : ‏
‏ وَالْجَآنَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ السَّمُومِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و جنّ را پيش از آن از آتشِ سراپا شعله بيافريديم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الْجَآنَّ » : جنّ . جانّ و جنّ به يك معني است ( نگا : إسراء / 88 ، رحمن‌ / 39 و 56 ) . موجودات عاقلي هستند كه با حواسّ ما درك نمي‌شوند و مؤمن و كافر و مطيع و سركش دارند و داراي تكليف و مسؤوليّتند . « السَّمُوم‌ » : شعله و زبانه آتش بدون دود . بسيار گرم و سوزان . « نَارِ السَّمُومِ » : اضافه عام به خاصّ ، و يا موصوف به صفت است .‏

سوره حجر آيه 28
‏متن آيه : ‏
‏ وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي خَالِقٌ بَشَراً مِّن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( اي پيغمبر ! بيان كن ) آن زمان را كه پروردگارت به فرشتگان گفت : من از گِل خشكيده سياه شده گنديده‌اي انساني را مي‌آفرينم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« بَشَراً » : مراد آدم‌ها است ( نگا : اعراف‌ / 12 ، ص‌ / 76 ، اسراء / 61 ) .‏

سوره حجر آيه 29
‏متن آيه : ‏
‏ فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِي فَقَعُواْ لَهُ سَاجِدِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس آن گاه كه او را آراسته و پيراسته كردم و از روح متعلّق به خود در او دميدم . ( براي بزرگداشت و درودش ) در برابرش به سجده افتيد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« سَوَّيْتُهُ » : او را آراسته كمال و پذيراي روان كردم . او را به شكل انسان درآوردم و صورت خِلقت بشري بخشيدم . « رُوحِي‌ » : روح متعلّق به خود . روح آفريده‌اي از آفريده‌هاي خدا است و اضافه آن به خدا براي تعظيم و تشريف است ، همان گونه كه گفته مي‌شود : بَيْتُ الله . ناقَةُ الله . شَهْرُ الله . « قَعُوا » : بر زمين بيفتيد . فعل امر ( وَقَعَ ) است .‏

سوره حجر آيه 30
‏متن آيه : ‏
‏ فَسَجَدَ الْمَلآئِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏فرشتگان همه جملگي سجده كردند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« أَجْمَعُونَ » : تأكيد دوم است .‏

سوره حجر آيه 31
‏متن آيه : ‏
‏ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى أَن يَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر اهريمن كه خودداري كرد ( و خويشتن را بزرگتر از آن ديد ) كه از زمره سجده‌كنندگان باشد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« إِبْليسَ » : ( نگا : بقره‌ / 34 ، اعراف‌ / 11 ، كهف‌ / 50 ) .‏

سوره حجر آيه 32
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ يَا إِبْلِيسُ مَا لَكَ أَلاَّ تَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( خداوند بدو ) گفت : اي اهريمن ! تو را چه شده است كه همراه سجده‌كنندگان سجده نبردي‌ ؟‏

‏توضيحات : ‏
‏« مَا لَكَ » : چرا ؟ تو را چه شده است‌ ؟ تو را چه رسد ؟‏

سوره حجر آيه 33
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ لَمْ أَكُن لِّأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفت : شايسته من نيست كه براي انساني سجده برم كه او را از گِل خشكيده حاصل از گِل تيره گنديده‌اي آفريده‌اي .‏

‏توضيحات : ‏
‏« لَمْ أَكُن لِّأسْجُدَ » : شايان مقام من نيست كه سجده برم .‏

سوره حجر آيه 34
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ فَاخْرُجْ مِنْهَا فَإِنَّكَ رَجِيمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( خدا ) گفت : ( چون از فرمان من سرپيچي كردي ) پس از بهشت بيرون شو ، چرا كه تو ( از رحمت من ) مطرود ( و از منزلت كرامت رانده ) هستي .‏

‏توضيحات : ‏
‏« مِنْهَا » : مرجع ضمير ( ها ) : جنّت ، زمره فرشتگان ، سماوات و ملأ اعلي گرفته‌اند . « رَجِيمٌ » : ( نگا : آل‌عمران‌ / 36 ، حجر / 17 ) .‏

سوره حجر آيه 35
‏متن آيه : ‏
‏ وَإِنَّ عَلَيْكَ اللَّعْنَةَ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و تا روز جزا ( كه در آن تو و پيروان تو به عذاب سرمدي من گرفتار مي‌آئيد ) بر تو نفرين باد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« اللَّعْنَةَ » : ( نگا : بقره‌ / 89 ) .‏

سوره حجر آيه 36
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ رَبِّ فَأَنظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفت : پروردگارا ! اكنون كه چنين است مرا تا روزي مهلت ده كه در آن ( مردمان بعد از مرگشان مجدّدا ) زنده مي‌گردند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« فَأَنظِرْني‌ » : پس مرا مهلت ده . « يُبْعَثُونَ » : برانگيخته مي‌گردند . زنده مي‌شوند .‏

سوره حجر آيه 37
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏فرمود : هم اينك تو از مهلت يافتگاني .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الْمُنظَرِينَ » : مهلت داده‌شدگان .‏

سوره حجر آيه 38
‏متن آيه : ‏
‏ إِلَى يَومِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏تا روزي كه زمان ( فرا رسيدن ) آن ( در پيش خدا ) معلوم ( و اگر هم طول بكشد محدود ) است ( و هنگامه رستاخيز نام دارد ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ » : مراد روز رستاخيز است ( نگا : حجر / 35 و 36 ، واقعه‌ / 50 ) .‏

سوره حجر آيه 39
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَيْتَنِي لأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الأَرْضِ وَلأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفت : پروردگارا ! به سبب اين كه ( به خاطر اين انسان ) مرا گمراه ساختي ، ( معاصي و اعمال زشت را ) در زمين برايشان مي‌آرايم و جملگي آنان را گمراه مي‌نمايم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« بِما » : به سبب اين كه . حرف ( ب ) سببيّه ، و واژه ( ما ) مصدريّه است . « لَهُمْ » : براي ايشان . مراد آدميزادگان است ( نگا : اعراف‌ / 16 ) .‏

سوره حجر آيه 40
‏متن آيه : ‏
‏ إِلاَّ عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر بندگان گزيده و پاكيزه تو از ايشان . ( كه چون دلهايشان به ياد تو آباد است ، تلاش من در حق آنان بر باد است ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الْمُخْلَصِينَ » : گزيدگان . پاكيزگان ( نگا : يوسف‌ / 24 ، ص 46 و47 ) .‏

سوره حجر آيه 41
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ هَذَا صِرَاطٌ عَلَيَّ مُسْتَقِيمٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏فرمود : اين ( خلوص بندگان راستين ) طريقه درستي است كه دقيقاً راه به سوي من دارد ، ( و حفظ ايشان از گمراهي ، شيوه صحيحي است كه من آن را بر عهده گرفته‌ام ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« هذا » : اين راهي كه پويندگان مخلص راه توحيد در پيش گرفته‌اند . اين محافظت و مراقبت از جويندگان راستين راه حق در برابر وسوسه‌هاي اهريمن . « عَلَيَّ » : بر من است . راه به سوي من دارد . در صورت دوم ، ( عَلي ) به معني ( إلَيا ) است .‏

سوره حجر آيه 42
‏متن آيه : ‏
‏ إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بي‌گمان تو هيچ گونه تسلّط و قدرتي بر بندگان من نداري ، مگر آن گمراهاني كه ( به وسوسه تو گوش فرا بدهند و ) به دنبال تو راه بيفتند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« سُلْطَانٌ » : تسلّط و قدرت . مراد واداشتن به گناهان با اجبار و اكراه است . چرا كه تنها كاري كه از دست اهريمن ساخته است وسوسه كردن است ( نگا : اعراف‌ / 200 و 201 ، ابراهيم‌ / 22 ، نحل‌ / 99 و 100 ، صافّات‌ / 30 ) . « الْغَاوِينَ » : گمراهان و سرگشتگان . ناباوران و بي‌دينان .‏

سوره حجر آيه 43
‏متن آيه : ‏
‏ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و حتماً دوزخ ميعادگاه جملگي آنان است .‏

‏توضيحات : ‏
‏« لَمَوْعِدُهُمْ » : ميعادگاه ايشان . وعده آنان . مَوْعِد اسم مكان يا مصدر ميمي است و مرجع ضمير ( هُمْ ) ، ( الْغَاوِينَ ) است .‏

سوره حجر آيه 44
‏متن آيه : ‏
‏ لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِّكُلِّ بَابٍ مِّنْهُمْ جُزْءٌ مَّقْسُومٌ ‏

‏ترجمه : ‏
‏دوزخ داراي هفت در است و هر دري بخش خاصّ و ويژه‌اي از آنان دارد ( كه از آن به دوزخ درمي‌آيند و متناسب با اعمال زشت و پلشت ايشان است ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« جُزْءٌ مُّقْسُومٌ » : بهره جداگانه . مراد طائفه معيّن و گروه مشخّصي است كه به تناسب عذاب از آن در به دوزخ مي‌آيند .‏

سوره حجر آيه 45
‏متن آيه : ‏
‏ إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( اين پادافره پيروان شيطان بود ، و امّا پاداش پويندگان راه يزدان ، اين است كه : ) بي‌گمان پرهيزگاران در ميان باغها و چشمه‌ساران ( بهشت ) بسر مي‌برند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« عُيُون‌ » : جمع عَيْن ، چشمه‌ها .‏

سوره حجر آيه 46
‏متن آيه : ‏
‏ ادْخُلُوهَا بِسَلاَمٍ آمِنِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( پروردگارشان بدانان مي‌گويد : ) با اطمينان خاطر و بدون هيچ گونه خوف و هراسي به اين باغها و چشمه‌سارها درآئيد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« بِسَلامٍ » : به سلامت . با درود خدا و دربانان بهشت و فرشتگان به شما ( نگا : رعد / 24 ، يس‌ / 58 ، زمر / 73 ) . « ءَامِنِينَ » : در امن و در امان .‏

سوره حجر آيه 47
‏متن آيه : ‏
‏ وَنَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِم مِّنْ غِلٍّ إِخْوَاناً عَلَى سُرُرٍ مُّتَقَابِلِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و كينه‌توزي و دشمنانگي را از سينه‌هايشان بيرون مي‌كشيم ، و برادرانه بر تختها روياروي هم مي‌نشينند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« نَزَعْنَا » : بيرون كشيديم . به در آورديم . « غِلٍّ » : كينه‌توزي و دشمنانگي ( نگا : اعراف‌ / 43 ، حشر / 10 ) . « إِخْوَاناً » : برادران در مودّت و مخالطت ، يعني : دوستان . حال ( الْمُتَّقينَ ) يا ضمير ( و ) در ( أُدْخُلُوا ) يا ضمير مستتر در ( ءَامِنِينَ ) يا ضمير ( هُمْ ) در ( صُدُورِهِمْ ) مي‌باشد . « سُرُرٍ » : جمع سَرير ، تخت‌ها . « مُتَقَابِلينَ » : روبه‌روي هم . برابر يكديگر . صفت ( إِخْوَاناً ) يا حال ضمير مستتر در آن است .‏

سوره حجر آيه 48
‏متن آيه : ‏
‏ لاَ يَمَسُّهُمْ فِيهَا نَصَبٌ وَمَا هُم مِّنْهَا بِمُخْرَجِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در آنجا خستگي و رنجي بديشان نمي‌رسد ، و از آنجا بيرون نمي‌گردند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« نَصَبٌ » : خستگي . رنج ( نگا : توبه‌ / 120 ) . « مُخْرَجِينَ » : اخراج‌شدگان . بيرون رانده‌شدگان .‏

سوره حجر آيه 49
‏متن آيه : ‏
‏ نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( اي پيغمبر ! ) بندگان مرا آگاه كن كه من داراي گذشت زياد و مهر فراوان هستم ( در حق كساني كه توبه بكنند و ايمان بياورند و كار نيك انجام بدهند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« نَبِّئْ » : باخبر كن .‏

سوره حجر آيه 50
‏متن آيه : ‏
‏ وَ أَنَّ عَذَابِي هُوَ الْعَذَابُ الأَلِيمَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و اين كه عذاب من ( در حق سركشان بي‌ايمان ) عذاب بسيار دردناكي است ( و عذابهاي ديگر در برابرش عذاب نيست ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الألِيمُ » : بسيار دردآور و دردناك .‏

سوره حجر آيه 51
‏متن آيه : ‏
‏ وَنَبِّئْهُمْ عَن ضَيْفِ إِ بْراَهِيمَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و آنان را باخبر كن از مهمانان ابراهيم ( كه فرشتگاني بودند و در لباس انسانها به پيش او آمدند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« ضَيْفِ » : مهمانان . مصدر است و در اينجا به معني ضيوف استعمال شده است .‏

سوره حجر آيه 52
‏متن آيه : ‏
‏ إِذْ دَخَلُواْ عَلَيْهِ فَقَالُواْ سَلاماً قَالَ إِنَّا مِنكُمْ وَجِلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏زماني ( را بيان كن ) كه به پيش او آمدند و گفتند : درود ! ابراهيم گفت : ما از شما مي‌ترسيم !‏

‏توضيحات : ‏
‏« سَلاماً » : درودتان باد ! مترسيد و آرام باشيد . مفعول مطلق يا صفت مصدر محذوفي است . تقدير چنين است : سَلِّمُوا سَلاماً . قالُوا قَوْلاً سَلاماً . « وَجِلُونَ » : بيمناكان . ترسندگان .‏

سوره حجر آيه 53
‏متن آيه : ‏
‏ قَالُواْ لاَ تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ عَلِيمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفتند : مترس ! ما تو را به پسر بسيار دانائي مژده مي‌دهيم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« لا تَوْجَلْ » : هراسناك مباش . « غُلامٍ » : پسر . در اينجا مراد اسحاق است .‏

سوره حجر آيه 54
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ أَبَشَّرْتُمُونِي عَلَى أَن مَّسَّنِيَ الْكِبَرُ فَبِمَ تُبَشِّرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ابراهيم ) گفت : آيا چنين مژده‌اي را به من مي‌دهيد در حالي كه پيري گريبانگير من شده است‌ ؟ پس چگونه ( و برابر كدام قاعده در چنين سن و سالي به تولّد فرزند مرا ) مژده مي‌دهيد ؟ !‏

‏توضيحات : ‏
‏« عَلَيا » : به معني ( مَعَ ) ، يعني : با اين كه . « الْكِبَرُ » : كهولت و پيري . « عَلَيا أَن مَّسَّنِيَ الْكِبَرُ » : جمليه حاليّه است براي ضمير ( ي ) در ( بَشَّرْتُمُونِي ) . « بِمَ » : به كدام قاعده و قانون‌ ؟ چگونه و به چه شكل‌ ؟‏

سوره حجر آيه 55
‏متن آيه : ‏
‏ قَالُواْ بَشَّرْنَاكَ بِالْحَقِّ فَلاَ تَكُن مِّنَ الْقَانِطِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفتند : ما تو را به چيز راست و درستي مژده داده‌ايم و از زمره مأيوسان ( از رحمت خدا ) مباش .‏

‏توضيحات : ‏
‏« بِالْحَقِّ » : به چيز راست و درستي . به كار محقّق و مطمئنّي . به طريقه و شيوه‌اي كه حق است و آن خرق عادت توسّط قادر مطلق است . « الْقَانِطِينَ » : افراد مأيوس و نااميد .‏

سوره حجر آيه 56
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ وَمَن يَقْنَطُ مِن رَّحْمَةِ رَبِّهِ إِلاَّ الضَّآلُّونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفت : چه كسي است كه از رحمت پروردگارش مأيوس شود ، مگر گمراهان ( بي‌خبر از قدرت و عظمت خدا ؟ ! ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« مَن يَقْنَطُ » : چه كسي نااميد مي‌گردد ؟ ! استفهام انكاري است ، يعني كسي نااميد نمي‌گردد .‏

سوره حجر آيه 57
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( ابراهيم پس از الفت با فرشتگان و يقين از مژده ، بديشان ) گفت : اي فرستادگان ! بگوئيد چه كار مهمّي ( غير از اين بشارت ) داريد ؟‏

‏توضيحات : ‏
‏« خَطْبُ » : كار مهمّي كه قابل گفتگو است ( نگا : يوسف‌ / 51 ) .‏

سوره حجر آيه 58
‏متن آيه : ‏
‏ قَالُواْ إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَى قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفتند : ما به سوي قوم گناهكاري فرستاده شده‌ايم ( و همگان را نابود مي‌كنيم ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ » : قوم بزهكاري . مراد قوم لوط است و نكره‌آمدن و توصيف به گناهكاري براي خوار داشتن و نكوهش ايشان است .‏

سوره حجر آيه 59
‏متن آيه : ‏
‏ إِلاَّ آلَ لُوطٍ إِنَّا لَمُنَجُّوهُمْ أَجْمَعِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر خانواده لوط را كه همه اعضاء خانواده را نجات مي‌دهيم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« إِلآّ ءَالَ لُوطٍ » : مستثني مي‌تواند متّصل باشد و معني چنين مي‌شود : ما به سوي قوم گناهكاري فرستاده شده‌ايم ، مگر خانواده لوط كه در ميان آنان گناهكار نيست . يا منقطع باشد كه معني آن در بالا گذشت .‏

سوره حجر آيه 60
‏متن آيه : ‏
‏ إِلاَّ امْرَأَتَهُ قَدَّرْنَا إِنَّهَا لَمِنَ الْغَابِرِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏مگر همسر او را كه جزو بقيّه ( مردم محكوم به فنا ) قلمداد كرده‌ايم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« قَدَّرْنَا » : همسان ديگران بشمار آورده‌ايم و قلمدادش نموده‌ايم . اين سخن بر زبان فرشتگان رفته است ولي مراد فرموده خدا است . روشن است وقتي كه درباريان و مأموران شاه بگويند : دستور داده‌ايم . چنين و چنان انديشيده‌ايم . مراد اين است كه شاه دستور داده است و چنين و چنان خواسته است ، و غيره . « الْغَابِرِينَ » : گذشتگان . باقي مردم . سايرين .‏

سوره حجر آيه 60
‏متن آيه : ‏
‏ فَلَمَّا جَاء آلَ لُوطٍ الْمُرْسَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏هنگامي كه فرستادگان به پيش خانواده لوط رفتند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« ءَالَ » : خانواده . خاندان .‏

سوره حجر آيه 62
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ مُّنكَرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( لوط بديشان ) گفت : شما مردمان ناشناخته‌ايد ( و ما شما را نمي‌شناسيم و نمي‌دانيم چه مي‌خواهيد و از شما بيمناكيم ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« مُنكَرُونَ » : افراد ناشناخته . كساني كه بد داشته شوند و از ايشان بيزار و گريزان باشند .‏

سوره حجر آيه 63
‏متن آيه : ‏
‏ قَالُواْ بَلْ جِئْنَاكَ بِمَا كَانُواْ فِيهِ يَمْتَرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفتند : ( از ما مترس كه مايه هراس تو نيستيم ) بلكه ( ما فرستادگان خدائيم و ) با خود چيزي به همراه آورده‌ايم كه تو بدان قوم خود را بيم مي‌دادي و ايشان درباره آن شكّ مي‌كردند ( كه نزول عذاب است ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« كَانُوا . . . يَمْتَرُونَ » : شكّ و ترديد مي‌ورزيدند .‏

سوره حجر آيه 64
‏متن آيه : ‏
‏ وَأَتَيْنَاكَ بَالْحَقِّ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما واقعيّت مسلّمي را براي تو آورده‌ايم ( كه جاي انكار نيست ) و راست مي‌گوئيم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« أَتَيْنَاكَ بِالْحَقِّ » : حقيقت را براي تو آورده‌ايم . به پيش تو به حق آمده‌ايم و دروغي در كار نيست .‏

سوره حجر آيه 65
‏متن آيه : ‏
‏ فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِّنَ اللَّيْلِ وَاتَّبِعْ أَدْبَارَهُمْ وَلاَ يَلْتَفِتْ مِنكُمْ أَحَدٌ وَامْضُواْ حَيْثُ تُؤْمَرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بنابراين در پاسي از شب خانواده‌ات را با خود بردار و از اينجا برو و در پس ايشان حركت كن ( تا آنان را بپائي و به شتاب واداري ) و كسي از شما به پشت سر نگاه نكند ( تا عذاب قوم را نبيند و ناراحت و پريشان نگردد ) و به همان جا كه ( برابر وحي آسماني ) به شما دستور داده مي‌شود برويد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« أَسْرِ بِأَهْلِكَ » : خانواده‌ات را در شب بكوچان . « قِطْعٍ » : قسمتي . پاسي . « إِتَّبِعْ أَدْبَارَهُمْ » : در پشت سر ايشان خودت حركت كن . « لا يَلْتَفِتْ » : روي برنگرداند . به عقب ننگرد . « إمْضُوا » : برويد . « حَيْثُ » : همان جا .‏

سوره حجر آيه 66
‏متن آيه : ‏
‏ وَقَضَيْنَا إِلَيْهِ ذَلِكَ الأَمْرَ أَنَّ دَابِرَ هَؤُلاء مَقْطُوعٌ مُّصْبِحِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما به لوط اين موضوع را وحي كرديم كه بامدادان همه آنان نابود و ريشه‌كن خواهند شد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« قَضَيْنآ إِلَيْهِ » : بدو خبر داديم . بدو رسانديم . « دَابِرَ » : تابع . آخر . قطع دابر ، كنايه از استيصال و ريشه‌كن كردن است ( نگا : انعام‌ / 45 ، اعراف‌ / 72 ، انفال‌ / 7 ) . « مُصْبِحينَ » : گام به صبح نهادگان . به بامداد رسيدگان . حال ( هؤُلآءِ ) است و مشتق از ( أَصْبَحَ ) تامّه . « أَنَّ دَابِرَ هؤُلآءِ مَقْطُوعٌ » : همه اينها نابود مي‌شوند . اين جمله بدل از ( ذَلِكَ الأمْرَ ) و بيانگر كاري است كه وحي شده است .‏

سوره حجر آيه 67
‏متن آيه : ‏
‏ وَجَاء أَهْلُ الْمَدِينَةِ يَسْتَبْشِرُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( هنگامي كه صبح گرديد ) اهل شهر ( فرشتگان را به صورت مردان بسيار زيبائي ديدند و بديشان چشم طمع دوختند و ) شاديها كردند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« يَسْتَبْشِرُونَ » : شادمان گشتند . خوشحالي نمودند .‏

سوره حجر آيه 68
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ إِنَّ هَؤُلاء ضَيْفِي فَلاَ تَفْضَحُونِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( لوط ترسيد كه كار ناشايست خود را بكنند . بديشان ) گفت : اينان مهمانان من هستند ، ( حياء كنيد و با انجام كار ناشايستتان ) مرا رسوا مسازيد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« ضَيْفِي » : ( نگا : حجر / 51 ) . « فَلا تَفْضَحُونِ » : مرا رسوا و بدنام مكنيد .‏

سوره حجر آيه 69
‏متن آيه : ‏
‏ وَاتَّقُوا اللّهَ وَلاَ تُخْزُونِ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و از خدا بترسيد و مرا خوار مكنيد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« لا تُخْزُونِ » : مرا خوار نسازيد ( نگا : آل‌عمران‌ / 192 و 194 ، هود / 78 ) .‏

سوره حجر آيه 70
‏متن آيه : ‏
‏ قَالُوا أَوَلَمْ نَنْهَكَ عَنِ الْعَالَمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفتند : مگر ما تو را از ( مهمانداري و پناه‌دادن ) مردمان نهي نكرديم ( و نگفتيم كه حق نداري ما را از كاري كه با ديگران مي‌كنيم باز داري و به نصيحت و ارشاد ما بپردازي و اگر چنين كني تو را از ميان خود بيرون مي‌كنيم‌ ؟ ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« أَوَلَمْ نَنْهَكَ ؟ » : ( نگا : شعراء / 167 ) .‏

سوره حجر آيه 71
‏متن آيه : ‏
‏ قَالَ هَؤُلاء بَنَاتِي إِن كُنتُمْ فَاعِلِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏گفت : اينها ( دختران شهر ، همه آماده ازدواج با مردانند و به منزله ) دختران من هستند ، اگر مي‌خواهيد كاري كنيد ( و در راه ازدواج و اطفاء شهوات گام برداريد ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« هؤُلآءِ بَنَاتِي‌ » : ( نگا : هود / 78 ) .‏

سوره حجر آيه 72
‏متن آيه : ‏
‏ لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( اي پيغمبر ! ) به جان تو سوگند ! آنان در مستي ( شهوت و جهالت ) خود سرگردان بودند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« لَعَمْرُكَ » : به زندگي تو سوگند ! در اصطلاح فارسي مي‌گوئيم : به جان تو سوگند !‏

سوره حجر آيه 73
‏متن آيه : ‏
‏ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُشْرِقِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس به هنگام طلوع آفتاب ، صداي ( وحشتناك صاعقه و زمين لرزه ) ايشان را فرو گرفت .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الصَّيْحَةُ » : صدا . مراد صداي مهيب صاعقه و زمين‌لرزه است . « مُشْرِقِينَ » : در حالي كه به طلوع آفتاب رسيده بودند . حال ضمير ( هم ) است .‏

سوره حجر آيه 74
‏متن آيه : ‏
‏ فَجَعَلْنَا عَالِيَهَا سَافِلَهَا وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِّن سِجِّيلٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن گاه ( آنجا را زير و رو كرديم و ) بالاي آن را پائين ، ( و پائين آن را بالا ) گردانديم ، و با سنگهائي از گِل متحجّر شده ايشان را سنگباران نموديم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« سَافِل‌ » : پائين . قسمت زيرين . « أَمْطَرْنَا » : بارانديم . « سِجِّيلٍ » : گِل متحجّر شده ( نگا : هود / 82 ، فيل‌ / 4 ) .‏

سوره حجر آيه 75
‏متن آيه : ‏
‏ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَاتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بي‌گمان در اين ( بلائي كه بر سر قوم لوط آمد ) نشانه‌هائي براي افراد هوشمند موجود است ( كه از اين آثار مي‌توانند عمق واقعه را دريابند و بدانند كه هر گروه فاسد ديگري دستخوش چنين بلائي مي‌گردد ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الْمُتَوَسِّمِينَ » : جمع مُتوسِّم ، كسي كه از روي نشانه‌هاي ظاهري و علائم ناچيز به حقائق اشياء پي مي‌برد . داراي فراست و ذكاوت .‏

سوره حجر آيه 76
‏متن آيه : ‏
‏ وَإِنَّهَا لَبِسَبِيلٍ مُّقيمٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏اين آثار بر سر راه ( كاروانيان و مسافران است و خرابه‌هاي آن ) برجا است .‏

‏توضيحات : ‏
‏« إِنَّها » : مرجع ضمير ( ها ) مدينه يا قُري مي‌توان دانست ، ولي اگر مرجع آن را آيات به معني آثار و نشانه‌ها بدانيم بهتر است . « لَبِسَبِيلٍ مُّقِيمٍ » : برسر راه راست و روشني‌است و شب وروز محلّ عبور و مرور اهالي مكّه مي‌باشد ( نگا : صافّات‌ / 137 و 138 ) .‏

سوره حجر آيه 77
‏متن آيه : ‏
‏ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّلْمُؤمِنِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بي‌گمان در اين ( بقاياي مانده بر راستاي راه ) نشانه بزرگي براي مؤمنان است ( كه از آن تكان مي‌خورند و عبرت مي‌گيرند و از موجبات خشم خدا خويشتن را برحذر مي‌دارند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« فِي ذلِكَ » : در آنچه گذشت .‏

سوره حجر آيه 78
‏متن آيه : ‏
‏ وَإِن كَانَ أَصْحَابُ الأَيْكَةِ لَظَالِمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ساكنان سرزمين اَيْكَة ( كه قوم شعيب بودند ، مانند قوم لوط متمرّد و بي‌ايمان و ) ستمگر بودند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« إِنْ » : مخفّف از مثقّله است و تقدير چنين است : إنَّهُ . « الأيْكَةِ » : درختستان . سرزميني كه ميان بحر احمر و مدين قرار گرفته است . « أَصْحَابُ الأيْكَةِ » : مراد قوم شعيب است .‏

سوره حجر آيه 79
‏متن آيه : ‏
‏ فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ وَإِنَّهُمَا لَبِإِمَامٍ مُّبِينٍ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس از آنان انتقام گرفتيم ، و اين دو ( قوم ، يعني قوم لوط و قوم شعيب ، شهرهاي ويران شده ايشان ) بر سر راه واضح و آشكاري است .‏

‏توضيحات : ‏
‏« إِمَامٍ » : راه . جاده . « مُبِينٍ » : واضح . روشن و آشكار .‏

سوره حجر آيه 80
‏متن آيه : ‏
‏ وَلَقَدْ كَذَّبَ أَصْحَابُ الحِجْرِ الْمُرْسَلِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ساكنان سرزمين حجر ( نيز همچون قوم لوط و شعيب ) فرستادگان ( خدا ) را تكذيب كردند ( و دروغگويشان ناميدند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« حِجْر » : سرزميني كه ميان مدينه و شام قرار دارد . « أَصْحَابُ الْحِجْرِ » : مراد قوم ثمود است كه پيغمبرشان صالح نام داشت . « الْمُرْسَلِينَ » : فرستادگان خدا . مراد صالح و همه پيغمبران پيش از او است ، چرا كه تكذيب پيغمبري به منزله تكذيب همه پيغمبران است .‏

سوره حجر آيه 81
‏متن آيه : ‏
‏ وَآتَيْنَاهُمْ آيَاتِنَا فَكَانُواْ عَنْهَا مُعْرِضِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما آيات خود را برايشان فرستاديم ( و معجزات خويش را بديشان نموديم ) ولي آنان بدانها پشت كردند و روي‌گردان شدند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« ءَايَاتِنَا » : مراد آيه‌هاي كتاب آسماني يا معجزات حسّي است .‏

سوره حجر آيه 82
‏متن آيه : ‏
‏ وَكَانُواْ يَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتاً آمِنِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آنان در دل كوهها خانه‌هائي مي‌تراشيدند و ( از نزول عذاب و تخريب آنها ) خاطر جمع بودند .‏

‏توضيحات : ‏
‏« كَانُوا يَنْحِتُونَ » : مي‌تراشيدند . « ءَامِنِينَ » : در امن و آسايش . بيباك از عذاب و خراب . بي‌خيال از مرگ و آخرت .‏

سوره حجر آيه 83
‏متن آيه : ‏
‏ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُصْبِحِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏در اين وقت صدا ( ي عذاب ) بامدادان ايشان را فرو گرفت ( و نابودشان كرد ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« مُصْبِحينَ » : در حالي كه به صبح رسيده بودند .‏

سوره حجر آيه 84
‏متن آيه : ‏
‏ فَمَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا كَانُواْ يَكْسِبُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و چيزي كه ( از اموال ) كسب كرده بودند ( و دژهائي كه ساخته بودند آنان را از هلاك نرهاند و ) براي ايشان سودمند نيفتاد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« مَآ أَغْنَيا عَنْهُمْ » : از ايشان دفع نكرد . براي آنان سودمند نيفتاد ( نگا : اعراف‌ / 48 ) .‏

سوره حجر آيه 85
‏متن آيه : ‏
‏ وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلاَّ بِالْحَقِّ وَإِنَّ السَّاعَةَ لآتِيَةٌ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما آسمانها و زمين و آنچه در ميان آن دو است جز به حق نيافريده‌ايم . ( تمام هستي داراي هدف و حكمت است ، و بر مدار حق و حقيقت مي‌گردد ، و لذا با فساد سرِ سازگاري ندارد ، و فاسدان دير يا زود به سزاي خود مي‌رسند ، و همچون قوم لوط و ثمود از صحنه پر نظم و نظام آفرينش به كناري پرت مي‌گردند ) ، و بي‌گمان روز رستاخيز فرا مي‌رسد ( و تباهكاران علاوه از مكافات دنيوي ، به عذاب و عقاب سخت اخروي گرفتار مي‌گردند ) پس ( اي پيغمبر ! ) گذشت زيبائي داشته باش ( و بزرگوارانه و حكيمانه به دعوت خود ادامه بده و در برابر اذيّت و آزار كفّار شكيبائي كن ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« بِالْحَقِّ » : به حق نه به باطل . هم آفرينش جهان و هم نظام حاكم بر جهان و هم هدف نهائي آن ، سازگار با حق و حقيقت و داراي حكمت و مصلحت است . « السَّاعَةَ » : روز رستاخيز . « إصْفَحْ » : گذشت كن . ببخشاي . « الصَّفْحَ » : گذشت . صرف نظر كردن . « الصَّفْحَ الْجَمِيلَ » : گذشت بزرگوارانه و بدون سرزنش .‏

سوره حجر آيه 86
‏متن آيه : ‏
‏ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْخَلاَّقُ الْعَلِيمُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏بي‌گمان پروردگار تو آفريدگار بسيار آگاهي است . ( پس كار خود را بدو واگذار و باك از اين و از آن مدار ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الْخَلاّق » : آفريدگار . يكي از صفات خدا است و مراد آفريننده كلّ اشياء است كه قادر بر آفريدن هر چيزي و از جمله پديدآوردن روز رستاخيز است ( نگا : يس‌ / 36 ) .‏

سوره حجر آيه 87
‏متن آيه : ‏
‏ وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعاً مِّنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( اي پيغمبر ! ) ما هفت ( آيه ) به تو داده‌ايم كه ( سوره فاتحه را تشكيل مي‌دهند و در هر نمازي ) تكرار مي‌گردند ( و از منزلت خاصّي برخوردارند و وسيله دعا و ثنا و طلب هدايت از خدايند ) و همه قرآن بزرگ را به تو عطاء نموده‌ايم ( كه معجزه جاويدان يزدان و مايه تاب و توان مسلمان است ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« سَبْعاً » : هفت . مراد هفت آيه سوره فاتحه است كه در اصل مشتمل بر چكيده قرآن است . يا به عبارت ديگر ، قرآن تفصيل اصول مذكور در آن است . « الْمَثَانِي‌ » : جمع مثنّي ، يعني : مكرّر ، بارها و بارها خوانده شده . مراد از مثنّي ، تنها دوبار نيست ، بلكه بر جمع يعني بر بيش از تثنيه دلالت دارد ، همان گونه كه برخي از الفاظ به صورت تثنيه ذكر مي‌شوند و معني جمع دارند . از قبيل : لبّيك و سَعْدَيْك . حَنانَيْك ( نگا : ملك‌ / 4 ) . اگر جمع ( مَثْناه ) باشد ، به معني ثَناء است . يعني هفت آيه‌اي كه ثناء خدا است ، خواه به صورت تسبيح صريح و خواه به صورت تسبيح در قالب دعاء . « سَبْعاً مِّنَ الْمَثَانِي‌ » : مراد سوره فاتحه است كه امّ الكتاب نام دارد . در اين صورت عطف ( الْقُرْءَانَ الْعَظيمَ ) بر آن ، از قبيل عطف عامّ بر خاصّ ، يا كلّ بر جزء است . برخي هم ( سَبْعاً مِّنَ الْمَثَانِي ) را خود قرآن مي‌دانند ( نگا : زمر / 23 ) و واژه ( سَبْعاً ) را براي كثرت مي‌شمارند و عطف را به منزله عطف صفت بر صفت مي‌دانند . « مِنَ الْمَثَانِي » : حرف ( مِنْ ) براي بيان ( سَبْعاً ) است .‏

سوره حجر آيه 88
‏متن آيه : ‏
‏ لاَ تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجاً مِّنْهُمْ وَلاَ تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( اي پيغمبر ! ) چشمان خود را به چيزي خيره مكن كه به گروههائي از كافران داده‌ايم ( چرا كه نعمت دنياگذران است و نعمت آخرت جاويدان ) و بر آنان غمگين مباش ( كه چرا راه كفر مي‌گيرند و به تو ايمان نمي‌آورند ) و براي مؤمنان بال ( مهرباني ) خود را بگستران ( كه پشتيبان حق و حقيقتند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« لا تَمُدَّنَّ » : چشم مدوز . خيره مشو . « ما » : چيزي كه . چيزهائي كه . مراد ثروت و نعمت دنيوي است . « أَزْواجاً » : دسته‌ها و گروههائي . « إِخْفِضْ » : پائين بياور و بگستران . « جَنَاحَ » : بال . « إِخْفِضْ جَنَاحَكَ » : متواضع و مهربان باش ( نگا : إسراء / 24 ، شعراء / 215 ) .‏

سوره حجر آيه 89
‏متن آيه : ‏
‏ وَقُلْ إِنِّي أَنَا النَّذِيرُ الْمُبِينُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ( به كافران ) بگو : من بيم‌دهنده آشكارم ( و به شما اعلام خطر مي‌كنم كه اگر به سركشي و بي‌ديني خود ادامه دهيد ، عذاب بر شما نازل مي‌نمائيم ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« النَّذِيرُ الْمُبينُ » : ترساننده آشكارا از عذاب پروردگار . بيم‌دهنده‌اي كه بيانگر نزول عذاب خدا بر كافران است .‏

سوره حجر آيه 90
‏متن آيه : ‏
‏ كَمَا أَنزَلْنَا عَلَى المُقْتَسِمِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏همان گونه كه ( عذاب را ) بر بخش‌كنندگان ( احكام آسماني ) نازل كرديم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« كَمَا » : همان گونه كه . همانند آنچه . تقدير چنين است : أَنَا النَّذِيرُ الْمُبينُ عِقاباً أَوْ عَذاباً مِّثْلَ مَا . « أَنزَلْنَا » : نازل كرديم . مراد اين است كه خدا نازل كرده است و انگار ما فرمانبرداران خدا فرمان شاهنشاه واقعي را اعلام مي‌كنيم . « الْمُقْتَسِمِينَ » : بخش‌كنندگان . كساني كه به تجزيه و تقسيم و تبعيض احكام الهي دست مي‌زدند و قسمتي را مي‌پذيرفتند كه به سود آنان بود و بقيّه را پشت سر مي افكندند كه با خواست ايشان موافق و هماهنگ نبود . يا اين كه اين واژه به معني مُفْتِرين است . يعني : كساني كه قرآن را دروغ و بهتان و ساخته و پرداخته انسان مي‌دانستند .‏

سوره حجر آيه 91
‏متن آيه : ‏
‏ الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏كساني كه قرآن را بخش بخش مي‌كردند ( و قسمتي را حق و قسمتي را باطل مي‌دانستند ، و يا آن را شعر ، سحر ، كذب ، و اساطير مي‌ناميدند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« عِضِينَ » : جمع عِضَة كه اصل آن عِضْوَة است ، يعني : قطعه قطعه و بخش بخش . مراد اين است كه به برخي از قرآن ايمان داشتند و به برخي باور نداشتند . يا اين كه سخنان متناقض و گوناگوني درباره آن مي‌زدند . يا جمع عَضَة كه اصل آن عَضْهَة است ، به معني : كذب و بهتان و سحر و كهانت . يعني : قرآن را از اين قبيل اشياء مي‌دانستند .‏

سوره حجر آيه 92
‏متن آيه : ‏
‏ فَوَرَبِّكَ لَنَسْأَلَنَّهُمْ أَجْمَعِيْنَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏به پروردگارت سوگند ! كه حتماً ( در روز رستاخيز از آنچه در دنيا مردمان انجام مي‌دهند ) از جملگي ايشان پرس‌‌وجو خواهيم كرد .‏

‏توضيحات : ‏
‏« لَنَسْأَلَنَّهُمْ » : بي‌گمان از ايشان سؤال و بازخواست مي‌كنيم .‏

سوره حجر آيه 93
‏متن آيه : ‏
‏ عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏( سؤال و بازخواست مي‌كنيم ) از كارهائي كه ( در جهان ) مي‌كرده‌اند .‏

‏توضيحات : ‏
‏. . .‏

سوره حجر آيه 94
‏متن آيه : ‏
‏ فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس آشكارا بيان كن آنچه را كه بدان فرمان داده مي‌شوي ( كه دعوت حق است ) و به مشركان اعتناء مكن ( كه چه مي‌گويند و چه مي‌كنند ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« إِصْدَعْ » : آشكارا بيان كن . آشكار ساز . « أَعرِضْ » : اعتناء مكن ( نگا : نساء / 63 ) .‏

سوره حجر آيه 95
‏متن آيه : ‏
‏ إِنَّا كَفَيْنَاكَ الْمُسْتَهْزِئِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏ما تو را از ( كيد و مكر و اذيّت و آزار ) استهزاء كنندگان مصون و محفوظ مي‌داريم .‏

‏توضيحات : ‏
‏« كَفَيْنَاكَ » : تو را بسنده‌ايم . تو را حمايت و حفاظت مي‌كنيم ( نگا : بقره‌ / 137 ) .‏

سوره حجر آيه 96
‏متن آيه : ‏
‏ الَّذِينَ يَجْعَلُونَ مَعَ اللّهِ إِلهاً آخَرَ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏آن استهزاءكنندگاني كه معبود ديگري را همراه خدا قرار مي‌دهند ( و بتان را با خدا مي‌پرستند . آنان به زودي نتيجه شرك خود را ) خواهند دانست ( آن گاه كه عذاب دردناك دوزخ ايشان را در برخواهد گرفت ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« إِله‌ » : معبود ( نگا : بقره‌ / 133 ) .‏

سوره حجر آيه 97
‏متن آيه : ‏
‏ وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و ما مي‌دانيم كه سينه‌ات از آنچه مي‌گويند ، تنگ مي‌شود ( و از استهزاء و استهانت و الفاظ شرك‌آلودشان دلت به هم مي‌آيد ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« يَضِيقُ » : تنگ مي‌شود . به هم مي‌آيد . مراد ناراحت‌شدن و تنگدل گشتن است .‏

سوره حجر آيه 98
‏متن آيه : ‏
‏ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُن مِّنَ السَّاجِدِينَ ‏

‏ترجمه : ‏
‏پس ( به هنگام هجوم ناراحتيها و اندوهها متوسّل به تسبيح و تقديس خدا شو و زبان ) به حمد و ثناي پروردگارت بگشاي و از زمره سجده‌كنندگان ( و نمازگزاران ) باش .‏

‏توضيحات : ‏
‏« السَّاجِدِينَ » : سجده‌برندگان . مراد نمازگزاران است .‏

سوره حجر آيه 99
‏متن آيه : ‏
‏ وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ ‏

‏ترجمه : ‏
‏و پروردگارت را پرستش كن تا مرگ به سراغ تو مي‌آيد ( و سراي فاني را وداع مي‌گوئي ، و سراي باقي آغاز مي‌گردد و پرده‌ها به كنار مي‌رود و حقائق در برابر چشمانت جلوه‌گر مي‌شود ) .‏

‏توضيحات : ‏
‏« الْيَقِينُ » : امر مسلّم . عقيده قاطعانه . مراد مرگ است كه كسي در آن ترديد ندارد ( نگا : مدّثّر / 47 ) .‏
بازگشت به لیست سوره‌ها